28/09/2009

Pydredd Llafur yn broblem i'r Blaid

Newydd edrych ar bost diweddaraf Cai ac wedi fy synnu ei fod o'n ymosod ar Gwilym Euros am feiddio dweud bod angen etholiad buan i gael gwared â'r Llywodraeth bresennol.

Rwy'n credu bod y polau piniwn y mae Cai yn eu crybwyll yn adlewyrchiad teg o farn pobl yr ynysoedd hyn. Mae pawb ond y selogion selocaf wedi cael llond bol a'r llywodraeth bresennol. Yr unig ddewis ymarferol, o dan y gyfundrefn bresennol, yw llywodraeth Ceidwadol i ddisodli llywodraeth Brown.

Gan nad ydwyf yn rhannu casineb cynhenid chwith Plaid Cymru tuag at geidwadaeth dydy hyn ddim yn broblem fawr i mi nac, fe ymddengys, i Gwilym Euros. Ond mae o'n rhoi chwith Plaid Cymru mewn cyfyng gyngor. Cyfyng gyngor y mae post Cai yn ei hadlewyrchu.

Mae Gwilym a fi am weld diwedd i lywodraeth bwdr y rhyfeloedd anghyfreithlon, llywodraeth bwdr yr arian am arglwyddiaeth y llywodraeth bwdr sy'n ymosod ar hawliau dynol ac ati.

Yr hyn bydd yn dod a'r llywodraeth bwdr yma i ben o dan y drefn Unoliaethol bydd buddugoliaeth i'r Ceidwadwyr.

Trwy dynnu tafod a galw enwau budron ar y sawl sydd am weld diwedd ar y llywodraeth bwdr, yr hyn y mae Plaid Cymru yn ei wneud yw cefnogi'r llywodraeth Lafur a'i phydredd (pydredd y mae'r Blaid wedi bod yn flaenllaw yn ei ddatgelu a'i wrthwynebu ers 1997!). Prin fod fantais etholiadol yn y fath sefyllfa.

Mae problem Plaid Cymru yn un o'i wneuthuriad ei hun, problem sy' ddim yn cael ei rhannu gan ei chwaer blaid yn yr Alban.

Mae'r SNP yn cynnig ateb amgen i Bydredd Llafur Prydain v Yr Anghenfil Tin-flewog Dorïaidd Prydeinig sef annibyniaeth oddi wrth y drefn wleidyddol Brydeinig.

Pe bai Plaid Cymru wedi sefyll yn gadarn dros annibyniaeth ers 1979 yn hytrach na chael ei hudo gan broses esblygol datganoli byddai'r Blaid yn gallu cynnig ateb amgen i bobl Cymru hefyd.

24/09/2009

Tŷ bach cost fawr


Tra bod cynghorwyr Gwynedd yn gorfod protestio er mwyn cadw toiledau Gwynedd ar agor, mae Cyngor Conwy am adeiladu rhai newydd hynod ym Metws y Coed am gost o £275 mil sef mwy na ddwywaith y £133 mil mae Gwynedd am arbed trwy gau 21 o dai bach. Rhyfedd o fyd!

21/09/2009

Dim Mabon i Gaerfyrddin

Yn dilyn sylwadau ar nifer o flogiau (gan gynnwys fy ymgais Saesneg i) parthed olynydd i Adam Price yn etholaeth Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr mae un o'r enwau a grybwyllid, Mabon ap Gwynfor, wedi gofyn imi gyhoeddi'r datganiad canlynol:


Plaid Cymru, Etholaeth Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr - Mabon ap Gwynfor


Mae Mabon ap Gwynfor, Cydlynydd Plaid Cymru yn Nwyfor-Meirionnydd a Cheredigion, a chyn ymgeisydd Seneddol Plaid Cymru ym Mrycheiniog a Maesyfed wedi cyhoeddi nad ydyw yn bwriadu rhoi ei enw ymlaen fel ymgeisydd yn etholaeth Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr, yn dilyn penderfyniad Adam Price AS i sefyll i lawr yn yr etholiad nesaf.


Meddai Mabon:

“Mae’n fraint ac yn anrhydedd o’r mwyaf fod rhai wedi fy enwi fel ymgeisydd posib ar gyfer etholaeth Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr, ond nid ydwyf am roi fy enw ymlaen ar gyfer enwebiad yno. O weld yr ymgeisyddion eraill posib sydd yn cael eu henwi mae’n amlwg fod gan Blaid Cymru ddyfnder rhyfeddol o wleidyddion posibl, ac rwy’n gwybod y bydd pwy bynnag a gaiff ei ddewis i olynu Adam yn ymgeisydd arbennig.


“Os bydd gennyf i unrhyw ran i’w chwarae yng ngwleidyddiaeth Cymru ar lefel genedlaethol rywbryd yn y dyfodol, yna ym Mae Caerdydd yr hoffwn i fod. Ond mae fy sylw i yn cael ei roi ar fagu fy nheulu a sicrhau etholiad llwyddianus i Elfyn Llwyd yn Nwyfor Meirionnydd a Phenri James yng Ngheredigion.”


Ychwanegodd Mabon, “Rhaid cymryd ar y cyfle i ddymuno yn dda i Adam yn America, a gobeithio y gwelwn ni ef yn gwasanaethu pobl Cymru unwaith eto yn fuan, ond y tro nesaf ym Mae Caerdydd!”


Diwedd

Pleidleisio gydag LL

Diolch i'r ymatebion i fy mhost am Un Tryweryn cefais wybod bod cofnodion hanesyddol Hansard (cofnodion trafodaethau San Steffan) ar gael ar y we bellach yn mynd yn ôl cyn belled a 1803.

Mae tipyn o hwyl i gael o'u darllen hefyd.

Mae'r cofnod cyntaf sydd yn cynnwys y term Plaid Cymru yn perthyn i David Llywellyn (sef Un Tryweryn), dyn a oedd i’w gweld fel un ag obsesiwn efo gwrthwynebu cenedlaetholdeb . Dyma fo ar Ionawr 30 1956:


"I make the direct charge in this House of Commons that there is a distinct bias on the Welsh Region of the B.B.C, in favour of Welsh Nationalism and Plaid Cymru*, in favour of the Parliament of Wales Campaign and in favour of the individuals who support those movements."

A sail ei gwyn oedd bod rhaglen am etholiad 1955 wedi cynnwys sylw am "a pensioner who complained of having to use the English letter "X" for voting-this, Mr. Speaker is how the Election went in Wales".

Eitha’ reit hefyd. Hoffwn erfyn ar fy narllenwyr selog i uno gyda fi mewn ymgyrch i newid y marc yr ydym yn ei ddefnyddio i bleidleisio o'r X estron - i LL er cof am David Llywellyn.


*Nodyn. Mae yna gyfeiriadau cynharach at y Blaid ond dyma'r defnydd cynharaf imi gael hyd iddo yn defnyddio 'r union eiriad Plaid Cymru.

Cysyll ar lein

Mae fersiwn ar lein o raglen Cysill Prifysgol Bangor ar gael bellach.

Dim escus am Cymraeg ancywir yn y silwadau fwych velly :-)

19/09/2009

Annhegwch Sylwadau Enllibus

Y mae'n amlwg nad oes gan ddim un o'r sylwadau i fy mhost diwethaf flewj o ddim i wneud efo'r post gwreiddiol. Maent i gyd yn ymwneud a sylw enllibus a wnaed yn erbyn Cai.

Y mae Cai a fi yn hoff o anghytuno a'n gilydd. Trwy anghytuno yr ydym yn cadarnhau ein cyd amddiffyniad o'r egwyddor bod Rhydd i Bob un ei Farn ac i Bob Barn ei Llafar

Dyma'r un a'r unig blog gwleidyddol Cymraeg sydd ddim yn cymedroli sylwadau. Y rheswm "da" am beidio cymedroli yw bod cymedroli yn tarddu ar drafodaeth rydd. Y rheswm ymarferol yw fy mod yn methu bod ynghlwm i gyfrifiadur 24 awr y dydd ac yr wyf, am resymau personol, yn fwyaf tebygol o fod ar lein yn ystod oriau man y bore. Sef yr adeg pan na fydd llawer o drafodaeth "byw" yn digwydd.

Dwi ddim yn postio pob dydd yn y naill iaith na'r llall gan nad ydwyf adref 7 diwrnod yr wythnos. Yr wyf newydd ddychwelyd o gyflwyno achos Llys yng Nghaerdydd. Tra yn y Brifddinas cefais alwad ffôn yn dweud wrthyf fod cwyn am sylw enllibus yn bodoli ar fy mlog. Fe gostiodd £4 imi gael mynediad i'r we i ddileu'r sylw salw!

Dwi ddim am gymedroli pob sylw. Rwy'n postio er mwyn ymateb!

Ond mae sylwadau enllibus gan eraill yn fy ngosod i mewn sefyllfa annheg. Sef fy mod i yn cael y bai ac yn cymryd y baich cyfreithiol am bob dim mae unrhyw gôc oen gwirion am ei ddweud yn y parth sylwadau.

Yr wyf am erfyn ar y cociau wŷn i beidio a defnyddio fy mlog bach i ar gyfer sarhau eraill. Os ydych yn teimlo bod eich sarhad yn gyfiawn creuwch eich blog eich hunain a chymerwch y baich cyfreithiol ar eich ysgwyddau eich hunain.

Cachwr yw un sydd yn taflu sarhad o dan faich cyfreithiol un arall. Cachwr dan din sydd yn anharddu'r traddodiad Cymreig o ryddid mynegiant cyfrifol.

16/09/2009

Cysur i Cai.

Mae Cai druan yn poeni am ei safle yn y blogosffer mawr. Ar hyn o bryd ef yw'r blogiwr gwleidyddol Cymraeg fwyaf poblogaidd yn y Byd i gyd a'r trydydd yng Nghymru fach ddwyieithog. Mae o'n poeni bod Simon am ei guro'r flwyddyn nesaf i'r ail safle o ran blogwyr mwyaf poblogaidd Cangen Caernarfon o Blaid Cymru.

Cafodd y rhestrau lleol eu tynnu allan o restr Prydeinig cynhwysfawr. Mae Guerilla Welsh Fare prif blogiwr Cymru ym mhell ar y blaen yn y rhestr Prydeinig ar rif 36. Mae Blog Menai yn rhif 53 o gymharu a rhif 251 salw Simon. Ond Mae'r ail yn y rhestr Gymreig (blog Saesneg fi) yn rhif 50 sydd yn awgrymu bod fy mwyafrif i dros Cai cyn deneued a mwyafrif Gwynoro dros Gwynfor yn Chwefror '74!

Rhif 146 yw fy mlog Cymraeg. Erbyn ertholiadau blogawl 2010 byddwyf wedi agor cannoedd o gyfrifon e-bost i sicrhau mae fy mlogiau i bydd y gydradd gyntaf trwy'r bydysawd i gyd.

Mae hynt a helynt y blogiau Cymreig eraill i'w gweld yma 1-100; 101 i 200, 201 i 300.

13/09/2009

Pwy oedd un Tryweryn?

Yn ei araith i Gynhadledd y Blaid y 'pnawn 'ma fe ddwedodd Adam Price AS rhywbeth yr wyf wedi clywed sawl gwaith o'r blaen, sef bod y cyfan ond un o ASau Cymru wedi pleidleisio yn erbyn boddi Capel Celyn. Dwi ddim yn cofio clywed erioed pwy oedd yr un a bleidleisiodd o blaid, ac rwy'n methu cael hyd i'w enw ar lein nac mewn llyfr. Oes unrhyw un yn gwybod pwy oedd y dihiryn?

07/09/2009

Tŵ chydig tŵ hwyr!

Onid oes 'na rhywbeth ych a fi parthed Mebyon Kernow yn cael eu gwahardd rhag cael darllediad gwleidyddol ar y Gorfforaeth Darlledu Brydeinig mewn cyfnod etholiadol, ond bod gohebwyr y Gorfforaeth yn cael defnyddio eu darllediad annibynnol, misoedd ar ôl etholiad, fel mater o rialtwch?

02/09/2009

Glesni Cymru neu Goloneiddio Gwyrdd?

Wedi gwylio'r newyddion heno aeth dau adroddiad dan fy nghroen, y ddau wedi eu crybwyll gan ymgyrchwyr gwyrdd.

Y gyntaf oedd y ffaith bod bylbiau hen ffasiwn 100 wat am gael eu anghyfreithlioni ar ôl i'r stoc gyfredol dod i ben. Hwre! Meddai'r gwyrddion, heb ystyried oblygiadau ymarferol eu buddugoliaeth.

Yr wyf yn drwm fy nghlyw. Yr wyf yn dibynnu ar system lŵp i wrando ar y teledu, y ffôn, y radio, y cyfrifiadur a nifer o bethau eraill. Mae'r bylbiau cyrliog yn tarddu ar y lŵp. Os oes bwlb cyrliog ar gyn mewn unrhyw ystafell yn fy nhŷ, does dim modd imi ddefnyddio fy systemau lŵp. Mae cyfeillion byr eu golwg yn cwyno bod y golau melyn sydd yn dod o'r bylbiau cyrliog yn amharu ar eu gallu i weld, o gymharu â'r golau gwyn sy'n dod o'r hen fylbiau traddodiadol.

Ni ddylid wedi dod a rheolau gwahardd yr hen fylbiau i rym, cyn darganfod ffyrdd o sicrhau bod eu hanfanteision i bobl sydd yn byw gydag anabledd wedi eu goresgyn. Ond i'r eithafwyr sydd yn gyrru'r fath gyfundrefn dydy hawliau ddim yn bwysig - naw wfft i'r anabl - y gwyrdd sydd yn bwysig!

Yr ail stori oedd yr hanes bod petrol wedi codi 2 geiniog y litr / 12 c y galwyn heddiw. Eto roedd y Gwyrddion bondigrybwyll yn croesawu'r fath beth fel modd o annog pobl allan o'u ceir ac i mewn i drafnidiaeth gyhoeddus, cyn ystyried oblygiadau'r polis!.

Mae annog pobl i ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus yn wych lle mae trafnidiaeth gyhoeddus ar gael!

'Does gen i ddim trwydded gyrru. Tacsi'r wraig yw fy mhrif fodd o drafnidiaeth.

Yr oeddwn am fynd i Gorris heddiw i angladd hen gyfaill, ar yr un pryd roedd gan yr hogiau apwyntiad deintyddol yn y Rhyl. I'r Rhyl aeth tacsi Mam, wrth gwrs, gan fy ngadael i ddefnyddio'r enwog trafnidiaeth gyhoeddus mae'r Gwyrddion am imi ei ddefnyddio.

Mae Capel Salem Corris yn 58.84 milltir o ddrws fy nghartref, yn ôl y peiriant. Llai nag awr ar 60 MyA. Llai na ddwy awr ar ddim ond 30 MyA.

Pump awr ar y bys!

Ac o deithio'r pum awr yno - dim modd i ddod adref wedi'r cofio!

Mae'n debyg bod y coloneiddwyr gwyrdd yn teimlo'n hapus iawn eu bod wedi fy rhwystro rhag creu ôl droed carbon er mwyn ffarwelio a chyfaill mynwesol.

A choloneiddwyr ydynt. Nid Gwyrdd Seisnig mo amgylchedd Cymru ond Glas. Am gadw GLESNI mae'r Cymro da, coloneiddio trwy'r propaganda gwyrdd mae'r hipis a'u Tipi Valley a'u Lammas Eco Village Seisnig.

30/08/2009

Blog y Daten o Rachub




Wedi darllen ar Faes-E bod Google Translate bellach yn cynnig cyfieithiadau o ac i'r Gymraeg yr wyf wedi bod yn edrych ar rai o'r pyst yma mewn cyfieithiad. Rhaid cydnabod bod gwasanaeth Google yn llawer gwell na'r gwasanaethau eraill. Ond mae llawer o ffordd i fynd eto cyn y gellir honni ei fod yn dda.

Gweler, er enghraifft, y cyfieithiad o Flog yr Hogyn o Rachub yn y llun!

Un o fanteision honedig Google Translate yw'r gallu i unrhyw un gynnig gwell cyfieithiad, ond rwy'n ansicr o fendithion y gwasanaeth yma. Bydd pobl amaturaidd heb afael cadarn ar yr iaith yn gallu gwneud y gwasanaeth yn waeth, yn hytrach nag yn well trwy gynnig cyfieithiadau o safon isel. Ar ben hynny mae yna ormod o fandaliaid gwrth Cymreig sydd â mynediad i'r we. Pa mor hir bydd hi cyn i frawddegau cwbl ddiniwed cael eu cyfieithu i I like shagging sheep ac ati o ganlyniad i ddifrod dan din gelynion yr iaith?

23/08/2009

Twll dy din Mr Flynn

Dydy Paul Flynn AS ddim yn hoffi'r ffaith bod blogwyr Cymraeg eu hiaith yn ymddangos ymysg uchafion gwobrau blogio Total politics:

While Vaughan deserves the rating, it's impossible that his position is a fair reflection of a large vote across the UK. The blog is written entirely in Welsh. The result follows a campaign promoting Plaid Cymru blogs. Other parts of the country do not have blogs that have been begging for votes for weeks.

Not so much Total Politics. More Total B*llocks.


Mae'n rhaid imi ddweud fy mod yn hollol anymwybodol o unrhyw ymgyrch i fegian am bleidleisiau ar y blogosffêr Gymreig (ar wahân, o'i gamddarllen, fy mhost i a oedd a'r bwriad o ddangos peryglon y fath yma o bolau yn hytrach na gofyn fôt).

Y gwir yw bod ychydig yn llai na thraean o'r blogiau Cymreig a'r wefan Total Politics (31 allan o 106) yn cael eu nodi fel rhai Plaid Cymru (un neu ddau yn gamarweiniol). O'r 60 uchaf roedd 19 yn rhai Plaid Cymru (eto ychydig yn llai na thraean). Os oedd ymgyrch gan y Blaid i hyrwyddo blogiau'r Blaid - doedd o ddim yn un llwyddiannus iawn! Roedd y Canlyniad yn adlewyrchu natur blogiau Cymru!

Y drwg yw, fel mae'r Ceidwadwr Dylan Jones Evans yn crybwyll - mae'r pleidiau eraill yn bell ar ôl Plaid Cymru parthed defnyddio blogiau i hyrwyddo eu hachos. Pe bai'r Blaid Lafur ddim yn rhoi'r sach i aelodau triw am feiddio blogio byddid modd gweld rhagor o flogiau Llafur yn yr uchafion.

Ond i rwbio halen i friw Mr Flynn, hoffwn nodi bod y blog uniaith Gymraeg hwn, un sydd aml yn hallt ei feirniadaeth o Blaid Cymru, wedi cyrraedd rhif 20 o'r blogiau heb ymrwymiad i unrhyw blaid wleidyddol trwy'r cyfan o'r DU. Diolch i bawb am eu pleidleisiau a thwll dy din Mr Flynn!


1 (1) Political Betting
2 Paul Waugh
3 (3) Nick Robinson
4 (5) UK Polling Report
5 (13) Miserable Old Fart
6 (4) Slugger O'Toole
7 Scottish Unionist
8 (24) Craig Murray
9 J Arthur MacNumpty
10 FT Westminster Blog
11 (22) Vaughan Roderick
12 (7) Three Thousand Versts
13 (2) Boulton & Co
14 (12) Cambria Politico
15 Lobbydog
16 Lords of the Blog
17 (10) Red Box
18 Matthew Taylor
19 (26) Valleys Mam
20 (27) Hen Rech Flin

22/08/2009

Glyn Rowlands Corris

Trist oedd darllen ar Faes e bod yr hen gyfaill Glyn y bom, Glyn Rowlands Corris wedi marw yn yr ysbyty yn Aberystwyth heddiw.

Daeth Glyn i'r amlwg fel Penswyddog Sir Feirionnydd o Fyddin Rhyddid Cymru yn ystod y 60au ac fe fu yn amlwg hyd y diwedd yn y mudiad cenedlaethol. Roedd o hefyd yn asgwrn cefn i fywyd diwylliannol ardal Corris a thu hwnt.

Fel mae Prysor yn dweud amdano yn ei deyrnged ar y Maes:

Roedd Glyn yn un o stalwarts ymgyrchoedd cenedlaetholgar Cymreig milwriaethus y 1960au. Yn wladgarwr a Chymro glan gloyw i'r carn, yn weithiwr caled a gonest, yn dad i dwr o blant, ac yn gymeriad poblogaidd ac uchel ei barch ymysg y werin a'i gydweithwyr. Lejend ar lawr gwlad. Arwr i lawer iawn o bobl, yn cynnwys fi. Roedd ei naturioldeb ac annwylder, ei ysbryd a'i hiwmor a direidi, ei galon fawr a mwyn, ei ddawn siarad mewn ffordd a hoeliai eich sylw a chipio eich dychymyg, ei natur werinol, wladaidd a di-rwysg, a'i natur gynnes tu hwnt, i gyd yn bethau oedd yn eich cyffwrdd o fewn eiliadau o fod yn ei gwmni.

Wrth feddwl am ddyn milwriaethus, ymroddgar a digyfaddawd yn ei farn wleidyddol hawdd yw dychmygu cymeriad oer anghynnes blin, ond nid yn achos Glyn. Yr oedd gan Glyn yr allu prin i ddal yn gadarn gyda gwen ar ei wyneb, cynhesrwydd yn ei galon ac anwyldeb yn ei ysbryd. Dwi'm yn credu imi weld Glyn heb wen ar ei wyneb na chyfarfod ag ef heb iddo rannu jôc neu stori ddigri.

Mae gan Glyn deulu mawr a llu o gyfeillion yn ne Meirionydd a thrwy Gymru benbaladr a bydd colled ar ei ôl yn enfawr - heddwch i'w lwch.

19/08/2009

Y Goreuon o'r blogiau Cymraeg

Mae Total Politics wedi cyhoeddi ei 60 uchaf o'r blogiau Cymreig, braf gweld bod nifer o flogiau sydd yn cael eu cyhoeddi yn gyfan gwbl neu yn rheolaidd yn y Gymraeg ar y rhestr gan gynnwys:

3 Blog Menai
7 Vaughan Roderick
10 Plaid Wrecsam
12 Pendroni
14 Hen Rech Flin
28 Gwilym Euros Roberts
34 Plaid Bontnewydd
36 Blog yr Hogyn o Rachub
42 Blog Answyddogol
54 Blog Dogfael
59 Blog Rhys Llwyd

Yr Hen Sgŵl Tei

Yr wyf newydd ddychwelyd ffurflen i Blaid Cymru yn addo cynorthwyo Phil Edwards, ymgeisydd y Blaid yn Aberconwy, trwy ymddangos poster iddo, canfasio iddo ac ymgyrchu i sicrhau ei lwyddiant etholiadol.

Nid ydwyf wedi ticio'r blwch i ymaelodi a Phlaid Cymru. Dyna rywbeth na wnaf, hyd gael sicrwydd na fydd y Blaid yn osgoi'r achos dros annibyniaeth eto, gydag ymatebion megis this election isn't about independence.

I ddweud y gwir y rheswm paham fy mod am gefnogi Phil yw ei fod efe a myfi wedi mynychu'r un ysgol, sef Ysgol y Gader Dolgellau. Mae Phil yn llawer, llawer hyn na'r Hen Rech Flin (ac yr wyf fi bron yn gant a hanner)! Fe ymadawodd Phil a'r ysgol blwyddyn cyn imi gychwyn fy ngyrfa yno.

Yn y Senedd newydd, ar ôl yr etholiad, bydd tua thrigain o gyn disgyblion Eaton, a rhywfaint tebyg o gyn ddysgyblion Harrow ar y Bryn ac un gyn disgybl Ysgol Llanrwst yno, yn ôl yr arfer!

Mae Ysgol Llanrwst wedi cael o leiaf wyth o'i gyn disgyblion yn Aelodau Seneddol gan gynnwys yr aelod cyfredol a'r cyn aelod dros etholaeth Meirion! Yn wir mae Meirion yn cael ei gynrychioli gan hogiau Ysgol Llanrwst yn y Senedd a'r Cynulliad ar hyn o bryd.

Ers ei sefydlu ym 1662, dydy Ysgol Dolgellau erioed wedi danfon aelod i Senedd Lloegr - gwarth o beth ac amser am newid. Yr wyf am gefnogi Phil gan ei fod yn gyn disgybl yn yr un hen ysgol a mi.

Os yw'r Yr Hen Sgŵl Tei yn ddigon dda i Gameron a'i grachach, mae'n ddigon da i Phil a fi hefyd! lol

18/08/2009

Llais Aberconwy

Gydag o leiaf pump o bleidiau yn gweld gobaith ennill neu wneud marc ar gyfer ymgyrchoedd y dyfodol yn yr etholaeth, mae Aberconwy yn cael ei drin fel isetholiad parhaus ar hyn o bryd. Yr wyf wedi cael mwy o ohebiaeth gan y pleidiau yn ystod y ddeufis diwethaf na chefais trwy gydol yr ugain mlynedd arall yr wyf wedi byw yn y cyffiniau.

Y daflen ddiweddaraf i'w glanio ar y mat yw un gan Blaid Cymru. Teitl y daflen yw Llais Aberconwy. Dewis diddorol. Mae etholaeth Aberconwy yn ffinio ac yn rhannu papurau lleol efo ddwy etholaeth Gwynedd. Mae gan Wynedd, wrth gwrs, Llais gwahanol, sydd wedi niweidio'r Blaid! Fel y ditectif Sherlock Holmes, nid ydwyf yn credu mewn cyd digwyddiadau! Ymddengys bod Plaid Cymru Aberconwy am sicrhau nad yw clwyf Gwynedd yn effeithio ar ei obeithion yma trwy ddwyn mantell y gwehilion o dros y ffin.

Camgymeriad yn fy marn i. Mae'n ymddangos yn dric tebyg i un Llafur cyn etholiadau cyntaf y Cynulliad o alw ei hun yn wir blaid Cymru. Drwg ymgais Llafur oedd ei fod yn hybu yn hytrach na ddilorni Plaid Cymru, a'r canlyniad oedd y canlyniadau gorau erioed i Blaid Cymru. Y neges sy'n cael ei gyfleu trwy daflen Phil Edwards yw bod angen Llais ar ardal. Ond, os oes angen Phil fel Llais Aberconwy, onid oes angen Gwilym a'i griw fel Llais Gynedd hefyd?

Cam gwag, mae arnaf ofn, Phil.

12/08/2009

Mur Fy Mebyd

Dyma ail ran fy ymateb i sylwadau Cai ac eraill parthed Cenedlaetholdeb a phlwyfoldeb:

Mi gefais fy ngeni yn Ysbyty Mamolaeth y Bermo, ysbyty a chafodd ei greu gan gyngor tref y Bermo cyn dyddiau'r GIG. Gan nad oedd modd i bobl y Bermo cyfiawnhau ysbyty o'r fath i'w drigolion yn unig, roedd y cyngor yn cydweithredu a chynghorau plwyf eraill i gynnal y sefydliad. Fel cymwynas ffeirio sefydlodd Cyngor tref Dolgellau ysbyty cyffredinol bychan yn Nolgellau a oedd yn derbyn yr un cydweithrediad traws plwyfol: y Dolgelley and Barmouth General District Hospital. Roedd ysbyty Dolgellau yn un "go iawn" nid ysbyty bwthyn, roedd yn cynnwys theatr llawdriniaeth a chlinigau ar gyfer pob cyflwr.

O dan drefn ganolog y GIG caewyd ysbyty'r Bermo ac is raddiwyd ysbyty Dolgellau i ddim ond lle i roi TLC i'r henoed. Yn wir cyn dyfod tro ar fyd a mynd yn ôl i'r drefn o enedigaethau cartref prin oedd y babanod a chafodd eu geni ym Meirionnydd; roedd mamau Meirion yn esgor yn Wrecsam, Bangor ac Aberystwyth.

Cefais fy magu mewn tŷ cyngor yn Nolgellau. Tŷ cyngor a adeiladwyd gan Gyngor Trefol Dolgellau ac a reolwyd gan gyngor Dolgellau hyd adrefnu llywodraeth leol 1974.

Cefais fy addysg gychwynnol mewn ysgol a sefydlwyd fel ysgol bwrdd. Roedd y bwrdd yn cael ei hethol gan drigolion y plwy ac yn codi trethiant plwyfol ar gyfer cynnal yr ysgol.

Er mae am gyfnod prin ar y diawl (llai na chwe mis) y parhaodd ei hannibyniaeth rhag Cwnstablari Meirion, adeiladwyd swyddfa heddlu Dolgellau a chyflogwyd heddweision cyntaf y dref gan y gymuned leol. Trwy fodolaeth y Cader Idris Volunteers roedd hyd yn oed Y FYDDIN yn cael ei drefnu yn lleol!

O sefydlu'r Cynghorau Sir ym 1888 (ymateb i alwad am ddatganoli), trwy adrefnu'r siroedd ym 1974 a'u hail adrefnu ym 1996 a thrwy greu'r Cynulliad ym 1999. Y mae grymoedd y cyngor plwyf wedi eu lleihau a'u lleihau fel nad ydynt, bellach, ond yn gyfrifol am lwybrau cyhoeddus a chachu ci!

I ddweud y gwir roedd gan Cyngor Plwy Llanddinod fwy o nerth canrif a hanner yn ôl na sydd gan Y Cynulliad Genedlaethol heddiw!

Mae yna achos dros droi'r cloc yn ôl a rhoi fwy o rym i'r cynghorau plwyf. Nid ydwyf am awgrymu rhoi popeth yn ôl - roedd nawdd cymdeithasol yn achos lleol trwy'r wyrcws ar un adeg wedi'r cwbl! Ond paham na all cadw ysgol leol dod yn ddyletswydd leol eto, yn hytrach na ddyletswydd Sirol neu ddyletswydd genedlaethol?

Os ydy pobl Bontddu am gadw eu hysgol , iawn gad iddynt dalu, trwy dreth blwyfol, y swm uwchben y cyfartaledd i'w gadw ar agor. Os yw'r gost yn rhy uchel i ganiatáu i hynny digwydd gad i fwrdd yr ysgol penderfynu uno efo'r Bermo, y Ganllwyd, Llanelltud, Dolgellau neu Lesotho er mwyn cyfiawnhau cadw presenoldeb ysgol yn y Llan. Gad i bobl Bontddu, yn hytrach na swyddogion Caernarfon, penderfynu nad yw cadw ysgol y llan yn syniad cynaliadwy!

I fynd yn ôl i'r syniad o Lais y Llannau,; a oes modd creu mudiad cenedlaethol boed Cymreig neu Brydeinig sy'n creu achos gwleidyddol ar sail y ddadl o roi grym yn ôl i'r bobl yn eu cymunedau?

Oes! Mae'n debyg !

Y cwestiwn mawr yw pwy sydd am redeg efo'r batwn? Mae'n syniad ceidwadol, mae'n syniad gall Llais Gwynedd a Llais y Bobl arwyddo lan iddi.

I mi mae'n adlewyrchiad o wleidyddiaeth Milltir Sgwâr DJ neu Mur Fy Mebyd Waldo - agwedd mae'r Blaid wedi colli gafael arno trwy arddel sosialaeth ganolog ysywaeth!

11/08/2009

Plwyfoldeb a Chenedlgarwch

Dyma'r rhan gyntaf o ymateb i rai o’r sylwadau ar fy mhost diwethaf a rhan gyntaf fy ymateb i ymateb i bost Cai ar fy sylwadau.

Yn gyntaf rhaid nodi mae fy mwriad oedd ceisio gwneud sylwadau gwrthrychol diduedd ar obeithion Llais Gwynedd yn dilyn cyhoeddiad Llais ei fod am sefyll ymgeiswyr yn etholiad 2011. Doedd dim bwriad cefnogi na gwrthwynebu Llais na Phlaid Cymru yn y post.

Pe bawn yn byw yng Ngwynedd adeg etholiadau'r cyngor sir llynedd, teg dweud, y byddwn, fwa' tebyg, wedi bwrw pleidlais i Lais Gwynedd, pe bai aelod o Lais yn sefyll yn fy ward. Ond fel mae'n digwydd yr wyf yn byw yng Nghonwy, mewn ward lle'r oedd dewis rhwng fy hen gyfaill Graham Rees (annibynnol) a dau nad oeddynt yn byw yn y plwy. Yr annibynnwr cafodd fy nghefnogaeth lwyraf.

Yr wyf yn teimlo'n gynnes tuag at Llais Gwynedd am y rheswm syml bod rhai o'r bobl a fu'n ysbrydoliaeth i fy nghenedlaetholdeb i wedi troi oddi wrth y Blaid tuag at Llais. Seimon Glyn, Alwyn Gruffudd, Now Gwynnys, Gwilym Euros a Dafydd Du - er enghraifft. Mae unrhyw un sydd yn ceisio honni nad cenedlaetholwyr hyd fêr eu hesgyrn yw'r gwroniaid hyn yn siarad trwy dwll ei dîn!

Iawn, rwy’n fodlon derbyn bod ambell i gefnogwr i, ac ambell i aelod o Lais Gwynedd yn amheus eu hymrwymiad i'r mudiad cenedlaethol - un neu ddau yn embaras i'r achos, hyd yn oed. Ond gallwn restru aelodau a chefnogwyr tebyg sydd ar ymylon pob plaid wleidyddol gan gynnwys Plaid Cymru!

Pan ymunais i a Phlaid Cymry ym 1979 roedd yn Blaid a oedd yn credu yn gryf mewn amddiffyn y cymunedau Cymreig.

Wrth ganfasio dros Dafydd El yn etholiad Ewrop tua 1989 roedd y Blaid yn canfasio yng Nghlwyd o dan sloganau megis "Home Rule for Rhyl" "Freedom for Fflint" ac ati. Hynny yw roedd cenedlaetholdeb a phlwyfoldeb yn mynd llaw yn llaw.

Pan oedd y Blaid yn wneud yn dda ym Mhontypridd, Caerffili ac ati roedd yn gwneud yn dda ar sail amddiffyn y gymuned leol yn erbyn pwysau canolog.

Problem datganoli i Blaid Cymru yw ei fod wedi gwneud i'r Blaid dechrau edrych ar Gymru fel y darn unedig o dir o dan ymreolaeth y Cynulliad, yn hytrach na chymdeithas o gymunedau sy'n cydweithredu o fewn y Cynulliad.

Mae'r sylw nad oes modd i Lais Gwynedd a Llais Pobl Gwent cydweithredu oherwydd nad oes modd i Seimon Glyn a Paul Starling cydweithredu yn adlewyrchiad pur o broblem Plaid Cymru. Sut bod modd cysoni neges Leanne Wood (sydd a neges burion i'r gymdeithas y mae hi'n byw ynddi) a neges Phil Edwards yng Nghonwy wledig, lle fydda neges Leanne yn wermod pur?

10/08/2009

Llais Gwynedd; LLais y Bobl - Llais y Llanau?

Yn ystod yr Eisteddfod Genedlaethol fe gyhoeddodd Llais Gwynedd ei fod am sefyll ymgeiswyr yn etholiadau’r Cynulliad 2011. Rwy’n siŵr bydd rhai’r o’r syspects arferol yn cwyno am hyn,ond hanfod democratiaeth yw bod pobl o wahanol safbwyntiau yn cystadlu am y bleidlais. Rhaid i bob democrat croesawu penderfyniad Llais, gan hynny.

O dderbyn hawl Llais i sefyll teg yw edrych ar ei obeithion etholiadol. I fod yn gwbl wrthrychol, er fy hoffter personol o nifer o’i haelodau a fy nghefnogaeth i nifer o’i hegwyddorion, rhaid dweud nad oes gan Llais (heddiw) gobaith caneri mewn pwll o nwy o guro.

Mae gan Llais nifer o broblemau sydd yn gwthio yn erbyn ei obeithion.

Yn gyntaf roedd y blaid yn fwyaf llwyddiannus yn etholaeth Dwyfor Meirion yn etholiadau’r Cyngor Sir, sef yr etholaeth efo’r mwyafrif mwyaf gan y fuddugol trwy Gymru gyfan. Dyma dalcen caled iawn. Prin byddai’r gobaith o ennill. Prin byddai’r gobaith o gael llwyddiant sbeitlyd, hyd yn oed, trwy dynnu pleidleisiau oddi wrth PC a chaniatáu i blaid arall ennill.

Os cofiaf yn iawn cafodd Llais Gwynedd dwy sedd ddiwrthwynebiad ar Gyngor Gwynedd llynedd. Yn y wardiau a enillwyd gan Llais roedd y frwydr yn un dau ymgeisydd. Yn y wardiau efo trydydd ymgeisydd fe fethodd Llais a chipio sedd. Mae hyn yn awgrymu’n gryf nad yw pleidlais greiddiol cefnogwyr Llais yn ddigon cryf i gipio sedd ar gyngor, heb son ar Gynulliad. I lwyddo mae’n rhaid i Lais Gwynedd cael ei phleidlais gadarn a rhywfaint o bleidlais gwrthwynebwyr cynhenid y Blaid. Mewn etholiad Cynulliad bydd gan y gwrthwynebwyr eraill hyn eu pleidiau eu hunain i’w cefnogi.

Ar y rhestr mae gan Llais broblem hefyd. Mae Gwynedd wedi ei rannu rhwng dwy etholaeth. Mae Arfon yn y Gogledd a Meirion yn y Canolbarth. Bydd pleidlais rhestr Llais yn cael ei rhannu rhwng y ddwy etholaeth, a bydd gan 7 allan o bob wyth o’r etholaethau rhestr dim diddordeb yn helyntion Gwynedd. Anobeithiol i Lais cipio hyd yn oed y bedwerydd safle ar y rhestrau felly?

Hwyrach!

Er, ar yr olwg gyntaf, nad oes gan Llais Gwynedd a Llais y Bobl yng Ngwent fawr sy’n amlwg yn gyffredin, mae’r ddwy blaid wedi tyfu yn organig allan o deimlad o blwyfoldeb (yn ystyr gorau’r gair). Y teimlad bod eu darn bach hwy o’r byd yn cael ei afradu ar gyfer y drefn ehangach. Yn sicr mae teimladau cyffelyb yn bodoli cyn gryfed mewn rhannau eraill o Gymru.

Pe bai modd i Lais Gwynedd a Llais y Bobl cydweithio i dapio fewn i’r ymdeimlad o ddieithrwch sy’n bodoli Cymru benbaladr yna byddid, mi gredaf, obaith i Llais y Llannau gwneud marc ar etholiad 2011 - yn arbennig felly ar y rhestrau!

02/08/2009

Ewch dros yr hen, hen hanes!

Yr wyf yn byw yn Llansanffraid Glan Conwy, pentref yr ochor arall i’r dŵr i’r dref gaerog.

Roeddwn yn sefyll tu allan i’r dafarn leol yn cael mwgyn gyda chyfaill cenedlaetholgar y dydd o’r blaen, ac fe ddywedodd fy nhgyfaill ei fod am roi’r gorau i ysmygu gan fod cael mygyn efo peint, bellach, yn codi cyfog arno. Doedd o ddim yn poeni yn ormodol am effaith corfforol yr ysmygu, ond roedd y ffaith ei fod yn gorfod edrych ar y symbol o ormes ar draws yr afon bob tro yr oedd yn mynd allan am ffag yn effeithio ar gyflwr ei enaid Cymreig!

Yn bersonol, nid ydwyf yn gweld Castell Conwy fel symbol o ormes. Rwy’n ei weld o fel symbol o fethiant. Pan adeiladodd Iorwerth ei gadwyn o gestyll o amgylch y Gogledd dyna oedd wariant milwrol fwya'r byd yn ei ddydd. Gwerth biliynau lawer o wariant, yn nhermau ariannol cyfoes, i geisio rheoli ni hogs y gogs!

Prawf bod Iorwerth druan yn gwisgo trywsus brown wrth feddwl am y Cymry!!! Ond baner pwy sydd yn chwifio uwchben ei gestyll mwyach? Cynulliad pwy sydd yn gyfrifol am reoli’r castell!?

Symbol o ormes?

Twt lol botas - mae’n symbol o fethiant y Sais a dyfalbarhad y Cymry Ry’n ni yma o hyd!

Nepell o Gastell Rhuddlan (un arall o gestyll y gadwyn) mae yna blac, sy’n honni bod Cestyll Iorwerth yn symbol o ryddid a hawliau'r Cymry. Oherwydd 1282 yr ydym wedi derbyn bendithion Magna Carta, Mam y Seneddau, Democratiaeth a hawliau dynol a phob dim arall sydd yn rhoi'r mawredd ym Mhrydain Fawr:



I’r mwyafrif dydy Castell Conwy dim yn symbol o ddim. Mae’n safle o ddiddordeb, mae’n teth buwch i’w godro ar gyfer twristiaeth; dim mwy dim llai.

Pa un ohonom sy’ gywir?

Yr un sy’n gweld symbol gorthrwm, neu’r un sy’n gweld goroesiad; yr un sy’n gweld rhyddid neu’r un sy’n gweld arian?

Y gwir yw bod pob un ohonom yn gywir. Yr hyn sydd yn ein gwahanu yw ein naratif parthed y ffeithiau yn hytrach na’r ffeithiau academaidd hanesyddol.

Mae’r drafodaeth ar reilffyrdd wedi fy synnu braidd, nid oherwydd y dadlau am y cledrau yn benodol, ond am yr ymosodiad ar fy naratif hanesyddol. Rwyf yn beryglus yn ôl Rhydian, y rwyf yn ymdebygu i Mr Mugabe yn ôl Cai!

A phaham?

Oherwydd fy mod yn dewis dilyn naratif Syr O. M Edwards, Gwynfor Evans a Dafydd Iwan am hanes Cymru, yn hytrach na derbyn naratif Sosialaidd am ddioddefaint y werin datws o dan bob cyfundrefn!

I ba beth mae’r Blaid yn dod - wir yr?