23/08/2009

Twll dy din Mr Flynn

Dydy Paul Flynn AS ddim yn hoffi'r ffaith bod blogwyr Cymraeg eu hiaith yn ymddangos ymysg uchafion gwobrau blogio Total politics:

While Vaughan deserves the rating, it's impossible that his position is a fair reflection of a large vote across the UK. The blog is written entirely in Welsh. The result follows a campaign promoting Plaid Cymru blogs. Other parts of the country do not have blogs that have been begging for votes for weeks.

Not so much Total Politics. More Total B*llocks.


Mae'n rhaid imi ddweud fy mod yn hollol anymwybodol o unrhyw ymgyrch i fegian am bleidleisiau ar y blogosffêr Gymreig (ar wahân, o'i gamddarllen, fy mhost i a oedd a'r bwriad o ddangos peryglon y fath yma o bolau yn hytrach na gofyn fôt).

Y gwir yw bod ychydig yn llai na thraean o'r blogiau Cymreig a'r wefan Total Politics (31 allan o 106) yn cael eu nodi fel rhai Plaid Cymru (un neu ddau yn gamarweiniol). O'r 60 uchaf roedd 19 yn rhai Plaid Cymru (eto ychydig yn llai na thraean). Os oedd ymgyrch gan y Blaid i hyrwyddo blogiau'r Blaid - doedd o ddim yn un llwyddiannus iawn! Roedd y Canlyniad yn adlewyrchu natur blogiau Cymru!

Y drwg yw, fel mae'r Ceidwadwr Dylan Jones Evans yn crybwyll - mae'r pleidiau eraill yn bell ar ôl Plaid Cymru parthed defnyddio blogiau i hyrwyddo eu hachos. Pe bai'r Blaid Lafur ddim yn rhoi'r sach i aelodau triw am feiddio blogio byddid modd gweld rhagor o flogiau Llafur yn yr uchafion.

Ond i rwbio halen i friw Mr Flynn, hoffwn nodi bod y blog uniaith Gymraeg hwn, un sydd aml yn hallt ei feirniadaeth o Blaid Cymru, wedi cyrraedd rhif 20 o'r blogiau heb ymrwymiad i unrhyw blaid wleidyddol trwy'r cyfan o'r DU. Diolch i bawb am eu pleidleisiau a thwll dy din Mr Flynn!


1 (1) Political Betting
2 Paul Waugh
3 (3) Nick Robinson
4 (5) UK Polling Report
5 (13) Miserable Old Fart
6 (4) Slugger O'Toole
7 Scottish Unionist
8 (24) Craig Murray
9 J Arthur MacNumpty
10 FT Westminster Blog
11 (22) Vaughan Roderick
12 (7) Three Thousand Versts
13 (2) Boulton & Co
14 (12) Cambria Politico
15 Lobbydog
16 Lords of the Blog
17 (10) Red Box
18 Matthew Taylor
19 (26) Valleys Mam
20 (27) Hen Rech Flin

22/08/2009

Glyn Rowlands Corris

Trist oedd darllen ar Faes e bod yr hen gyfaill Glyn y bom, Glyn Rowlands Corris wedi marw yn yr ysbyty yn Aberystwyth heddiw.

Daeth Glyn i'r amlwg fel Penswyddog Sir Feirionnydd o Fyddin Rhyddid Cymru yn ystod y 60au ac fe fu yn amlwg hyd y diwedd yn y mudiad cenedlaethol. Roedd o hefyd yn asgwrn cefn i fywyd diwylliannol ardal Corris a thu hwnt.

Fel mae Prysor yn dweud amdano yn ei deyrnged ar y Maes:

Roedd Glyn yn un o stalwarts ymgyrchoedd cenedlaetholgar Cymreig milwriaethus y 1960au. Yn wladgarwr a Chymro glan gloyw i'r carn, yn weithiwr caled a gonest, yn dad i dwr o blant, ac yn gymeriad poblogaidd ac uchel ei barch ymysg y werin a'i gydweithwyr. Lejend ar lawr gwlad. Arwr i lawer iawn o bobl, yn cynnwys fi. Roedd ei naturioldeb ac annwylder, ei ysbryd a'i hiwmor a direidi, ei galon fawr a mwyn, ei ddawn siarad mewn ffordd a hoeliai eich sylw a chipio eich dychymyg, ei natur werinol, wladaidd a di-rwysg, a'i natur gynnes tu hwnt, i gyd yn bethau oedd yn eich cyffwrdd o fewn eiliadau o fod yn ei gwmni.

Wrth feddwl am ddyn milwriaethus, ymroddgar a digyfaddawd yn ei farn wleidyddol hawdd yw dychmygu cymeriad oer anghynnes blin, ond nid yn achos Glyn. Yr oedd gan Glyn yr allu prin i ddal yn gadarn gyda gwen ar ei wyneb, cynhesrwydd yn ei galon ac anwyldeb yn ei ysbryd. Dwi'm yn credu imi weld Glyn heb wen ar ei wyneb na chyfarfod ag ef heb iddo rannu jôc neu stori ddigri.

Mae gan Glyn deulu mawr a llu o gyfeillion yn ne Meirionydd a thrwy Gymru benbaladr a bydd colled ar ei ôl yn enfawr - heddwch i'w lwch.

19/08/2009

Y Goreuon o'r blogiau Cymraeg

Mae Total Politics wedi cyhoeddi ei 60 uchaf o'r blogiau Cymreig, braf gweld bod nifer o flogiau sydd yn cael eu cyhoeddi yn gyfan gwbl neu yn rheolaidd yn y Gymraeg ar y rhestr gan gynnwys:

3 Blog Menai
7 Vaughan Roderick
10 Plaid Wrecsam
12 Pendroni
14 Hen Rech Flin
28 Gwilym Euros Roberts
34 Plaid Bontnewydd
36 Blog yr Hogyn o Rachub
42 Blog Answyddogol
54 Blog Dogfael
59 Blog Rhys Llwyd

Yr Hen Sgŵl Tei

Yr wyf newydd ddychwelyd ffurflen i Blaid Cymru yn addo cynorthwyo Phil Edwards, ymgeisydd y Blaid yn Aberconwy, trwy ymddangos poster iddo, canfasio iddo ac ymgyrchu i sicrhau ei lwyddiant etholiadol.

Nid ydwyf wedi ticio'r blwch i ymaelodi a Phlaid Cymru. Dyna rywbeth na wnaf, hyd gael sicrwydd na fydd y Blaid yn osgoi'r achos dros annibyniaeth eto, gydag ymatebion megis this election isn't about independence.

I ddweud y gwir y rheswm paham fy mod am gefnogi Phil yw ei fod efe a myfi wedi mynychu'r un ysgol, sef Ysgol y Gader Dolgellau. Mae Phil yn llawer, llawer hyn na'r Hen Rech Flin (ac yr wyf fi bron yn gant a hanner)! Fe ymadawodd Phil a'r ysgol blwyddyn cyn imi gychwyn fy ngyrfa yno.

Yn y Senedd newydd, ar ôl yr etholiad, bydd tua thrigain o gyn disgyblion Eaton, a rhywfaint tebyg o gyn ddysgyblion Harrow ar y Bryn ac un gyn disgybl Ysgol Llanrwst yno, yn ôl yr arfer!

Mae Ysgol Llanrwst wedi cael o leiaf wyth o'i gyn disgyblion yn Aelodau Seneddol gan gynnwys yr aelod cyfredol a'r cyn aelod dros etholaeth Meirion! Yn wir mae Meirion yn cael ei gynrychioli gan hogiau Ysgol Llanrwst yn y Senedd a'r Cynulliad ar hyn o bryd.

Ers ei sefydlu ym 1662, dydy Ysgol Dolgellau erioed wedi danfon aelod i Senedd Lloegr - gwarth o beth ac amser am newid. Yr wyf am gefnogi Phil gan ei fod yn gyn disgybl yn yr un hen ysgol a mi.

Os yw'r Yr Hen Sgŵl Tei yn ddigon dda i Gameron a'i grachach, mae'n ddigon da i Phil a fi hefyd! lol

18/08/2009

Llais Aberconwy

Gydag o leiaf pump o bleidiau yn gweld gobaith ennill neu wneud marc ar gyfer ymgyrchoedd y dyfodol yn yr etholaeth, mae Aberconwy yn cael ei drin fel isetholiad parhaus ar hyn o bryd. Yr wyf wedi cael mwy o ohebiaeth gan y pleidiau yn ystod y ddeufis diwethaf na chefais trwy gydol yr ugain mlynedd arall yr wyf wedi byw yn y cyffiniau.

Y daflen ddiweddaraf i'w glanio ar y mat yw un gan Blaid Cymru. Teitl y daflen yw Llais Aberconwy. Dewis diddorol. Mae etholaeth Aberconwy yn ffinio ac yn rhannu papurau lleol efo ddwy etholaeth Gwynedd. Mae gan Wynedd, wrth gwrs, Llais gwahanol, sydd wedi niweidio'r Blaid! Fel y ditectif Sherlock Holmes, nid ydwyf yn credu mewn cyd digwyddiadau! Ymddengys bod Plaid Cymru Aberconwy am sicrhau nad yw clwyf Gwynedd yn effeithio ar ei obeithion yma trwy ddwyn mantell y gwehilion o dros y ffin.

Camgymeriad yn fy marn i. Mae'n ymddangos yn dric tebyg i un Llafur cyn etholiadau cyntaf y Cynulliad o alw ei hun yn wir blaid Cymru. Drwg ymgais Llafur oedd ei fod yn hybu yn hytrach na ddilorni Plaid Cymru, a'r canlyniad oedd y canlyniadau gorau erioed i Blaid Cymru. Y neges sy'n cael ei gyfleu trwy daflen Phil Edwards yw bod angen Llais ar ardal. Ond, os oes angen Phil fel Llais Aberconwy, onid oes angen Gwilym a'i griw fel Llais Gynedd hefyd?

Cam gwag, mae arnaf ofn, Phil.

12/08/2009

Mur Fy Mebyd

Dyma ail ran fy ymateb i sylwadau Cai ac eraill parthed Cenedlaetholdeb a phlwyfoldeb:

Mi gefais fy ngeni yn Ysbyty Mamolaeth y Bermo, ysbyty a chafodd ei greu gan gyngor tref y Bermo cyn dyddiau'r GIG. Gan nad oedd modd i bobl y Bermo cyfiawnhau ysbyty o'r fath i'w drigolion yn unig, roedd y cyngor yn cydweithredu a chynghorau plwyf eraill i gynnal y sefydliad. Fel cymwynas ffeirio sefydlodd Cyngor tref Dolgellau ysbyty cyffredinol bychan yn Nolgellau a oedd yn derbyn yr un cydweithrediad traws plwyfol: y Dolgelley and Barmouth General District Hospital. Roedd ysbyty Dolgellau yn un "go iawn" nid ysbyty bwthyn, roedd yn cynnwys theatr llawdriniaeth a chlinigau ar gyfer pob cyflwr.

O dan drefn ganolog y GIG caewyd ysbyty'r Bermo ac is raddiwyd ysbyty Dolgellau i ddim ond lle i roi TLC i'r henoed. Yn wir cyn dyfod tro ar fyd a mynd yn ôl i'r drefn o enedigaethau cartref prin oedd y babanod a chafodd eu geni ym Meirionnydd; roedd mamau Meirion yn esgor yn Wrecsam, Bangor ac Aberystwyth.

Cefais fy magu mewn tŷ cyngor yn Nolgellau. Tŷ cyngor a adeiladwyd gan Gyngor Trefol Dolgellau ac a reolwyd gan gyngor Dolgellau hyd adrefnu llywodraeth leol 1974.

Cefais fy addysg gychwynnol mewn ysgol a sefydlwyd fel ysgol bwrdd. Roedd y bwrdd yn cael ei hethol gan drigolion y plwy ac yn codi trethiant plwyfol ar gyfer cynnal yr ysgol.

Er mae am gyfnod prin ar y diawl (llai na chwe mis) y parhaodd ei hannibyniaeth rhag Cwnstablari Meirion, adeiladwyd swyddfa heddlu Dolgellau a chyflogwyd heddweision cyntaf y dref gan y gymuned leol. Trwy fodolaeth y Cader Idris Volunteers roedd hyd yn oed Y FYDDIN yn cael ei drefnu yn lleol!

O sefydlu'r Cynghorau Sir ym 1888 (ymateb i alwad am ddatganoli), trwy adrefnu'r siroedd ym 1974 a'u hail adrefnu ym 1996 a thrwy greu'r Cynulliad ym 1999. Y mae grymoedd y cyngor plwyf wedi eu lleihau a'u lleihau fel nad ydynt, bellach, ond yn gyfrifol am lwybrau cyhoeddus a chachu ci!

I ddweud y gwir roedd gan Cyngor Plwy Llanddinod fwy o nerth canrif a hanner yn ôl na sydd gan Y Cynulliad Genedlaethol heddiw!

Mae yna achos dros droi'r cloc yn ôl a rhoi fwy o rym i'r cynghorau plwyf. Nid ydwyf am awgrymu rhoi popeth yn ôl - roedd nawdd cymdeithasol yn achos lleol trwy'r wyrcws ar un adeg wedi'r cwbl! Ond paham na all cadw ysgol leol dod yn ddyletswydd leol eto, yn hytrach na ddyletswydd Sirol neu ddyletswydd genedlaethol?

Os ydy pobl Bontddu am gadw eu hysgol , iawn gad iddynt dalu, trwy dreth blwyfol, y swm uwchben y cyfartaledd i'w gadw ar agor. Os yw'r gost yn rhy uchel i ganiatáu i hynny digwydd gad i fwrdd yr ysgol penderfynu uno efo'r Bermo, y Ganllwyd, Llanelltud, Dolgellau neu Lesotho er mwyn cyfiawnhau cadw presenoldeb ysgol yn y Llan. Gad i bobl Bontddu, yn hytrach na swyddogion Caernarfon, penderfynu nad yw cadw ysgol y llan yn syniad cynaliadwy!

I fynd yn ôl i'r syniad o Lais y Llannau,; a oes modd creu mudiad cenedlaethol boed Cymreig neu Brydeinig sy'n creu achos gwleidyddol ar sail y ddadl o roi grym yn ôl i'r bobl yn eu cymunedau?

Oes! Mae'n debyg !

Y cwestiwn mawr yw pwy sydd am redeg efo'r batwn? Mae'n syniad ceidwadol, mae'n syniad gall Llais Gwynedd a Llais y Bobl arwyddo lan iddi.

I mi mae'n adlewyrchiad o wleidyddiaeth Milltir Sgwâr DJ neu Mur Fy Mebyd Waldo - agwedd mae'r Blaid wedi colli gafael arno trwy arddel sosialaeth ganolog ysywaeth!

11/08/2009

Plwyfoldeb a Chenedlgarwch

Dyma'r rhan gyntaf o ymateb i rai o’r sylwadau ar fy mhost diwethaf a rhan gyntaf fy ymateb i ymateb i bost Cai ar fy sylwadau.

Yn gyntaf rhaid nodi mae fy mwriad oedd ceisio gwneud sylwadau gwrthrychol diduedd ar obeithion Llais Gwynedd yn dilyn cyhoeddiad Llais ei fod am sefyll ymgeiswyr yn etholiad 2011. Doedd dim bwriad cefnogi na gwrthwynebu Llais na Phlaid Cymru yn y post.

Pe bawn yn byw yng Ngwynedd adeg etholiadau'r cyngor sir llynedd, teg dweud, y byddwn, fwa' tebyg, wedi bwrw pleidlais i Lais Gwynedd, pe bai aelod o Lais yn sefyll yn fy ward. Ond fel mae'n digwydd yr wyf yn byw yng Nghonwy, mewn ward lle'r oedd dewis rhwng fy hen gyfaill Graham Rees (annibynnol) a dau nad oeddynt yn byw yn y plwy. Yr annibynnwr cafodd fy nghefnogaeth lwyraf.

Yr wyf yn teimlo'n gynnes tuag at Llais Gwynedd am y rheswm syml bod rhai o'r bobl a fu'n ysbrydoliaeth i fy nghenedlaetholdeb i wedi troi oddi wrth y Blaid tuag at Llais. Seimon Glyn, Alwyn Gruffudd, Now Gwynnys, Gwilym Euros a Dafydd Du - er enghraifft. Mae unrhyw un sydd yn ceisio honni nad cenedlaetholwyr hyd fêr eu hesgyrn yw'r gwroniaid hyn yn siarad trwy dwll ei dîn!

Iawn, rwy’n fodlon derbyn bod ambell i gefnogwr i, ac ambell i aelod o Lais Gwynedd yn amheus eu hymrwymiad i'r mudiad cenedlaethol - un neu ddau yn embaras i'r achos, hyd yn oed. Ond gallwn restru aelodau a chefnogwyr tebyg sydd ar ymylon pob plaid wleidyddol gan gynnwys Plaid Cymru!

Pan ymunais i a Phlaid Cymry ym 1979 roedd yn Blaid a oedd yn credu yn gryf mewn amddiffyn y cymunedau Cymreig.

Wrth ganfasio dros Dafydd El yn etholiad Ewrop tua 1989 roedd y Blaid yn canfasio yng Nghlwyd o dan sloganau megis "Home Rule for Rhyl" "Freedom for Fflint" ac ati. Hynny yw roedd cenedlaetholdeb a phlwyfoldeb yn mynd llaw yn llaw.

Pan oedd y Blaid yn wneud yn dda ym Mhontypridd, Caerffili ac ati roedd yn gwneud yn dda ar sail amddiffyn y gymuned leol yn erbyn pwysau canolog.

Problem datganoli i Blaid Cymru yw ei fod wedi gwneud i'r Blaid dechrau edrych ar Gymru fel y darn unedig o dir o dan ymreolaeth y Cynulliad, yn hytrach na chymdeithas o gymunedau sy'n cydweithredu o fewn y Cynulliad.

Mae'r sylw nad oes modd i Lais Gwynedd a Llais Pobl Gwent cydweithredu oherwydd nad oes modd i Seimon Glyn a Paul Starling cydweithredu yn adlewyrchiad pur o broblem Plaid Cymru. Sut bod modd cysoni neges Leanne Wood (sydd a neges burion i'r gymdeithas y mae hi'n byw ynddi) a neges Phil Edwards yng Nghonwy wledig, lle fydda neges Leanne yn wermod pur?

10/08/2009

Llais Gwynedd; LLais y Bobl - Llais y Llanau?

Yn ystod yr Eisteddfod Genedlaethol fe gyhoeddodd Llais Gwynedd ei fod am sefyll ymgeiswyr yn etholiadau’r Cynulliad 2011. Rwy’n siŵr bydd rhai’r o’r syspects arferol yn cwyno am hyn,ond hanfod democratiaeth yw bod pobl o wahanol safbwyntiau yn cystadlu am y bleidlais. Rhaid i bob democrat croesawu penderfyniad Llais, gan hynny.

O dderbyn hawl Llais i sefyll teg yw edrych ar ei obeithion etholiadol. I fod yn gwbl wrthrychol, er fy hoffter personol o nifer o’i haelodau a fy nghefnogaeth i nifer o’i hegwyddorion, rhaid dweud nad oes gan Llais (heddiw) gobaith caneri mewn pwll o nwy o guro.

Mae gan Llais nifer o broblemau sydd yn gwthio yn erbyn ei obeithion.

Yn gyntaf roedd y blaid yn fwyaf llwyddiannus yn etholaeth Dwyfor Meirion yn etholiadau’r Cyngor Sir, sef yr etholaeth efo’r mwyafrif mwyaf gan y fuddugol trwy Gymru gyfan. Dyma dalcen caled iawn. Prin byddai’r gobaith o ennill. Prin byddai’r gobaith o gael llwyddiant sbeitlyd, hyd yn oed, trwy dynnu pleidleisiau oddi wrth PC a chaniatáu i blaid arall ennill.

Os cofiaf yn iawn cafodd Llais Gwynedd dwy sedd ddiwrthwynebiad ar Gyngor Gwynedd llynedd. Yn y wardiau a enillwyd gan Llais roedd y frwydr yn un dau ymgeisydd. Yn y wardiau efo trydydd ymgeisydd fe fethodd Llais a chipio sedd. Mae hyn yn awgrymu’n gryf nad yw pleidlais greiddiol cefnogwyr Llais yn ddigon cryf i gipio sedd ar gyngor, heb son ar Gynulliad. I lwyddo mae’n rhaid i Lais Gwynedd cael ei phleidlais gadarn a rhywfaint o bleidlais gwrthwynebwyr cynhenid y Blaid. Mewn etholiad Cynulliad bydd gan y gwrthwynebwyr eraill hyn eu pleidiau eu hunain i’w cefnogi.

Ar y rhestr mae gan Llais broblem hefyd. Mae Gwynedd wedi ei rannu rhwng dwy etholaeth. Mae Arfon yn y Gogledd a Meirion yn y Canolbarth. Bydd pleidlais rhestr Llais yn cael ei rhannu rhwng y ddwy etholaeth, a bydd gan 7 allan o bob wyth o’r etholaethau rhestr dim diddordeb yn helyntion Gwynedd. Anobeithiol i Lais cipio hyd yn oed y bedwerydd safle ar y rhestrau felly?

Hwyrach!

Er, ar yr olwg gyntaf, nad oes gan Llais Gwynedd a Llais y Bobl yng Ngwent fawr sy’n amlwg yn gyffredin, mae’r ddwy blaid wedi tyfu yn organig allan o deimlad o blwyfoldeb (yn ystyr gorau’r gair). Y teimlad bod eu darn bach hwy o’r byd yn cael ei afradu ar gyfer y drefn ehangach. Yn sicr mae teimladau cyffelyb yn bodoli cyn gryfed mewn rhannau eraill o Gymru.

Pe bai modd i Lais Gwynedd a Llais y Bobl cydweithio i dapio fewn i’r ymdeimlad o ddieithrwch sy’n bodoli Cymru benbaladr yna byddid, mi gredaf, obaith i Llais y Llannau gwneud marc ar etholiad 2011 - yn arbennig felly ar y rhestrau!

02/08/2009

Ewch dros yr hen, hen hanes!

Yr wyf yn byw yn Llansanffraid Glan Conwy, pentref yr ochor arall i’r dŵr i’r dref gaerog.

Roeddwn yn sefyll tu allan i’r dafarn leol yn cael mwgyn gyda chyfaill cenedlaetholgar y dydd o’r blaen, ac fe ddywedodd fy nhgyfaill ei fod am roi’r gorau i ysmygu gan fod cael mygyn efo peint, bellach, yn codi cyfog arno. Doedd o ddim yn poeni yn ormodol am effaith corfforol yr ysmygu, ond roedd y ffaith ei fod yn gorfod edrych ar y symbol o ormes ar draws yr afon bob tro yr oedd yn mynd allan am ffag yn effeithio ar gyflwr ei enaid Cymreig!

Yn bersonol, nid ydwyf yn gweld Castell Conwy fel symbol o ormes. Rwy’n ei weld o fel symbol o fethiant. Pan adeiladodd Iorwerth ei gadwyn o gestyll o amgylch y Gogledd dyna oedd wariant milwrol fwya'r byd yn ei ddydd. Gwerth biliynau lawer o wariant, yn nhermau ariannol cyfoes, i geisio rheoli ni hogs y gogs!

Prawf bod Iorwerth druan yn gwisgo trywsus brown wrth feddwl am y Cymry!!! Ond baner pwy sydd yn chwifio uwchben ei gestyll mwyach? Cynulliad pwy sydd yn gyfrifol am reoli’r castell!?

Symbol o ormes?

Twt lol botas - mae’n symbol o fethiant y Sais a dyfalbarhad y Cymry Ry’n ni yma o hyd!

Nepell o Gastell Rhuddlan (un arall o gestyll y gadwyn) mae yna blac, sy’n honni bod Cestyll Iorwerth yn symbol o ryddid a hawliau'r Cymry. Oherwydd 1282 yr ydym wedi derbyn bendithion Magna Carta, Mam y Seneddau, Democratiaeth a hawliau dynol a phob dim arall sydd yn rhoi'r mawredd ym Mhrydain Fawr:



I’r mwyafrif dydy Castell Conwy dim yn symbol o ddim. Mae’n safle o ddiddordeb, mae’n teth buwch i’w godro ar gyfer twristiaeth; dim mwy dim llai.

Pa un ohonom sy’ gywir?

Yr un sy’n gweld symbol gorthrwm, neu’r un sy’n gweld goroesiad; yr un sy’n gweld rhyddid neu’r un sy’n gweld arian?

Y gwir yw bod pob un ohonom yn gywir. Yr hyn sydd yn ein gwahanu yw ein naratif parthed y ffeithiau yn hytrach na’r ffeithiau academaidd hanesyddol.

Mae’r drafodaeth ar reilffyrdd wedi fy synnu braidd, nid oherwydd y dadlau am y cledrau yn benodol, ond am yr ymosodiad ar fy naratif hanesyddol. Rwyf yn beryglus yn ôl Rhydian, y rwyf yn ymdebygu i Mr Mugabe yn ôl Cai!

A phaham?

Oherwydd fy mod yn dewis dilyn naratif Syr O. M Edwards, Gwynfor Evans a Dafydd Iwan am hanes Cymru, yn hytrach na derbyn naratif Sosialaidd am ddioddefaint y werin datws o dan bob cyfundrefn!

I ba beth mae’r Blaid yn dod - wir yr?

31/07/2009

Eisteddfod y Bala (eto)!

Mae’r Eisteddfod Genedlaethol wedi ei chynnal yn hen sir Feirionydd tair gwaith yn ystod yr hanner canrif diwethaf:

Ym 1967 yn y Bala
Ym 1997 yn y Bala
Ac eleni eto yn y Bala

Dydy’r eisteddfod heb ymweld â Thywyn, y Bermo na Harlech trwy gydol ei hanes modern. Fe fu Eisteddfod yn Nolgellau 60 mlynedd yn ôl, un yng Nghorwen 90 mlynedd yn ôl ac un yn y Blaenau 101 o flynyddoedd yn ôl.

Pan ddaw tro Meirion i wahodd yr eisteddfod eto plîs, plîs Mr Trefnydd Eisteddfodau, a oes modd ei gynnal mewn rhywle ar wahân i’r blydi Bala?

Be am Steddfod y Bermo 2019?

26/07/2009

Trenau od

Gan fod gymaint o son am drenau ar hyn o bryd hoffwn ofyn a oes gan unrhyw un ateb i rywbeth sydd yn peri dryswch imi parthed y ddarpariaeth sydd yn bodoli rŵan.

Byddwyf yn mynd ar y trên o Gyffordd Llandudno i Gasnewydd ddwywaith neu dair pob blwyddyn. Ym mhob car ar y trên mae yna focs bach sydd yn hysbysebu’r teithwyr o enw’r stop nesaf. Ar hyd arfordir y gogledd mae’r enwau yma yn uniaith Saesneg, Llandudno Junction, Colwyn Bay, Wrexham, Chirk ac ati. Ond wrth i’r trên teithio drwy Loegr mae’r enwau yn ddwyieithog, Chester / Caer, Shrewsbury / Amwythig, Hereford / Henffordd.

Yng ngorsaf y Gyffordd, gorsaf sydd yn cael ei ddefnyddio gan nifer fawr o Gymry Cymraeg mae’r cyhoeddiadau i gyd yn uniaith Saesneg. Yng Nghasnewydd Seisnigaidd mae’r cyhoeddiadau i gyd yn ddwyieithog.

Gall unrhyw un egluro pam bod y ddarpariaeth Gymraeg nid jest yn anghyson ond mor hynod od o anghyson.

24/07/2009

Trydanol!

Ar y cyfan mae’r newyddion bod rheilffordd Abertawe i Lundain am gael ei drydaneiddio wedi derbyn croeso gwresog.

Yn ôl adroddiadau newyddion y BBC mae’r fenter yn fuddsoddiad o biliwn o bunnoedd yng ngwasanaethau rheilffordd Cymru. Twt lol botas. Bydd y rhan helaethaf o’r buddsoddiad yn cael ei wario yn Lloegr. Dim ond tua chwarter o’r daith drydanol newydd bydd yng Nghymru ei hun. Ac fel mae Cadeirydd Plaid Cymru yn nodi bydd y fenter ddim yn drydaneiddio y cyfan o reilffordd y deheubarth yng Nghymru - i wneud hynny byddai’n rhaid ei ehangu i Gaerfyrddin.

Pe bai'r trydaneiddio yn cael ei ymestyn yr holl ffordd ar draws y de, yna byddai modd dadlau bod y gwasanaeth yn cynnig rhywfaint o wasanaeth i Gymru. Mae’r gwasanaeth a gyhoeddwyd heddiw yn cynnig dim i Gymru, mae’n wasanaeth sydd o fudd i Lundain a Lloegr yn benaf.

Mae’r Cynghorydd Gwilym Euros yn tynnu sylw at sylwadau George Monbiot a wnaed yn y Guardian ar Dachwedd 30 llynedd:

The infrastructure of a country is a guide to the purpose of its development. If the main roads and railways form a network, linking the regions and the settlements within the regions, they are likely to have been developed to enhance internal commerce and mobility. If they resemble a series of drainage basins, flowing towards the ports and borders, they are likely to have been built to empty the nation of its wealth


Mae’r cyhoeddiad heddiw yn enghraifft o honiad Monbiot o ddreinio gwerth a thalent o Gymru. Yn enghraifft o wneud Caerdydd ac Abertawe yn fwy fwy dibynnol ar Lundain yn hytrach na’u gwneud yn rhannau hanfodol o’r Gymru ehangach.

Mae blogwyr y Blaid, bron yn unsain, yn clodfori'r cyhoeddiad fel llwyddiant i’r Blaid ac yn llwyddiant i friff Ieuan Wyn fel gweinidog trafnidiaeth y Cynulliad. Er enghraifft mae Adam Price yn dweud:
The announcement itself is the culmination of more than thirty years of work on Plaid’s part (it became party policy in 1977), dating back to a time even before I joined the party.

Mae Welsh Ramblings yn gofyn:
Question for the One Wales sceptics - would this have happened if Ieuan Wyn Jones was not Transport Minister?

Hwyrach ei fod yn llwyddiant i Blaid Cymru ac i Ieuan. Ond a ydy‘n llwyddiant i’r achos cenedlaethol?

Oni fyddai buddsoddiad llai i ddatblygu rheilffyrdd mewnol Cymru yn gwneud llawer mwy i achos Cenedlaetholdeb Cymru na gwastraffu biliwn ar glymu Cymru i Brifddinas Britania?

17/07/2009

Fel Gath i Gythraul

Mae'r ras am etholaeth Aberconwy yn codi stem ac mae'r ymgeisydd Ceidwadol yn mynd amdani fwl sbîd!

ABERCONWY parliamentary candidate Guto Bebb was slapped with four points on his driving licence and a £425 fine and court costs after he was caught speeding in his Skoda Superb.

Chware teg i Guto, o leiaf mae o'n fodlon syrthio ar ei fai ar ôl iddo gael ei ddal yn torri'r rheolau, yn wahanol i ambell i wleidydd amlwg arall.

Pleidleisia i FI (a naw sy’ ddim cystal)

Nid ydwyf yn hoffi gwobrau i bobl sy’n mynegi barn, boed gwobr Pulitzer neu wobrwyon 10 uchaf Iain Dale.

Y drwg yw bod anelu am y fath wobrau yn gallu ffrwyno barn.

Y mae’n ffaith hysbys bod y mwyafrif llethol o’r pyst ar flogiau gwleidyddol Gymreig yn cefnogi Plaid Cymru. Yr wyf i wedi danfon ambell i bost sy’n feirniadol o’r Blaid. Dyna fi wedi piso yn y nyth, parthed ennill pleidleisiau fel y blog Cymreig gorau yn y byd.

Pe bawn wedi brathu fy nhafod ....

Pe bawn wedi cymedroli fy meirniadaeth jyst ychydig bach ....

Pe bawn wedi ceisio deall ochr arall y ddadl yn hytrach na’i feirniadu’n hallt ....

.... A fyddai obaith mae fy mlog i fyddai’r ceffyl blaen i ennill gwobr prif blogiwr Cymru, Prydain, y Byd a thu hwnt?

Os mae’r ateb yw ie, yna mae’r gwobrau yn ffurf ar sensoriaeth!

Dyna paham nad ydwyf yn gôr hoff ohonynt.

Ta waeth, rhaid byw mewn byd lle mae’r fath gwobrau’n bod ac mi fyddai’n braf gweld un neu ddau o flogiau Cymraeg / Dwyieithog yn y 100 uchaf yn chwifio’r faner dros yr henwlad a’r heniaith.

Mae’r manylion ar sut i bleidleisio yma

16/07/2009

Ceidwadwyr cenedlgar yn magu dannedd?

Dyma bost geirwir ar flog newydd Ceidwadwyr Aberconwy, sy’n nodi mae celwydd yw pob honiad y bydd refferendwm o dan Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 yn rhoi pwerau tebyg i bwerau'r Alban i Gymru. Mae’r post yn cyfleu’r gwirionedd mewn modd sydd yn awgrymu nad oes rhaid i Geidwadwyr sy’n amheus o ddatganoli credu’r ofnau sy’n cael eu lledaenu gan y rhai sydd yn gwrthwynebu datganoli pellach.


Ar CF99 henno fe awgrymodd yr Athro Dylan Jones-Evans mae ffordd dda i lywodraeth newydd Cameron i ddelio efo achos datganoli a’r system eLCO trwsgwl bydda trwy ddatgan ar ddiwrnod cyntaf ei brif-weinidogaeth ei fod am ddileu'r cymal refferendwm a rhoi hawliau ddeddfu cyfynedig i Gymru.

Dau sylw calonogol tu hwnt sydd yn awgrymu bod y Ceidwadwyr cenedlgar yn dechrau brathu nôl yn erbyn eu cyfeillion sy’n gwrthwynebu datganoli.

Braf bydda gael gwybod ar ba ochr bydd y blaid yn syrthio yn “swyddogol”! Ai’r ddau Ddafydd a Stephen fydd llais Ceidwadaeth yng Nghymru a Guto, Dylan a Glyn yn cynrychioli’r rebeliaid, neu a’i fel arall y bydd hi?

15/07/2009

Blog y Gath

Newydd ddeall bod y Gath Du, neu Guto Bebb ymgeisydd Ceidwadol Aberconwy, bellach yn rhan o fyd y blogiau.

Gellir darllen ei berlau o ddoethineb yma.

09/07/2009

Parcio heb hawl?

Mae'r holl son am barcio mewn llefydd dynodedig i'r anabl yn fy atgoffa am stori ddoniol (os ddoniol) a glywais yn cael ei hadrodd gan y Fonesig Tanni Gray-Thompson.

Roedd Tanni wedi mynd i archfarchnad pan oedd ei phlentyn gyntaf yn fân ac wedi sylwi mae prin oedd y llefydd a oedd ar gael yn y parth i yrwyr anabl. Gan ystyried ei bod hi yn gallu lliwio ei chadair olwyn yn gynt na all cerddwr byr o wynt cerdded, penderfynodd hi i adael lle gwag ar gyfer un oedd a mwy o angen na hi. Aeth hi i barcio i'r lle i rieni a phlant.

Er bod nifer o lefydd gwag yn y parth rhieni a phlant daeth dynes ffyrnig ati i fytheirio ei bod hi'n parcio yno heb hawl. Fe wnaeth y Fonesig egluro ei bod yn parcio yno efo cyfrifoldeb am ei phlentyn bach. Ymateb yr achwyn-wraig oedd:

It doesn't matter that you've got your child with you - you're not a mother - you're disabled - so you can't park here!

08/07/2009

Y Fathodyn Glas

Mae fy ngwraig yn defnyddio cadair olwyn, mae ganddi fathodyn glas sydd yn caniatáu iddi i barcio mewn parthau parcio dynodedig ar gyfer pobl sydd yn byw efo anabledd.

Yn ddyddiol, bron, yr wyf yn gorfod wynebu'r broblem o fethu a'i chynorthwyo i mewn i'r gadair olwyn oherwydd bod y parthau parcio sydd â lle i agor drws y car yn ddigon llydan wedi eu dwyn gan bobl iach o gorff.

Ar sawl achlysur yr wyf wedi methu cael lle parcio anabl mewn archfarchnadoedd a swyddfeydd, ac wedi gorfod gadael fy ngwraig yn y car, yn hytrach na'i bod hi yn dod efo fi i gyflawni'r dyletswyddau yr oeddem wedi eu bwriadu eu cyflawni ar y cyd.

Yr wyf wedi cael llond bol o gwyno i fan swyddogion sydd yn cydymdeimlo, ond yn dweud nad oes modd iddynt wneud dim parthed y broblem.

Ychydig flynyddoedd yn ôl fe welodd fy mrawd yng nghyfraith car heddlu yn defnyddio lle parcio i'r anabl yn y Bala. Tynnodd llun o'r car a'i ddanfon i'r Daily Post i gwyno. Cafodd cefnogaeth i'w gwyn gan gynghorwyr ac Aelodau Seneddol o bob plaid, gan gynnwys Plaid Cymru.

Nid mater pleidiol yw parcio mewn parth anabl heb hawl. Mae'n achos o hunanoldeb ac ymddygiad anystyriol sy'n ddangos diffyg parch i anghenion y sawl sy'n byw efo anabledd. Mae pob cyhoeddusrwydd sydd yn codi proffil y broblem yn gyhoeddusrwydd da. Gan hynny yr wyf yn ddiolchgar i'r Cynghorydd Gwilym Euros am godi'r achos.

Os ydy o'n wir fod Dafydd Iwan wedi parcio, heb achos, mewn parth anabl roedd ei ymddygiad yn anghywir. Dydy'r ffaith ei fod yn eicon cenedlaethol, dydy'r ffaith ei fod yn arwr gwladgarol, dydy'r ffaith ei fod yn Llywydd Plaid Cymru yn newid dim ar y ffaith bod parcio yn y parth yn annerbyniol. Os ydy'r honiad yn gywir y peth gorau i Dafydd ei wneud ydy syrthio ar ei fai, ymddiheuro ac addo i beidio â gwneud yr un peth eto.

Y peth gwaethaf i gefnogwyr Plaid Cymru fel Cai a Rhydian eu gwneud yw ceisio esgusodi'r fath ymddygiad di-hid i anghenion pobl sy'n byw efo anabledd.

Rhai o'r sylwadau mwyaf ffiaidd yr wyf wedi eu darllen ar flog Gwilym yw rhai gan bobl anhysbys sydd yn honni bod pethau pwysicach i'w trafod. Pan nad oes modd i ddynes gwneud rhywbeth mor hanfodol a siopa i brynu bwyd i'w plantos, oherwydd bod y parthau anabl wedi eu llenwi gan bobl diystyrlon - does 'na ddim byd pwysicach yn y byd i gyd iddi.

04/07/2009

Llafur Caled Arfon

Mae'r Blog Answyddogol wedi clywed si bod y Blaid Lafur yn wynebu anhawster i gael gafael ar ymgeisydd i ymladd Sedd Seneddol Arfon.

Mae Blog Menai yn mynegi syndod, gan mai sedd ddamcaniaethol Llafur, yw'r sedd newydd.

Y drwg efo'r deiliaid damcaniaethol yma yw bod y ffordd mae'r damcaniaeth yn cael ei phennu yn un hynod anaddas i'r drefn wleidyddol yng Nghymru.

I or symleiddio mae'r system yn edrych ar ddosbarthiad cefnogaeth plaid fesul ward yn etholiadau Cyngor 2004 ac yn defnyddio'r dosbarthiad yna i rannu'r bleidlais a bwriwyd yn etholiad San Steffan 2005 i'r seddi newydd.

Mae'n drefn sydd yn gweithio yn iawn mewn rhannau o Loegr lle mae'r 3 prif blaid yn ymladd canran uchel o seddi cyngor a lle mae pobl yn pleidleisio i'r blaid yn hytrach na'r unigolyn. Prin yw'r wardiau yng Nghymru lle ceir cystadleuaeth rhwng y cyfan o'r prif bleidiau. Yn aml iawn dim ond ymgeisydd i un o'r pleidiau sydd, gyda'r ymgeiswyr eraill oll yn annibynnol. Ac, yn aml, i John Jones Siop y Gornel byddem yn pleidleisio nid i John Jones yr ymgeisydd Rhyddfrydol.

Mae pawb, bron, yn gwybod yn iawn mae sedd gyffyrddus o saff i Blaid Cymru bydd yr Arfon newydd. Mae pawb yn gwybod mai diffyg perthnasedd y system dosbarthu sydd yn gyfrifol am roi Arfon i Lafur. Mae pawb call yn gwybod mae cadw'r sedd bydd Hywel nid ei gipio oddi wrth y Blaid Lafur.

Mae Blog Menai yn nodi bod modd i'r pleidiau mawrion cael rhywun i sefyll mewn sedd anobeithiol fel arfer o'r herwydd mae Etholaethau anobeithiol ydi'r camau cyntaf ar y grisiau i yrfa wleidyddol lewyrchus. Digon gwir. Onid yng ngogledd Cymru fu ornest anobeithiol cyntaf yr enwog Boris Johnson?

Ond mae gan y Blaid Lafur yn Arfon broblem. Mae'n sedd anobeithiol, i bob pwrpas i Lafur, mae pawb yn gwybod hynny - ond mae'r ystadegau yn dweud bydd yr ymgeisydd yn colli sedd sydd yn eiddo i Lafur - gwenwyn i yrfa wleidyddol.

Bu'n rhaid i Martin rhoi'r gorau i fod yn ymgeisydd oherwydd ei swydd newydd fel un o swyddogion y Blaid Lafur. Opsiwn orau'r Blaid Lafur yw chwifio'r rheolau mymryn a chaniatáu i Martin sefyll eto!

Bydd Martin yn colli eto yn llai o sioc na Llafur yn colli sedd, bid siwr?

03/07/2009

Tai Fforddiadwy

Mae'r Cynghorydd Dyfrig Jones yn codi pwnc hynod ddiddorol ar ei flog heddiw parthed Tai Fforddiadwy.

Dydy Dyfrig ddim yn hoffi'r ffaith bod Cynghorydd Llais Gwynedd, Aeron Jones, wedi ddatgan mae "Spin llwyr yw Tai Fforddiadwy", gan wrthwynebu cais i glirio tomen lechi yn Nhalysarn er mwyn codi stad o dai yno.

Mae Dyfrig yn mynd rhagddi i roi ergyd gwleidyddol i Aeron trwy ofyn A yw datganiad Aeron neithiwr yn golygu fod Llais Gwynedd yn gwrthwynebu polisi Plaid Cymru o sicrhau tai fforddiadwy i drigolion Gwynedd?

Rwy'n gwybod dim am hanes y stad tai dan sylw. Gan nad ydwyf yn aelod o'r naill blaid na'r llall, nid ydwyf yn gwybod dim am bolisïau’r pleidiau ar dai fforddiadwy. Ond mae post Dyfrig yn codi cwestiwn pwysig parthed tai fforddiadwy - sef beth yn union ydynt?

Mae gennyf rywfaint o gydymdeimlid a sylw Aeron. O'r hyn rwy'n gallu gweld does 'na run ddiffiniad cadarn o be ydy tŷ fforddiadwy yn ynysoedd Prydain. Mae swyddogion cynllunio yn creu canllawiau unigol er mwyn diffinio be ydy tŷ fforddiadwy ond mae'r canllawiau hynny yn gwahaniaethu o gyngor i gyngor.

Ond mae 'na ddiffiniad cyffredinol sydd yn awgrymu na ddyla’ deiliad y tŷ talu rhagor na 30% o'i incwm gros ar rent / taliadau morgais a threthi perchentyaeth (treth y cyngor, treth dŵr ac ati).

O edrych ar gyflogau cyffredinol pobl gogledd orllewin Cymru, roedd rhenti tai Cyngor (cyn eu preifateiddio) yn llawer is na'r diffyniad, mae rhenti'r Cymdeithasau Tai yn ymylu ar ffîn y diffiniad, ond does dim modd o gwbl i brynu tŷ fforddiadwy o fewn y ddiffyniad, hyd yn oed os ydy'r tŷ yn cael ei farchnata o dan y fath label.

Mae yna lawer o dystiolaeth anecdotaidd i awgrymu bod y tai fforddiadwy, honedig sydd ar werth, ym mhell o fod yn fforddiadwy i lawer o weithwyr cyffredin Cymru ac mae mewnfudwyr yw'r rhai mwyaf tebygol o allu eu fforddio! Sydd yn mynd croes i'r graen braidd, ac yn cadarnhau'r ddatganiad mae Spin llwyr yw Tai Fforddiadwy.

Ac, wrth gwrs, pan fo tai fforddiadwy yn cael eu cynnig fel rhan o ddatblygiad, lleiafswm o'r datblygiad ydynt fel arfer. Rhwng 10% ac 20% yn aml. Sydd yn golygu bod 80-90% o'r tai am fod y tu hwnt i'r hyn mae pobl leol yn gallu eu fforddio. Byddwn i ddim am weld ystâd o dai lle mae 80% i 90% o'r tai yn cael eu cynllunio i fod y tu hwnt i allu'r trigolion lleol i'w prynu yn cael eu hadeiladu yn fy mhentref bach i, diolch yn fawr!

27/06/2009

Llongyfarchiadau Jill Evans ASE

Llongyfarchiadau mawr i Jill Evan ASE ar gael ei dyrchafu yn arweinydd grŵp y cenedlaetholwyr, yr EFA, yn Senedd Ewrop. Mae Jill yn son ar ei blog am y cyfrifoldeb mawr mae'r swydd o werthu'r syniad o Ewrop y Cenhedloedd, nid yn unig i Gymru, ond i holl wledydd bychain Ewrop, yn rhoi ar ei hysgwyddau.

Uchel Arswydus Swydd yn wir. Rwy'n dymuno'n ddiffuant, pob hwyl a phob llwyddiant iddi yn y gwaith.

Ond mae joban a hanner o'i blaen. Pe bai Cymro neu Gymraes wedi ei h/ethol yn arweinydd plaid yn San Steffan neu ym Mae Caerdydd, mi fyddai'n newyddion Cenedlaethol o bwys. Mae dyfod yn arweinydd grŵp lleiafrifol ar ambell i gyngor, weithiau, yn werth mensh yn y cyfryngau. Ond er chwilo a chwilota, rwy'n methu gweld cyfeiriad at ddyrchafiad Jill ar wefannau'r brif cyfryngau Cymreig o gwbl.

Os nad yw dyrchafu Cymraes yn arweinydd ar un o unedau mwyaf radical Senedd Ewrop yn newyddion werth ei hadrodd, pa obaith sydd i bobl ymddiddori yn, a ffurfio barn deg am, y Senedd Ewropeaidd a'i chyfeiriad?

26/06/2009

Cysgod y Swastika

Mae Vaughan yn ail agor craith o'r saithdegau, pan wnaeth y Parchedig Dr Tudur Jones ymosodiad ffyrnig ar Fudiad Adfer. Yr oedd arweinydd Mudiad Adfer wedi cyhoeddi llyfr yn amlinellu ei freuddwyd am ddyfodol y Cymry Gymraeg o'r enw Adfer a'r Fro Gymraeg. Ysgrifennodd Dr Tudur "Adolygiad" o'r llyfr o'r enw Cysgod y Swastika a oedd yn honni (yn gwbl di-sail)bod Adfer wedi ei ddylanwadu yn gryf gan athronwyr ac athroniaeth Hitleraidd.

Dr Tudur Jones oedd un o'r bobl fwyaf anghynnes imi gael yr amhleser o'u cyfarfod erioed. Dyn oedd yn credu mewn annibyniaeth barn cyn belled a bod y farn yna yn cyd-fynd a'i farn haearnaidd ef. Dyn a oedd yn credu bod ganddo "hawl" i reoli, ac a oedd yn mynnu rheoli pob dim yn sffêr ei ddylanwad gyda gwialen haearn. Roedd mymryn o'r unben yddo ef i ddweud y gwir plaen. Y gwendid personol yma yn ei gymeriad oedd wrth wraidd Cysgod y Swastika, dim oll i wneud efo amddiffyn Cymru rhag ffasgiaeth.

Yr oedd Tudur a'i glic yn teimlo eu bod yn colli rheolaeth ar y mudiad cenedlaethol - ymgais (aflwyddiannus) i geisio ennill y rheolaeth yn ôl oedd yr ymosodiad ar Adfer. Lol botas oedd unrhyw ymgais i gysylltu'r hyn yr oedd Adfer yn ei wneud ag Hitleriaeth. I'r gwrthwyneb, trwy adfer tai ar gyfer pobl leol, trwy feithrin papurau bro, trwy annog sefydlu gwyliau Cymraeg lleol a thrwy gefnogi busnesau bach cefn gwlad roedd Adfer yn perthyn i'r traddodiad cydweithredol. Y traddodiad a rhoddodd spardyn i sosialaeth, yn hytrach na gwleidyddiaeth y de.

Trwy ymosod mewn ffordd mor giaidd ar Adfer fe wnaeth Tudur niwed mawr i'r achos cenedlaethol yn ei gyfanrwydd. Manion i'r mwyafrif oedd y gwahaniaeth rhwng y gwahanol garfanau yn y mudiad cenedlaethol "nashies" oedd y cyfan. Trwy ddweud bod carfan weithgar a dylanwadol o'r mudiad yn cael eu dylanwadu gan syniadaeth Hitler fe roddodd y doethur mel ar fysedd y gwrth Gymreig. Cofier mai adlais o sylwadau Tudur oedd yn ymosodiad Glenys Kinnock ar Simon Brook a rhan o etifeddiaeth Tudur oedd methiant llwyr y Blaid i amddiffyn y cynghorydd yn erbyn ei hymosodiad.

Fe ddaeth pob un o rybuddion Emyr Llew am dranc y Fro Gymraeg yn wir. Mae'n bosib, yn wir mae'n debyg, bydda hyn wedi digwydd hyd yn oed pe bai Tudur heb geisio llofruddio'r ymgyrch i amddiffyn y Fro. Ond mae'r diolch i Tudur a'i deip bod tranc y Fro wedi digwydd mor rhwydd heb frwydr gref i geisio ei hamddiffyn.

21/06/2009

Deiseb Patagonia

Nid ydwyf, fel arfer, yn rhoi sylw i ddeisebau i'r Prif Weinidog, gan fod y system yn llwgr. Dydy’r Prif Weinidog ddim yn eu darllen, a'r ymateb dieithriad gan aelod o'r gwasanaeth sifil yw Na! Dos i'r Diawl! Mae'r llywodraeth yn fendigedig! Pa hawl sydd gan twrdyn dibwys fel ti i’w feirniadu?

Ond ta waeth, gan ddisgwyl yr ymateb arferol yr wyf wedi arwyddo'r canlynol:

http://petitions.number10.gov.uk/patagonia/

We the undersigned petition the Prime Minister to make it absolutely clear to all the staff of the UK Border Agency that the United Kingdom consists of four nations and that the staff of the Agency should not damage Welsh links with Patagonia by refusing entry to people from Patagonia wishing to visit the Land of their Fathers.

20/06/2009

Y Blaid a thranc Llafur

Dyma Gwestiwn Cai parthed Etholiadau Ewrop a thranc y Blaid Lafur:

Y cwestiwn y dylid ei ofyn mae'n debyg yw os ydi'r hyn sydd wedi digwydd y tro hwn yn barhaol neu'n lled barhaol?

Yr ateb syml yw ei fod yn barhaol!

Y rheswm am sicrwydd fy ymateb yw, mae nid "blip" mo'r canlyniad diweddaraf i Lafur. Mae'r gefnogaeth i'r Blaid Lafur yng Nghymru wedi bod yn syrthio ers bron i bedwar degawd.

Rwy'n cofio gweld map gwleidyddol yn fy mhlentyndod yn dangos y Blaid Lafur yn cipio pob sedd Gymreig ac eithrio Maldwyn, rwy’n methu cofio ac yn methu gwirio os mae etholiad 1966 neu 1970 ydoedd. Ond ta waeth ar ei lawr fu'r bleidlais Llafur ers hynny.

Do! Fu trai a llanw yn hanes Llafur ers hynny, ond bu'r un llanw yn ddigon nerthol i adennill y trai a fu.

Cyn pen blwyddyn bydd etholiad San Steffan. Bydd Llafur yn sicr o wneud yn well yng Nghymru yn yr etholiad hwnnw na wnaeth hi yn Etholiad Ewrop, ond dim agos cystal â'r etholiad cyffredinol diwethaf.

Y cwestiwn go iawn yng ngwleidyddiaeth Cymru yw pwy fydd yn elwa o dranc Llafur?

Yn ddi-os ethol Gwynfor yn '66 oedd sbardun y trai, ond ers hynny, y Ceidwadwyr sydd wedi elwa mwyaf, nid Plaid Cymru.

Pam?

Credaf mai gwendid mwyaf y Blaid yw ei bod hi wedi ceisio llenwi bwlch y Blaid Lafur trwy or efelychu'r hen Blaid Lafur llwgr. Daeth Llafur newydd i fodolaeth oherwydd bod y Blaid Lafur yn sylweddoli bod 'na twll mawr yn ei sgidiau. Ers ugain mlynedd, bellach, mae Plaid Cymru wedi ceisio llenwi'r sgidiau tyllog 'na.

Dyna fu ei cham gymeriad marwol!

Mae gan Blaid Cymru USP, sef mae'r Blaid ydy'r unig blaid sydd yn apelio at genedlgarwch cynhenid y rhan fwyaf o bobl Cymru, boed o'r chwith y canol neu'r dde. Dyma'r neges mae'n rhaid i'r Blaid ei werthu.

Mae'r ffaith bod Plaid Cymru yn gelyniaethu pobl fel fi, o bawb, yn f***ing gwirion!

Pam na all bwysigion y Blaid deall hynny?

Ac os ydy'r Blaid yn fy ngelyniaethu fi sut ff**c mae hi'n disgwyl ennill pleidleisau eraill?

Yr wyf yn rhannu rhywbeth efo Adam, Bethan a Leanne, sef cariad angerddol at wlad fy nhadau.

Felly pam eu bod hwy yn fy nghau allan o'u hymgyrch dros y Genedl?

Oherwydd fy mod yn credu mai gobaith gorau Cymru am ryddid yw trwy lwyddiant fel cenedl gyfalafol??

Os yw'r Blaid am lwyddo i ennill y mwyafrif o'r pleidleisiau sy'n gwaedu o'r Blaid Lafur ar hyn o bryd, mae'n rhaid iddi eu denu trwy genedlaetholdeb yn hytrach na Sosialaeth.

Mae Robart Gruffydd a'i fath yn cynig twll i'r sosialwyr cael dianc.

Rhaid i'r Blaid sylweddoli bod yna apel mewn cenedlgarwch i bob Cymro, boed o'r chwith, y canol neu'r dde!

15/06/2009

Calman a Chymru

Wedi ethol llywodraeth leiafrifol yr SNP yn ôl yn 2005 fe benderfynodd y pleidiau Unoliaeth i sefydlu pwyllgor i edrych ar ehangu datganoli, fel ymateb i ddymuniad yr SNP i gynnal refferendwm ar annibyniaeth. Mae'r Pwyllgor hwnnw, Comisiwn Calman wedi cyflwyno ei adroddiad terfynol heddiw. Mae copi o'r adroddiad llawn ar gael ar ffurf dogfen pdf, ac mae'r BBC yn adrodd ei brif argymhellion.

Ym mis Mehefin llynedd fe sefydlodd y Cynulliad Comisiwn Holtham i edrych ar fformiwla Barnett ac ar sut mae Cymru yn cael ei hariannu. Wrth sefydlu’r comisiwn fe ddywedodd Llywodraeth y Cynulliad y byddai Comisiwn Holtham yn gyd weithio a Chomisiwn Calman i'r perwyl yma. Mae Comisiwn Calman yn awgrymu bod yr Alban yn cael gosod hanner y gyfradd dreth incwm ac yn cael benthig ar ei gownt ei hun. Ydy hynny yn rhoi awgrym inni o be fydd Holtham yn awgrymu?

Mae'n amhosibl dweud. Er gwaethaf honiad y Cynulliad bod y ddau gomisiwn am gyd weithio ar y pwnc yma dydy Calman ddim yn crybwyll Holtham o gwbl yn yr adroddiad.

O ran fformiwla Barnett, y fformiwla sydd yn penderfynu faint o Arian mae Cymru a'r Alban yn derbyn, y cyfan sydd gan Calman i'w dweud yw bod o'n fater i Lywodraeth y DU ei drafod.

Gan fod y Blaid Lafur, y Blaid Geidwadol a'r Rhyddfrydwyr Democrataidd yn cefnogi'r Comisiwn mae'n debyg iawn bydd ei argymhellion yn cael eu derbyn, a'u gweithredu heb yr angen am refferendwm. Ar wahân i'r annhegwch amlwg bod yr Alban i gael pwerau llawer llawer mwy sylfaenol heb refferendwm na sydd yn cael ei gynnig i Gymru dan gymal refferendwm Deddf llywodraeth Cymru 2006, mae yna fater o bryder i ni yma.

Yn y gorffennol mae David Davies AS wedi galw am i reolaeth y GIG i gael ei drosglwyddo yn ôl i San Steffan. Ychydig wythnosau yn ôl cafwyd si bod Cheryll Gilliam am i reolaeth dros y Prifysgolion i gael ei ddychwelyd i Lundain. Yr ymateb i'r ddau fu "os oedd rhaid cynnal refferendwm i ennill y pwerau yma rhaid wrth refferendwm i'w dychwelyd".

Un o awgrymiadau Calman yw bod y cyfrifoldeb am drefn gweinyddiad a methdaliad yn cael eu dychwelyd i Lundain o Gaeredin. Mater bach sydd yn annhebygol o greu llawer o stŵr yn yr Alban. Ond cynsail peryglus iawn sef y cynsail o ddychwelyd pwerau heb yr angen i gael sêl bendith y bobl drwy refferendwm yn gyntaf.

14/06/2009

Protestio'n "Heddychlon" yn Iran?

Dwi ddim yn gwybod digon am wleidyddiaeth Iran i wybod pwy sy'n gywir. Pryderon Hilary Clinton bod yr etholiad yn un llwgr, neu farn Cai bod y Gorllewin yn creu ei heip ei hunain ac yn methu coelio pan fo pobl gyffredin wlad tramor yn pleidleisio yn ôl eu hegwyddorion traddodiadol yn hytrach na heip y gorllewin.

Ond newydd wrando ar adroddiad ar newyddion rhyngwladol y BBC, mi gefais fy synnu o glywed yr ymadrodd Peaceful Protest yn cael ei ddefnyddio pedair gwaith mewn adroddiad byr a oedd yn cynnwys lluniau o bobl yn rhedeg yn ffyrnig trwy'r strydoedd, yn taflu cerrig, yn llosgi cerbydau ac yn ymosod yn gorfforol ar heddweision.

Hwyrach bod sail i ddicter protest trigolion Iran, ond does dim modd ei ddisgrifio fel un heddychlon. Pe bai'r fath brotest yn cael ei gynnal yn y gorllewin bydda'r BBC ddim yn ei ddisgrifio fel un heddychlon ar unrhyw gyfrif. Yn wir yr wyf wedi clywed ambell i brotest digon diniwed gan undebwyr CyIG ac ati yn cael eu disgrifio fel vicious, extremist ac ati gan y Gorfforaeth.

Yr hyn sydd yn annerbyniol o hurt yw bod y BBC yn methu gweld bod y ddeuoliaeth amlwg yma o adrodd hanes protestiadau mewn gwahanol ardaloedd y byd yn chware i ddwylo eithafwyr yn yr ynysoedd hyn.

Ychydig wythnosau yn ol roedd llond llaw o Fwslemiaid yn gweiddi ar adeg orymdaith filwrol trwy Luton ac yn cael eu disgrifio fel protestwyr eithafol. Heddiw mae miloedd o bobl yn protestio mewn modd treisiol yn erbyn canlyniad etholiad mewn gwlad Fwslimaidd ac mae eu protest yn cael ei ddisgrifio fel un heddychlon. Ble mae'r cysondeb adrodd?

Ffordd dda i riciwtio pobl ifanc Mwslemaidd sydd yn driw i'w ffydd i rengoedd y rhai sydd yn dweud bod Prydain yn wladwriaeth ddauwynebog wrth-Fwslimaidd, tybiwn i.

English

11/06/2009

Cai, Gwilym, Golwg a fi

Mae yna erthygl yn Golwg heddiw sydd yn ddweud bod Gwilym Euros wedi cwyno bod Cai Larsen wedi "cyhuddo llais Gwynedd o gefnogi'r BNP".

Mae'r stori yn gwbl di sail, hoffwn gynnig rhywfaint o gefndir yr hanes er mwyn dangos pam ei fod yn stori na ddylid wedi ei gyhoeddi.

Mewn post o'r enw Siom Etholiad Ewrop mi ddwedais i hyn:
Un o wendidau Plaid Cymru yn yr etholiad yma oedd peidio ag ymosod ar UKIP. Dyma blaid sydd yn credu mai "dim ond enw ar fap" yw Cymru, bod angen dileu'r Cynulliad ac sydd yn wrthwynebus i unrhyw gefnogaeth i'r iaith. Mae'r ffaith bod plaid o'r fath yma yn gallu ennill chwarter o seddi senedd Ewrop Cymru yn siom aruthrol.

Pe bai Cymry driw yn gwybod bod yna berygl i'r fath yma o blaid ennill sedd rwy'n sicr bydda nifer ohonynt a arhosodd adref wedi pleidleisio ac rwy’n sicr bydda sawl un a bleidleisiodd i UKIP wedi rhoi eu pleidlais protest i Blaid Cymru. Mae'n bwysig bod y diawliaid yma ddim yn cael taith mor hawdd yn y dyfodol.

Roedd Cai Larsen yn anghytuno a fy nadansoddiad. Fe ddywedodd o mewn post ymateb ar Flog Menai Yr ail etholiad Ewrop orau i'r Blaid erioed!

Oherwydd i ni fethu a pherswadio pleidleiswyr naturiol Llafur i bleidleisio i ni yn hytrach nag aros adref yn pwdu. Dyna pam bod Hen Rech Flin yn anghywir pan mae'n honni mai prif gamgymeriad y Blaid oedd peidio ag ymosod digon ar UKIP (er ei fod yn fwy cywir na mi wrth ddarogan y canlyniad a bod yn deg). Gelyn Plaid Cymru ydi Llafur. Mae UKIP yn pysgota yn yr un pwll etholiadol a'r Blaid Geidwadol.
Mewn ymateb i hyn mi ddywedais fy mod wedi clywed gan rhai o fy mherthnasau eu bod wedi pleidleisio i UKIP eleni
Fe bleidleisiasant yn erbyn y Blaid am y tro cyntaf erioed llynedd oherwydd bod addysg leol Gymreig eu gôr wyrion ac wyresau yn cael ei fygwth gan Blaid Cymru, o bob Plaid.

Dyma fu hanes llawer un yng Ngwynedd.

Yn niffyg Plaid Cymru driw i'w ddaliadau i bleidleisio drosti - IWCIP, gwaetha'r modd, cafodd eu plediais brotest eleni.

Mae'r dyfyniad uchod yn ei gwneud yn amlwg mae myfi, nid Cai, oedd y gyntaf i gysylltu Llais Gwynedd a phlaid asgell dde. Os oedd hynny yn gwneud cam a Llais y fi sydd ar fai. Yn wir trwy anghytuno a fy sylwadau i roedd Cai yn achub cam Llais trwy ddweud bod fy nadansoddiad yn anghywir.

Ymateb Cai oedd fy mod yn ANGHYWIR i wneud y cysylltiad yma rhwng pleidleisiau yn symud oddi wrth Llais i UKIP, bod maint pleidlais UKIP mor fychan yng Ngwynedd fel bod unrhyw symud yn beth nad oedd rhaid ei boeni amdano:

Y broblem efo hyn ydi bod pleidlais UKIP bron yn sicr yn is yng Ngwynedd y tro hwn nag oedd yn 2004 (mae'n anodd gwneud cymhariaeth lwyr oherwydd bod y rhanbarthau cyfri yn wahanol).

'Dwi ddim yn amau am eiliad bod cydran o bleidlais Llais Gwynedd wedi rhoi croes i UKIP (a'r BNP o ran hynny)- ond fel mae'r blog yma wedi dadlau sawl gwaith, pleidlais wrth Gymreig ydi rhan arwyddocaol o bleidlais Llais Gwynedd.

Rwy'n deall sut bod modd camddehongli sylwadau Cai trwy eu cymryd allan o gyd-destun, ond yn y cyd-destun llawn mae'n hollol amlwg bod Cai yn dweud bod yna dim tystiolaeth i awgrymu bod y niferoedd mawr o bobl a bleidleisiodd i Lais Gwynedd yn etholiadau'r cyngor sir y llynedd wedi troi at UKIP na'r BNP, hyd yn oed os oedd rhyw ychydig wedi gwneud. Mae o hefyd yn eglur mai'r rhai a neidiodd ar fandwagen Llais byddai'r rheiny, nid y sawl oedd yn gefnogol i Lais oherwydd eu pryderon am ysgolion bach.

Rwy'n hollol sicr nad oedd Cai yn cysylltu Llais a'r BNP; i'r gwrthwyneb dweud NAD oedd sail gwneud y fath gysylltiad ydoedd. Yr wyf yr un mor sicr nad ydy Gwilym wedi enllibio Cai, cam ddeall y sylw wnaeth Gwilym trwy fethu a'i ddarllen yn ei chyd-destun llawn.

Mae gweld sylwadau yn eu cyd-destyn llawn yn anodd weithiau ar flogiau, yn arbennig pam, fel yn yr achos hwn, mae'r sylwadau yn rhan o drafodaeth eang ar ragor nag un blog a phost.

Y mae'n siom bod Golwg heb wirio eu stori yn well cyn cyhoeddi, yn sicr mae angen ymddiheuriad ganddynt i Cai.

O fy rhan i hoffwn ymddiheuro i Cai a Gwilym bod fy sylwadau cychwynnol wedi corddi’r dyfroedd mewn ffordd mor ddianghenraid o atgas.

Sylwadau am refferendwm #1

Mae'r post hwn yn codi o sylwadau sydd wedi eu cynnig mewn rhai o'r sylwadau ar fy mhyst parthed canlyniad etholiadau Ewrop

Rwy'n anghytuno'n llwyr efo'r syniad o gynnal refferendwm ar yr un ddiwrnod ag etholiad cynulliad am nifer o resymau. Mi wnâi godi post arall yn y man i'w egluro yn llawn.

Rwy'n cytuno efo sylw Dyfrig parthed yr anhawster o ennill refferendwm yn yr hinsawdd wleidyddol bresennol.

Yn ddi-os mae profiad wedi dangos bod pobl yn defnyddio refferendwm gymaint i roi stid i'r llywodraeth ag ydynt i fynegi barn am yr achos dan sylw. Un o'r ffactorau a arweiniodd at drychineb 1979 oedd bod y refferendwm yn cael ei chynnal gan lywodraeth flinedig amhoblogaidd Jim Callahagn. Roedd llywodraeth Blair ym 1997 yn newydd, yn ffres ac yn dal yn boblogaidd, dyna pam bu llwyddiant.

O ran sylw Rhydian parthed heb Gymru'n Un, does yna ddim refferendwm, dyma agwedd dactegol beryglus i'w arddel.

Os nad oes gan Blaid Cymru dewis ond aros efo Cymru'n un mae hi mewn man gwan. Bydd y Blaid Lafur yn gwybod bod modd iddi brofocio'r Blaid ar hyd y daith oherwydd bod y cerdyn trwmp yn ei llaw hi.

Ond y gwir yw mai yn llaw'r Blaid mae'r cerdyn trwmp. Mae modd cael refferendwm heb Gymru'n Un. Ystyria pe bai Clymblaid Enfys yn cael ei ffurfio yfory gydag addewid o gyflwyno cais cynnal refferendwm i'r cynulliad cyn pen y mis. Mae Rhydian yn iawn i ddweud nad oes digon o bleidleisiau yn y bag gan y Blaid, Y Toriaid ar Rhydd Dems i sicrhau llwyddiant. Ond be am y Blaid Lafur, pe bai hyn yn digwydd? Bydd hi mewn twll o gyfyng gyngor.

Os yw Llafur yn chwipio i wrthwynebu'r refferendwm bydd hi'n torri addewid ac yn agored i'w beio pob tro bydd y Torïaid yn cynnig mesur amhoblogaidd yn San Steffan fydda'r cynulliad di gallu ei wrthsefyll

Os yw Llafur yn chwipio o blaid bydd hi'n edrych yn wirion, yn cefnogi achos buasid modd iddi ei chyflwyno ei hunan ac aros mewn grym.

Beth bynnag bydd y chwipiaid yn dweud bydd y datganolwyr brwd o fewn Llafur mewn twll mwy. Ydyn nhw'n troi cefn ar eu hegwyddorion a'u gwlad, neu yn rhwygo eu plaid sydd yn ddigon wan fel y mae? Bydd y naill dewis neu'r llall yn "anghywir" yng ngolwg garfanau mawr o'u cefnogwyr. Ond rwy'n credu bydd modd denu digon o rebeliaid i gael pleidlais o 60%

Ond mae'r Blaid mewn sefyllfa i osgo broblem y refferendwm yn llwyr.

Gall dweud wrth y Blaid Lafur Drychwch does dim modd i Lywodraeth amhoblogaidd ennill refferendwm, a bydd Llywodraeth Dorïaidd mewn grym cyn pen y flwyddyn. I amddiffyn Cymru rhag y bwystfil Torïaidd diddymwch gymal y refferendwm cyn toriad yr haf neu 'da'n ni'n mynd. Os ydy'r glymblaid yn chwalu bydd Llafur gwan yn wannach byth.

Neu gall y Blaid gwneud cynnig tebyg i'r Torïaid. Rydym yn fodlon rhoi cic heger i Blaid Lafur gwan trwy dynnu allan o'r glymblaid am addewid bydd y cymal refferendwm yn cael ei ddiddymu fel un o weithredoedd cyntaf Llywodraeth Geidwadol

Anhawster y cynllun yma wrth gwrs yw bod pobl yn disgwyl refferendwm ac mae pobl yn ddigon blin o achos y ffaith bod refferendwm ar Lisbourn heb ei gynnig. Ond mae yna ffordd i osgoi hyn hefyd. Y gred boblogaidd yw mai refferendwm ar gyfer Pwerau'r Alban sydd yn cael ei gynnig. Dyw hyn ddim yn wir! Dim ond pwerau deddfu dros bolisïau cyfyng y Cynulliad sydd yn y ddeddf. Trwy ffeirio'r cymal refferendwm presennol am un ar bwerau go iawn yr Alban, bydd modd trosglwyddo'r pwerau deddfu heb dorri'r disgwyliadau am refferendwm rhywbryd eto ar ddatganoli ehangach.

10/06/2009

Nawr neu fyth?

Ar wahân i ethol aelod o blaid gynhenid wrth Gymreig yng Nghymru, rhoddodd etholiadau Ewrop y sicrwydd sicraf fu nad oes modd i Lafur ennill yr etholiad nesaf i San Steffan.

Yr amser hwn y flwyddyn nesaf bydd Llywodraeth Dorïaidd wrth y llyw yn Llundain. Llywodraeth bydd, bron yn sicr, am wahardd unrhyw alw am refferendwm ar bwerau ychwanegol i'r Cynulliad.

Y rheswm dros gefnogi Cytundeb Cymru'n Un, yn ôl y son, oedd mai dyma'r unig gytundeb oedd yn gallu traddodi refferendwm. Bydd dim modd i Lafur sicrhau refferendwm wedi mis Mehefin 2010, a does dim golwg bydd un yn cael ei gynnal cyn hynny. Felly mae'r prif reswm dros gefnogi Llafur yn y Cynulliad wedi ei nacau.

Rwy'n credu bod dau ddewis gan y Blaid yn yr hinsawdd wleidyddol sydd ohoni. Mynnu refferendwm RŴAN, neu well byth ail drafod Cymru'n Un ar sail diddymu'r cymal refferendwm yn Neddf Llywodraeth Cymru 2006. Heb y naill neu’r llall bydd dim symud yn y syniad o esblygiad datganoli am ddau ddegawd arall.

Y Blogosffêr Gwleidyddol Cymraeg.

Mae'r Blogiau'n ddylanwadol yn ôl Cylchgrawn Golwg.

Mae rhai yn honni bod blogio wedi newid Gwleidyddiaeth yr UDA,

Ond eto byth dim ond pedwar blog Gwleidyddol Cymraeg sy'n bodoli.

Fy Hen Rech Flin

Blog Menai

Y Blog Answyddogol

A Blog Vaughan Roderick.

(O rain, dim ond fy mlog i sydd yn derbyn sylwadau heb eu gwirio, er mwyn annog drafodaeth byw!)

Mae blogiau Pendroni Gwilym Euros a Phlaid Bontnewydd yn rhoi pyst Gymraeg rheolaidd lan ac mae Penri James, Plaid Wrecsam a Pholitics Cymru yn cynnig pyst Cymraeg achlysurol.

Mae Gwenu Dan Fysiau, Yr Hogyn o Rachub a Rhys Llwyd yn trafod y byd wleidyddol yn achlysurol.

Os yw blogio i fod yn rhan hanfodol o wleidyddiaeth y dyfodol, mae di ganu ar wleidydda trwy gyfrwn y Gymraeg yn ôl pob tystiolaeth.

Ethol Anghenfil

Wrth ymateb i fy sylwadau am lwyddiant UKIP yn etholiad Ewrop Cymru mae nifer o sylwebyddion wedi awgrymu mae dibwys yw targedu plaid mor fychan, wedi nodi bod Plaid Cymru ymhell ar y blaen iddynt yn y rhan fwyaf o etholaethau ac wedi nodi mae lleiafrif o bobl wrth Gymreig yw craidd ei chefnogaeth.

Rwy'n ddeall synnwyr y fath ddadleuon, ond heb fy mherswadio o bell ffordd.

Wrth ethol cynghorydd plwy, dyn neu ddynes yn unig sy'n cael ei ethol. Wrth ethol ASE mae cyfundrefn ddrudfawr yn cael ei hethol.

Bydd gan y blaid ffiaidd wrth Gymreig hon bellach swyddfeydd, ymchwilwyr, ac ysgrifenyddion wedi eu talu ar bwrs y wlad. Bydd ganddi fynediad i'r cyfryngau, i'r papurau, y radio a'r teledu. Nid unigolyn ond anghenfil a etholwyd nos Iau.

Gan mae un o brif bolisïau IWCIP yw diddymu'r Cynulliad, rhaid derbyn bod peirianwaith cyflogedig bellach ar gael i hyrwyddo'r achos yma. Mae'n rhaid i ddatganolwyr a chenedlaetholwyr bod yn barod i wrthsefyll y peirianwaith. Tal hi ddim i gael agwedd o anwybydda nhw ac fe ant o 'ma’, sef yr agwedd pen mewn tyfod mae y rhan fwyaf o sylwebyddion y Blaid i'w gweld yn eu dilyn.

09/06/2009

Y rheswm pam bod Etholiad Ewrop yn Drychinebus i'r Blaid

Rwyf wedi fy synnu at faint o sylwadau cas yr wyf wedi eu derbyn ar y flog yma ac ar flogiau eraill am awgrymu bod canlyniad nos Sul yn siomedig ac yn drychineb i'r Blaid.

Fel arfer, y Blaid cafodd fy mhleidlais i. I fynd dan groen Cai mi wnâi frolio hefyd. Mi lwyddais i berswadio mwy na naw o gefnogwyr y Blaid yn Llansanffraid, a oedd am aros adref, i bleidleisio dydd Iau - heb y perswâd yna bydda'r Blaid wedi colli Conwy :-).

Wrth wneud fy narogan mi nodais:

Teg dweud, felly, bod y 160 mil a bleidleisiodd i'r Blaid yn 2004 yn bleidlais graidd gadarn. Pleidlais gall y Blaid dibynnu arni boed glaw neu hindda eleni.


Roeddwn yn anffodus o anghywir, ond roedd sail gadarn i fy nyfaliad. Ym 1994 pleidleisiodd 162 mil i'r Blaid, ym 1999 pleidleisiodd 185 mil i'r Blaid, yn 2004 rhyw ddeugant yn brin o 160 mil oedd bleidlais y Blaid. Mae'n rhaid mynd yn ol ugain mlynedd i 1989 i gael llai na thua 160 mil yn cefnogi Plaid Cymru.

Un o'r pethau mae'r Blaid wedi ymhyfrydu ynddi yw bod modd iddi gael ei phleidlais graidd allan boed glaw neu hindda, fe fethodd i wneud hynny eleni, roedd hi'n 34 mil yn brin o'i bleidlais graidd.

Gyda chefnogaeth y Prif Gelyn, y Blaid Lafur, yn toddi roeddwn yn disgwyl i bleidlais y Blaid i fod yn uwch na'r 200 mil y tro 'ma.

Pam bod hynny heb ddigwydd?

Os na all y Blaid curo Llafur yn yr hinsawdd yma a oes modd iddi wneud o gwbl?

Dallineb a ffolineb o ran cefnogwyr y Blaid yw fy mlacgardio i am godi'r pwyntiau hyn! Maent yn bwyntiau dyla pob cenedlaetholwr, gwerth ei halen, eu dwys ystyried!

08/06/2009

Amser i Ieuan noswylio?

Roedd etholiad San Steffan 2005, etholiad y Cynulliad 2007 ac etholiad Ewrop 2009 yn etholiadau lle'r oedd gan Blaid Cymru gobeithion i gael eu canlyniadau gorau erioed.

Methiant daeth ar bob cyfle.

Er gwaetha'r cyfle oedd ger ei fron i ddod yn Brif Weinidog Cymru yn 2007 daeth Ieuan yn ddirprwy, oherwydd ei fod yn rhy wan i wrthsefyll blacmel y Comiwnyddion sydd yn cysgodi dan fantell Plaid Cymru!

Mae arweiniyddiaeth Ieuan wedi bod yn fethiant llwyr. Mae'n hen bryd cael arweinydd newydd yn ei le.

Wrth ddwys ystyried pam bod y Blaid yn y drydydd safle, a phaham mae UKIP gwrth Gymreig, yn hytrach na'r Blaid Genedlaethol, a enillodd y bedwaredd sedd yn Ewrop, rwy’n mawr obeithio bydd y Blaid yn ystyried methiant Ieuan Wyn yn y cawlach.

Mae angen cenedlaetholwr brwd i arwain y Blaid yn hytrach na chyfaddawdwr llwfr - Alun Ffred, tybiwn i!

Siom Etholiad Ewrop

Er bod fy narogan parthed dosbarthiad y seddi yng Nghymru yn gywir, rwyf yn hynod siomedig efo canlyniadau'r etholiad Ewropeaidd. Yn arbennig efo perfformiad y Blaid.

Mae Plaid Cymru wedi colli 34,000 o bleidleisiau ers yr etholiad Ewropeaidd diwethaf, etholiad oedd yn cael ei gyfrif yn gyffredinol trychinebus iddi. O ran canran y bleidlais doedd dim ond cynnydd o 1% ym mhleidlais y Blaid. Pan fo'r Blaid Lafur yn colli 12% o'i bleidlais a bod y Ceidwadwyr, y BNP ac UKIP yn cael y fendith o'r golled mae'n rhaid i'r blaid ddwys ystyried pam.

Un o wendidau Plaid Cymru yn yr etholiad yma oedd peidio ag ymosod ar UKIP. Dyma blaid sydd yn credu mai "dim ond enw ar fap" yw Cymru, bod angen dileu'r Cynulliad ac sydd yn wrthwynebus i unrhyw gefnogaeth i'r iaith. Mae'r ffaith bod plaid o'r fath yma yn gallu ennill chwarter o seddi senedd Ewrop Cymru yn siom aruthrol.

Pe bai Cymry driw yn gwybod bod yna berygl i'r fath yma o blaid ennill sedd rwy'n sicr bydda nifer ohonynt a arhosodd adref wedi pleidleisio ac rwy’n sicr bydda sawl un a bleidleisiodd i UKIP wedi rhoi eu pleidlais protest i Blaid Cymru. Mae'n bwysig bod y diawliaid yma ddim yn cael taith mor hawdd yn y dyfodol.

07/06/2009

Adrefnu'r Arglwyddi?

Cwestiwn gwirion, hwyrach.

Ond sut, wedi i Lafur honni iddynt glanhau Tŷ’r Arglwyddi, bod Glenys Kinnock wedi ei ddyrchafu i'r Tŷ o flaen Dafydd Wigley?

06/06/2009

Methu Coelio!

Rwyf wedi clywed gan ddau aelod blaenllaw o'r Blaid Lafur eu bod am wisgo trowsus Brown dydd Sul, ond nid er mwyn cefnogi eu harweinydd!

Mae'r ddau yn ofni, o'r hyn y maent wedi eu gweld yn y cownt lleol ac wedi clywed gan gyd aelodau'r blaid mewn cowntiau eraill, bod Llafur am fod yn y bedwerydd safle pan ddaw canlyniad Cymru i ben nos Sul!

I ail bwysleisio darogan dau aelod blaenllaw o'r Blaid Lafur nid fy narogan i yw hyn. Ond eu hofn a'u cred yw mai'r canlyniad bydd.

1 Plaid Cymru = 2 Sedd
2 UKIP = 1 Sedd
3 Ceidwadwyr = 1 Sedd
4 Llafur = 0 sedd

Rwy'n amau'n gryf. Y Blaid Lafur yn ceisio iselhau gobeithion er mwyn cyhoeddi buddugoliaeth o ddod yn ail, mi dybiaf. Ond difyr bod Llafur yn creu'r fath ofnau ta beth.

02/06/2009

Mae Rhywun yn y Carchar Drosom Ni!

Mae'n anodd gwybod beth i'w ddweud,
Mae'n anodd gwybod beth i'w wneud
Pan fo rhywun yn y carchar drosom ni

Da was! Da a ffyddlon!

Traethawd Hanner Tymor gan Alwyn dosbarth 50d

Mi fûm i Fiwmares bwrw'r Sul.

Cafwyd hwyl wrth bysgota am grancod oddi ar y pier.

Roedd taith o'r cei i Ynys Seiriol yn brofiad a hanner - rwyf wedi byw fy mywyd maith yng Ngoledd ein gwlad a dyma'r tro cyntaf imi fynd yn agos i Ynys Seiriol.

Mae dyn y gweld yr ynys o bell yn feunyddiol wrth deithio'r A55, ond ow mae mynd mor agos ag i weld y pâl, yr adar eraill a'r morloi yn brofiad gwerth chweil. Gweddol resymol o ran pris hefyd £21 am docyn teulu dau blentyn/dau oedolyn.

Ar ôl y fordaith dyma benderfynu pigo fewn i Gastell Biwmares, a chael fy synnu braidd o orfod talu i fynd i mewn.

Rwyf bron iawn yn sicr bod y Cynulliad wedi penderfynu nad oedd rhaid i Gymry talu i ymweld â Chestyll y goncwest bellach! Ond talu bu'n rhaid i mi, a thalu i ddyn di Gymraeg digon anghwrtais i'r heniaith hefyd!

Rwy'n gant y cant yn sicr imi weld Alun Ffred ar y teli du allan i Gastell Caernarfon yn cyhoeddi rhad mynediad i safleoedd Cadw - pa bryd cafodd y polisi yma ei newid?

Pam fu rhaid imi dalu am fynediad i Gastell Biwmares?

29/05/2009

Mae'r blogiau'n Ddylanwadol!

Rwy'n falch o weld dylanwad blog Yr Hen Rech Flin ar golofnydd Byd y Blogiau yn y rhifyn cyfredol o gylchgrawn Golwg.

Y mae o / hi wedi dilyn fy nghyngor i gynnwys URL y blogiau y cyfeirir atynt yn y golofn yr wythnos yma.

Da iawn Golwg!

22/05/2009

Pwy ond Lembit.....?

Stori ryfeddol ar flog Glyn Davies. Tra bod bron pawb yn yr ynysoedd hyn a thu hwnt yn gwylltio am y pethau mae aelodau seneddol wedi hel i'w tai ar bwrs y wlad, mae AS Maldwyn wrthi yn ffilmio ar gyfer y rhaglen "Cash in the Attic". Rhaglen lle mae pobl yn ceisio dod o hyd i gelfi di angen yn eu tai i'w gwerthu er mwyn codi arian.

Anhygoel!

This post in English

Golwg a Byd y Blogiau

Ers rhifyn yr wythnos diwethaf mae fersiwn lladd coed Golwg wedi cynnwys colofn o'r enw Byd y Blogiau. Y rheswm pam bod Golwg yn cynnwys y golofn newydd, yn ôl yr is pennawd, yw oherwydd bod Y Blogiau'n Ddylanwadol.

Mae dylanwad y blogiau yn fater o farn, hwyrach, ond y farn sy'n cael ei gyhoeddi yn y cylchgrawn yw bod y blogiau'n ddylanwadol. Mor ddylanwadol bod angen i Golwg cyhoeddi yr hyn maen nhw'n ei ddweud.

Rwy'n ddiolchgar i awdur y golofn am roi sylw i ddylanwad blog yr Hen Rech Flin yr wythnos diwethaf (er mae at bost ar Miserable Old Fart roedd yr erthygl yn cyfeirio).

Nodwyd post gan Cynical Welshman yr wythnos diwethaf hefyd, er mae post gan y Cynical Dragon ydoedd. Yn y rhifyn cyfredol ceir cyfeiriad at bost gan Welsh Mam, sy'n wir gyfeirio at bost gan Valleys Mam.

Nid hollti blew yw nodi camgymeriadau y golofn. Nid camgymeriadau dibwys mohonynt.

Os ydy Golwg yn credu bod y blogiau'n ddylanwadol, ac yn teimlo bod angen i'w darllenwyr cael gwybod yr hyn y maent yn eu dweud, mae'n rhaid wrth gywirdeb i alluogi darllenwyr y cylchgrawn cael gafael ar y pyst gwreiddiol. Does dim modd dod o hyd i bost Mam trwy roi Welsh Mam i mewn i beiriant chwilio.

Peth hawdd ar y we yw rhoi ddolen i wefan arall. Does dim modd gwneud hynny mewn print. Ond bydda nodyn bach ar waelod y golofn yn nodi cyfeiriadau'r blogiau a gyfeiriwyd atynt yn gymorth.

e.e. Cyfeiriwyd at y blogiau yma yn y golofn:
http://miserableoldfart.blogspot.com
http://henrechflin.blogspot.com/
http://www.cynicaldragon.com/
http://merchmerthyr.blogspot.com/

20/05/2009

Syr Siôn Trefor

Michael Martin yw Llefarydd cyntaf Tŷ’r cyffredin i gael y sach ers ddyddiau Syr John Trevor yn y 17eg ganrif.

Sydd yn gadael cwestiwn mawr ar wefusau pawb trwy'r byd. Pwy oedd Syr Siôn Trefor?

Dyma'r ateb o'r Bywgraffiadur:


Ail fab y John Trefor a fu f. tua 1643 oedd Syr JOHN TREFOR ( 1637 - 1717 ), ‘ Llefarydd’ Tŷ'r Cyffredin , a barnwr . Gan i'w dad f. ac yntau'r mab yn ieuanc, cafodd garedigrwydd gan ei ewythr Arthur Trefor, a'i paratôdd ar gyfer mynd i'r Middle Temple ( Tachwedd 1654 ); oddi yno galwyd ef i'r Bar ym mis Mai 1661 . Chwe blynedd yn ddiweddarach aeth gyda'i berthynas o'r un enw, a ddaeth yn ysgrifennydd y Wladwriaeth (bu f. 1672 ), ar neges lysgenhadol i Ffrainc .

Gwnaethpwyd ef yn farchog , 29 Ionawr 1671, ac yn 1673 aeth i'r Senedd , gan eistedd dros fwrdeistrefi poced yn Lloegr hyd 1681; methodd â chael ei ethol dros Drefaldwyn yn 1679.

Llwyddodd i gyfuno a'i gilydd gymorth gwenieithus i freiniau cynhenid y brenin (‘the royal prerogative’), ac amddiffyniad (heb gymorth neb arall) i'w gefnder amhoblogaidd a'i noddwr, Jeffreys, gyda chred Brotestannaidd filwriaethus a barodd iddo gael ei ddewis yn gadeirydd pwyllgorau megis y pwyllgor ar gynnydd Pabyddiaeth, 29 Ebrill 1678 (a ysbrydolwyd gan John Arnold ac a arweiniodd i ferthyrdod David Lewis a Phabyddion eraill yn Ne Cymru ), a'r pwyllgor yn delio â'r achwyniad (‘impeachment’) yn erbyn yr arglwydd Powis a'r arglwyddi Pabyddol eraill (Mai 1679).

Yr oedd yn byw yn Llundain gan mwyaf a phrynodd blasty yn Pulford, yn nes i lawr ar Ddyfrdwy na chartref y teulu, hyd nes y bu i farw ei frawd hyn ei wneuthur ef ei hunan yn aer i Bryncynallt, y mae'n debyg cyn etholiad seneddol terfysglyd y sir ym mis Mawrth 1681; yr adeg honno ailgyneuodd hen gweryl y teulu trwy gipio sir Ddinbych oddi ar y Myddeltoniaid, a oedd yn Chwigiaid ac yn llawer mwy nerthol yn herwydd eu heiddo tiriogaethol; heriodd y Myddeltoniaid ef i ymladd gornest am iddo alw Syr Thomas yn fradwr.

Daeth yn faer tre'r Hollt yn y flwyddyn ddilynol, ac yn 1684 dodwyd ef ar gomisiwn ymchwil tiroedd cudd y goron yn sir Ddinbych . Wedi i Iago II esgyn i'r orsedd, gwnaeth Beaufort (gw. dan Somerset ) ei hun yn gyfryngwr, ar awgrym y brenin a Jeffreys, gyda'r amcan o ddifodi'r cweryl; canlyniad hyn oedd i Myddelton gael ei ethol yn ddiwrthwynebiad dros y sir a Trevor dros y fwrdeistref; gwnaethpwyd ef hefyd, ar unwaith, yn un o fwrdeiswyr tref Ddinbych . Llwyddodd Trevor i ddial ar ei elynion chwarter canrif wedi hynny pan fu'n cynorthwyo i beri drygu teulu Edisbury, a oedd yn fath o weision i'r Myddeltoniaid, trwy alw'n ôl yr arian a roesid yn fenthyg ar stad Erddig gan mai ef oedd yr un a fenthyciasai fwyaf o arian i'r stad.

Yn 1685 dewiswyd Trevor yn Llefarydd Tŷ'r Cyffredin (19 Mai), yn ‘ Master of the Rolls ’ (20 Hydref), ac ar 6 Gorffennaf 1688 daeth yn aelod o'r Cyfrin Gyngor; dewiswyd yr un pryd ddau Anghydffurfiwr er mwyn iddynt allu gwrthweithio ei ymlyniad di-ildio ef wrth yr Eglwys Anglicanaidd . Dewiswyd ef hefyd yn gyd-gwnstabl castell y Fflint ( 1687 ) ac yn ‘ custos rotulorum ’ sir y Fflint ( Rhagfyr 1688 ); parhaodd yn deyrngar i Iago II hyd yn oed pan ffoes hwnnw y tro cyntaf. O'r herwydd, collodd ei swyddi pan ddaeth y Chwyldroad, eithr dychwelodd i'r Senedd yn gynrychiolydd bwrdeistref boced ac ailgydiodd yn ei waith fel Llefarydd ( Mai 1690 ).

Gan iddo ennill ffafr William III trwy lwyddo i ‘drin’ y Torïaid, cafodd ei sedd yn y Cyfrin Gyngor yn ei hôl (1 Ionawr 1691); gwnaethpwyd ef yn gomisiynwr cyntaf y ‘Sêl Fawr’ yn ystod y cyfnod pan nad oedd geidwad, 1690-3 , ac ailddewiswyd ef yn ‘ Master of the Rolls ’ ar 13 Ionawr 1693 .

Yn 1695 , fodd bynnag, collodd ei swydd fel Llefarydd (12 Mawrth) a'i alltudio o'r Tŷ (16 Mawrth) am lwgrwobrwyo — ychydig o wythnosau wedi iddo fod bron â chael ei ddewis yn arglwydd-ganghellor.

Cafodd ei swyddi Cymreig yn ôl yn 1705. Bu f. yn Llundain , 20 Mai 1717 , gan adael ar ei ôl enw da oblegid ei wybodaeth o'r gyfraith a'i ddidueddrwydd fel barnwr — y ddeubeth hwn yn gwahaniaethu'n fawr oddi wrth ei barodrwydd, fel gwleidydd , i ymwerthu.


Hm! Sgotyn yw'r diweddaraf i deimlo esgid y gyffredin dan ei bart ôl, Cymro oedd y diwethaf. Teimlaf rant am wrth geltigrwydd yn magu!!!!

16/05/2009

Baw yn dy lygad Jac?

Mae Jac Codi Baw yn y cylchgrawn Golwg yn hoff iawn o dynnu blewyn o drwynau'r sawl dylid gwybod yn well, sydd ddim yn defnyddio'r Gymraeg ar bob achlysur priodol.

Mae'r Cymro yn cael chwip dîn haeddiannol ganddo yn y rhifyn cyfredol am gynnal cyfweliad am olygydd newydd yn uniaith Saesneg. Mae esgus y Cymro yn un ddoniol, gyda llaw Roedd yr ymgeisydd yn hapus i siarad Saesneg - fel petai'r ymgeisydd ym mynd i gwyno yn y cyfweliad os oedd o neu hi eisiau'r job!

Ond dydy cyflogwyr Jac ddim yn wynnach na gwyn eu hunain. Rwyf yn siomedig iawn bod dolenni Golwg360 i gyd yn Saesneg dyma'r ddolen i'r dudalen blaen:

http://www.golwg360.com/UI/Users/HomeView.aspx

Dyma gyfieithiadau i gynorthwyo Golwg
Users = Defnyddwyr
Home = Hafan
View = ??? methu cofio.

Mae yna bwynt difrifol yma. Roedd Alun Ffred yn cyfiawnhau ariannu Golwg360 yn hytrach na'r Byd oherwydd ei fod yn bwysig dangos i Gymru ifanc bod yna lle i'r Gymraeg yn y dechnoleg newydd. Mae doleni Saesneg Golwg yn gwanhau'r neges yna.

15/05/2009

Darogan Pleidlais Ewrop

Mae'r Hogyn o Rachub wedi gwneud cynnig arni. Mae Blog Menai wedi crybwyll y pwnc ond (hyd yn hyn) heb roi ei ben ar y bloc. Dyma fy ymgais i.

Y peth cyntaf i'w ddweud parthed Etholaeth Ewropeaidd Cymru yw bod y nifer o aelodau yr ydym yn eu hethol yn rhy fychan ar gyfer y system pleidleisio sydd yn cael ei ddefnyddio yn y DU. Efo dim ond 4 aelod mae disodli aelod yn anodd. Mae disodli rhagor nag un aelod bron yn amhosibl. Mae gan ambell i etholaeth Seisnig saith, wyth neu ddeg o seddi. Yn yr etholaethau hyn bydd cryn ymgiprys am y 2, 3, 4 sedd olaf.

Yng Nghymru dim ond un sedd o'r pedwar sydd yn y fantol, sef un y bedwerydd safle. Y Blaid Lafur sydd yn dal y sedd honno ar hyn o bryd. Os nad yw'r Blaid Lafur, y Blaid Geidwadol a Phlaid Cymru yn dal eu gafael ar un sedd yr un bydd daeargryn o'r radd uchaf ar Raddfa Richter Gwleidyddol Cymru wedi digwydd.

Bydd angen daeargryn ar raddfa lai, ond daeargryn ta waeth, i Lafur colli eu hail sedd hefyd. Er mwyn i Blaid Cymru neu'r Blaid Geidwadol ennill y sedd bydd rhaid i'r naill Blaid neu'r llall ennill mwy o bleidleisiau na'r Blaid Lafur. Dydy'r Blaid Lafur heb ddod yn ail yng ngwleidyddiaeth Cymru ers darfod dyddiau Lloyd George. Glaslanc oedd LLG y tro diwethaf i'r Ceidwadwyr dod i'r frig mewn etholiad Cymreig!

Yn 2004 Roedd gan y Blaid Lafur 127 mil yn rhagor o bleidleisiau na 'r Blaid Geidwadol a 138 mil o bleidleisiau mwy nag oedd gan Blaid Cymru - bwlch mawr i'w cau heb son am ei oresgyn

Cyn ystyried y posibilrwydd yna rhaid edrych ar obeithion plaid arall i gipio'r bedwaredd sedd.

Yn etholiad 2004, pe bai gan Gymru pumed sedd, byddai UKIP wedi ei gipio (gan Blaid Cymru!). Ond roedd UKIP yn parhau i fod dros 50,000 o bleidleisiau y tu ôl i addasiad pleidlais ail sedd Llafur. 500 pleidlais oedd rhwng UKIP a'r Rhyddfrydwyr ac roedd y Ceidwadwyr a'r Blaid ar eu sodlau am y bumed safle.

Dydy 50 mil ddim yn llawer dros Gymru Gyfan. Ond i UKIP neu'r Rhyddfrydwyr ennill y sedd mae'n rhaid iddynt dwyn y bleidlais yma yn unionsyth oddi wrth Lafur. Bydd dwyn pleidleisiau Ceidwadol neu Genedlaethol dim ond yn cryfhau gafael Llafur ar y bedwaredd sedd.

Mi fydd hi bron yn amhosib i UKIP na'r Rhyddfrydwyr ennill y bedwerydd safle os yw Llafur yn dod i frig y pôl eto.

Ond camarweiniol braidd yw cymharu 2009 hefo 2004. Roedd pleidlais 2004 yng Nghymru yn cael eu cynnal ar yr un diwrnod ag etholiadau cyngor sir, gan hynny gwnaeth llawer fwy o bobl pleidleisio yn 2004 na'r sawl a bleidleisiodd ym 1999. 41% yn 2004 o gymharu â 29% ym 1999. Hyd yn oed efo llawer mwy o bobl yn troi allan collodd y Blaid cryn nifer o Bleidleisiau rhwng 1999 (blwyddyn dda) a 2004 (blwyddyn wael uffernol) tra bod pob un blaid arall wedi cynyddu niferoedd eu pleidleisiau. Teg dweud, felly, bod y 160 mil a bleidleisiodd i'r Blaid yn 2004 yn bleidlais graidd gadarn. Pleidlais gall y Blaid dibynnu arni boed glaw neu hindda eleni.

O ystyried yr hinsawdd wleidyddol bresennol rwy'n disgwyl i lawer llai na 29% i bleidleisio eleni. Y Blaid Lafur bydd yn colli fwyaf yng Nghymru o bobl yn sefyll cartref. Bydd y Ceidwadwyr a'r Rhyddfrydwyr Democrataidd yn dioddef o'r bleidlais dim diddordeb hefyd. Bydd gwerth pleidlais craidd y Blaid yn uwch o lawer nag ydoedd yn 2004. Ond dim yn ddigon uchel i gipio'r bedwaredd sedd. Bydd pleidlais UKIP hefyd yn aros yn ei hunfan o ran niferoedd ond gwerth llawer mwy fel canran.

Dyma'r ddarogan.

1 Plaid Cymru = 1 sedd
2 Llafur = 1 sedd
3 Ceidwadwyr = 1 sedd
4 UKIP = 1 sedd
5 Rhydd Dem = 0 sedd
6 BNP = digon uchel i beri cywilydd
7 Gwyrdd = 0 sedd
Gweddill = di-nod

13/05/2009

Croeso Amodol Arall i'r Strategaeth Iaith

Megis Blog Menai yr wyf yn rhoi croeso amodol i strategaeth addysg Cymraeg newydd y Cynulliad a gyhoeddwyd heddiw. Nid ydwyf wedi darllen dogfen y strategaeth eto. Mae fy sylwadau wedi eu selio yn gyfan gwbl ar yr hyn sydd wedi ei adrodd ar y newyddion.

Un o'r pethau a adroddwyd sydd yn derbyn croeso gwresog gennyf yw'r addewid i roi pwyslais ar ddefnyddio'r Gymraeg y tu allan i'r ysgol.

Mae yna berygl inni roi gormod o bwyslais ar addysg Gymraeg ffurfiol fel modd i achub yr iaith (ac i ddelio efo llwyth o anghenion cymdeithasol eraill hefyd). Dim ond tua 5009 o oriau o addysg statudol mae dyn yn ei dderbyn (ychydig dan flwyddyn a hanner o'u cywasgu). Mae angen llawer mwy na hyn i blant dysgu sgiliau cyfathrebu ac i fagu hyder yn eu gallu ieithyddol.

Da yw gweld y Cynulliad yn cydnabod hyn. Rhaid disgwyl i weld pa mor flaengar, addas a llwyddiannus bydd y gweithgareddau sydd yn deillio o'r polisi.

Un cymal o'r adroddiadau ar y newyddion sydd yn peri pryderon imi yw hyn:
"Disgwylir i gynghorau sy'n cynnig addysg Gymraeg a Saesneg ar wahân ymchwilio'n fanwl i'r galw am addysg Gymraeg ymhlith rhieni plant sydd newydd eu geni."


Mae hyn yn awgrymu na fydd angen i Gynghorau Gwynedd, Môn na rhanbarth gorllewin Conwy ymchwilio i'w ddarpariaeth o addysg Gymraeg. Mae eu hysgolion hwy yn cael eu hystyried yn rhai naturiol ddwyieithog. Nid ydynt yn cynnig addysg Gymraeg ar wahân.

Mae polisi addysg yr hen sir Gwynedd wedi bod yn llwyddiannus mewn rhai ardaloedd.
Mae yna gymunedau lle mae'r ysgolion yn llwyddo i sicrhau bod y mwyafrif llethol o ddisgyblion, beth bynnag eu cefndir, yn ymadael a'r ysgol yn Gymru Ddwyieithog rugl.

Mewn ardaloedd eraill mae yna fodd i blant dechrau yn yr Ysgol Feithrin yn dair blwydd oed ac ymadael ag addysg statudol yn 16 yn ddi Gymraeg i bob pwrpas ymarferol. Ond oherwydd y polisi o addysg naturiol ddwyieithog does dim modd i rieni yn yr ardaloedd gwan dewis addysg Gymraeg Rhydfelinaidd i'w plant. Maent yn cael eu gorfodi i dderbyn addysg ymarferol Saesneg.

Os yw'r adroddiad ar y BBC yn iawn bydd hyn ddim yn newid o dan y strategaeth newydd ac mae hynny'n siom.

Diweddariad:
Mae 'na ddadansoddiad manwl o'r Strategaeth ar flog Syniadau
Mae'r ddogfen ymgynghorol llawn i'w gweld yma

08/05/2009

Alun Di-Nerth

Un o'r pethau bach gwirion yna sy'n fy nhiclo i yw cyfeiriad swyddfeydd Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn y Gogledd:

Ffordd Dinerth (cwbl di nerth!), Bae Colwyn.

Yn rhyfedd iawn mae Mam Alun Michael, Ysgrifenydd Cyntaf y Cynulliad yn ei fabandod, hefyd yn byw yn Ffordd Dinerth.

Druan o Alun, wedi darllen ei gyfraniad i ddathliadau deng mlwyddiant y Cynulliad ac wedi clywed ei sylwadau ar y radio a'r teledu - yr argraff rwy'n cael yw grawnwin surion sy'n dal i gorddi.

Mae degawd wedi mynd heibio, Alun bach, mae'r byd wedi troi, yr wyt ti'n ddeng mlynedd yn hyn. Rho'r gorau iddi - be di'r pwynt o ddal dig cyhyd?

29/04/2009

Mae Mamau a Milwyr angen Ddeddf Iaith

Dydd Llun cafwyd trafodaeth ym Mhwyllgor Dethol ar Faterion Cymreig San Steffan parthed yr LCO iaith.

Ymysg y tystion o flaen y pwyllgor roedd Wayne David AS, gweinidog yn Swyddfa Cymru ac un o gymwynaswyr mwyaf yr iaith (yn ôl ei dystiolaeth ei hun). Mae Mr David yn lled gefnogol i roi hawliau ddeddfu ar yr iaith i'r Cynulliad ond mae o'n gweld peryglon!

Un o'r peryglon y mae y gweinidog yn poeni yn ei gylch yw y bydd yr LCO fel y mae'n sefyll yn rhoi'r hawl i'r Cynulliad deddfu parthed sefydliadau sydd yn bodoli o dan Siarter Brenhinol, megis y Lleng Prydeinig ac Undeb y Mamau.

Rhaid cydnabod nad ydwyf yn gwybod llawer am Undeb y Mamau. Tybiwn ei fod yn sefydliad sydd yn cynnig cymorth a chymdeithasu i rieni benywaidd. A oes yna unrhyw beth pwysicach na Mam yn trosglwyddo'r iaith i'w plentyn i amddiffyn yr iaith? Os nad oes gan Undeb y Mamau polisi iaith gynhwysfawr wirfoddol yn barod, mae angen gorfodi un arni trwy ddeddf.

Mae gan y Lleng Prydeinig cangen ym mron pob un dref yng Nghymru. Mae'n gwneud gwaith cyhoeddus megis trefnu gwasanaethau cadoediad. Mae'n ffynhonnell cymorth a gwybodaeth i'r miloedd o Gymry Cymraeg sydd wedi gwasanaethu yn y lluoedd arfog dros y degawdau. Mae gan y Lleng clybiau cymdeithasol poblogaidd mewn cannoedd o drefi Cymreig. Mae awgrym Mr David bod corff mor amlwg yn cael ei hepgor o ddyletswyddau i barchu'r Gymraeg yn fy ffieiddio.

Mae'r ffaith nad oes gan sefydliad mor amlwg â'r Lleng Prydeinig polisi iaith yn brawf diamheuaeth o'r angen am ddeddfwriaeth gynhwysfawr yn hytrach nag esgus am gulhau'r LCO iaith, Mr David annwyl!

26/04/2009

Anabl i ddefnyddio'r Gymraeg #2

Wrth drafod y posibilrwydd bod deddf iaith newydd ar y gorwel mae ambell i awdurdod, sydd eisoes yn cynnig gwasanaeth Cymraeg, wedi nodi mae ychydig ar y naw sydd yn dewis yr opsiwn Cymraeg.

Pwynt digon teg. Ond mae yna adegau pan fo ddewis y Gymraeg yn gwbl anymarferol.

Yn aml bydd angen i ffurflen cael ei gymeradwyo gan unigolyn arall. Os nad yw'r cymeradwy yn gallu darllen y ffurflen Gymraeg does dim modd iddo ei gymeradwyo. Rhaid llenwi'r ffurflen yn iaith yr un sydd yn cymeradwyo yn hytrach nag iaith yr ymgeisydd!

Weithiau bydd cyrff yn cynnig dewis iaith ar ffurflenni yn hytrach na ffurflen ddwyieithog. Mae ffurflen Cymorth Dŵr Cymru yn enghraifft dda o hyn.

Mae modd i bobl sydd ar lwfansau incwm isel sydd a 3 neu mwy o blant, a phobl sydd ar lwfansau anabledd sydd â chyflyrau sydd yn golygu eu bod yn galw am ddefnydd dŵr ychwanegol i'r arfer, cael gostyngiad hyd at £250 oddi ar eu biliau dŵr.

Yr wyf wedi bod yn annog pobl i wneud cais am Gymorth Dŵr Cymru, ac wedi bod yn eu hannog i lenwi ochr Gymraeg y ffurflen.

Mae'r ffurflen yn un dewis iaith. Hynny yw mai modd ei lenwi yn y Gymraeg neu ei droi drosodd i'w llenwi yn y Saesneg.

Ond mae'n rhaid i'r ffurflen gais cael ei gymeradwyo gyda stamp a llofnod meddyg teulu neu nyrs bractis. Mae naw allan o'r un ar ddeg o bobl yr wyf wedi eu hanog i lenwi'r ffurflen yn y Gymraeg wedi ddweud bod y meddyg yn methu rhoi ei stamp ar y ffurflen gan nad ydyw yn ddeall y Gymraeg, a bod rhaid iddynt llenwi'r ochr Saesneg er mwyn y meddyg!

Mae'n siŵr bydd y Bwrdd Dŵr yn fesur y naw hyn fel 90% o Gymry Cymraeg sy'n ddewis yr opsiwn Saesneg!

08/04/2009

Anabl i ddefnyddio'r Gymraeg

Yn yr 80au cynnar mi fûm yn dilyn cwrs hyfforddi i ddyfod yn nyrs cofrestredig.

Fel rhan o'r hyfforddiant bu rhaid i'r efrydwyr gwneud prosiect ar argaeledd mynediad i bobl a oedd yn byw ag anabledd i ddefnyddio siopau trefi glan mor y gogledd. Roedd hyn cyn dyddiau deddfau hawliau i'r anabl.

Fel rhan o'r prosiect mi fûm yn holi perchennog siop fferyllydd (o bob man) nad oedd modd mynd iddi ond trwy ddringo set o bum gris. Ymateb y fferyllydd oedd ei fod o ddim yn gweld pwynt cael mynediad i'r anabl gan nad oedd wedi gweld cwsmer mewn cadair olwyn yn ei siop erioed.

Yh! Tybed pam?

Roedd gwrando ar raglen Taro Naw nos Fawrth yn rhoi teimlad o Deja Vu imi.

Roedd cynghorydd o Aberdaugleddau yn dalau gyda Aran Jones bod neb yn gofyn am wasanaethau Cymraeg gan y cyngor felly afraid yw eu cynnig.

Ond onid dyna'r pwynt?

Os oes raid gwneud ffỳs, mynd allan o'ch ffordd, mynd i drafferth di angen, bydd pobl ddim yn mynnu gwasanaeth!

Yr hyn dylid digwydd mewn gwlad ddwyieithog yw bod y gwasanaeth dwyieithog ar gael yn hollol naturiol a di-ffwdan fel bod pobl yn gallu eu defnyddio heb mynnu yn flin.

Yn siopau Tescos mae'r gwasanaethau hunan sganio a'r dewis arnynt i ddefnyddio'r Gymraeg. Mae'n rhaid mynd i'r ffwdan o ddethol yr iaith eich hunain - dydy'r dewis ddim yn cael ei gynnig yn awtomatig.

Yn Nhesco y Gyffordd yr wythnos diwethaf yr oeddwn am brynu botel o win. Defnyddiais y ddewis Gymraeg wrth sganio a daeth y neges angen cymeradwyaeth oedran i fynu. Bu'n rhaid disgwyl, a disgwyl a disgwyl i'r cymeradwy-ydd dod i wirio fy oedran. A'i ymateb sur oedd I didn't hear the message authorisation needed because you chose Welsh - I can't understand that rubbish. Look at the queue you have caused now!

Gan fy mod yn Hen Rech Flin mi wnes gŵyn swyddogol i'r rheolwyr am yr agwedd!

Bydd sylwadau'r côc oen yn gwneud fi'n fwy penderfynol byth o ddefnyddio'r gwasanaeth Cymraeg eto.

Ond ow!

Rwy'n ddeall pam bydda ambell i un arall (gan gynnwys rhai oedd yn y ciw tu nol imi), yn penderfynu mae haws o lawer byddid osgoi'r Gymraeg ar bob cyfrif.

Neges Uniaith

Mae Dyfrig wedi ysgrifennu post dwyieithog ar ei flog answyddogol am ei brofiad yn y drafodaeth am flogio yng Nghynhadledd y Blaid. Y rheswm pam ei fod yn ddwyieithog yn hytrach nag yn y Gymraeg yn unig yn ôl ei arfer yw oherwydd

fe ddywedodd Iain Dale ei fod wedi mynd i edrych ar flogiau ei gyd-banelwyr i gyd cyn dydd gwener, ac ei fod yn siomedig nad oedd wedi gallu deall fy negeseuon i. Felly, yn arbennig ar gyfer Iain, dyma neges ddwyieithog."


Yn gyntaf, Dyfrig, be di'r ots os ydy Iain Dale yn ddeall dy gyfraniadau neu ddim? Hyd yn oed pe bai ti wedi ysgrifennu dy holl byst yn Saesneg rwy'n amau na fyddai Mr Dale a'i debyg yn rhan o dy gynulleidfa targed ta waeth.

Pan ddechreues i flogio mi drïais ysgrifennu pyst dwyieithog mewn un lle, ond roedd o'n edrych yn flêr ac yn drwsgl. A dim ond pobl Cymraeg eu hiaith oedd yn eu darllen - roedd y di Gymraeg ddim yn hoffi sgrolio i lawr at y post Saesneg!

Rwy'n cael anhawster efo blogiau dwyieithog fel un Gwilym Euros. Rwy'n ansicr os dylid ymateb yn y Gymraeg, yn y Saesneg neu yn ddwyieithog. Mae'n anodd cael unrhyw fath o drafodaeth ystwyth ar bost dwyieithog.

Mi ymgeisiais am gyfnod i gadw dwy flog lle'r oedd yr un post ar y ddwy flog yn gyfieithiadau o'i gilydd. Ond fuan y rhois i'r gorau i'r arferiad yna hefyd. Rwy’n brin o sgiliau'r cyfieithydd proffesiynol ac yr oeddwn yn teimlo bod fy nghyfieithiadau o'r naill iaith neu'r llall yn brennaidd. Bellach rwy'n cadw dwy flog lled annibynnol o'i gilydd. Er fy mod yn dal i ysgrifennu ar yr un pwnc ar y ddwy yn achlysurol bydd y pyst yn gyfansoddiadau unigol. Y drwg efo'r arferiad yma (yn fy achos i, o leiaf) yw fy mod bellach wedi ysgrifennu llawer mwy o byst yn y Saesneg nag ydwyf yn y Gymraeg. Yn bennaf gan mae'r Saesneg yw fy iaith gyntaf a fy mod yn ei chael hi'n haws i ysgrifennu yn yr iaith honno. Ond mae'n rhannol oherwydd y temtasiwn, yn arbennig pan fo amser yn brin, i ddarparu ar gyfer y gynulleidfa fwyaf yn unig. (Ac mae fy nghynulleidfa Saesneg bron i 2000% yn uwch na'r un Gymraeg. Mae deud hynny yn gwneud imi deimlo fel aelod o'r CBI yn gwneud esgusodion!)

Ar ddiwedd y dydd rhaid derbyn mae rhywbeth unigol, egotistaidd, hyd yn oed yw blogio. A'r polisi gorau yw gwneud yr hyn yr wyt ti yn bersonol hapus yn ei wneud ar dy flog dy hun a naw wfft i bawb arall!

Mae gen i dipyn o dŷ bach twt

Mewn post diweddar mae Vaughan yn nodi mae Prif Weinidog Cymru yw'r unig un o brif weinidogion yr ynysoedd hyn heb Gartref Swyddogol. Mae o'n honni bod ambell i was sifil wedi bod yn llygadu Plasty'r Dyffryn ar gyfyl Caerdydd fel lle posib i greu cartref o'r fath. Ond mae'r aelodau etholedig yn oeraidd tuag at y syniad, yn teimlo bydda brynu cartref swyddogol i wleidydd ddim yn boblogaidd iawn yn yr hinsawdd bresennol - yn enwedig efo ail gartrefi ASau ac ACau wedi cael gymaint o sylw negyddol yn ystod y misoedd diwethaf.

Rwy'n weddol gyfarwydd â Gerddi'r Dyffryn. Yn ystod yr 80au roedd NUPE, yr undeb llafur yr oeddwn yn swyddog ynddi, yn cynnal cyrsiau hyfforddi yno yn weddol reolaidd. Os cofiaf yn iawn bydda ryw 60 ohonom yn aros yn y Gerddi ar gyfer y cyrsiau. Trigain - yr un nifer ac sydd o aelodau o'r Cynulliad. Prynwch y lle meddaf fi - nid ar gyfer y PW yn unig ond er mwyn i bob un aelod cael sefyll yno. Wedyn bydda dim rhaid cynnig lwfansau ail gartref, taliad am fath marmor na theledu mawr i'r un aelod byth eto.

04/04/2009

Sâl Tibars Cai

Wrth glodfori'r cyfraniad enfawr mae Blog yr Hen Rech Flin yn gwneud i ddealltwriaeth o wleidyddiaeth Gwynedd mae fy nghyfaill Blog Menai yn drysu ei gyfraniad, yn ei modd arferol, trwy son am gawl. Y mae'n debyg bod fy mlog i yn debyg i Gawl Cennin! Nid ydyw'n bolisi yma i siomi neb! Os oes ymwelydd wedi pigo draw ar gyngor fy nghyfaill i chwilio am reseit ar gyfer cawl gorau Cymru dyma ddolen i reseit gan Delia Smith.

Mae Mrs Smith yn un o dras Gymreig, mae ei gwreiddiau yn ardal yr Arthog Sir Feirionnydd. Mae'n siŵr y bydd hi wrth ei fodd o gael gwybod bod ardal ei hynafiaid bellach yn cael ei gynrychioli mor glodwiw ar y Cyngor Sir gan gynrychiolydd Llais Gwynedd.

Gan fod Cai yn credu mai Cawl Cennin (hynod flasus) yw fy mlog innau ac mae cawl rwdins yw blog y Cynghorydd Gwilym Euros, teg yw gofyn sut fath o gawl sydd yn cael ei gynnig gan Flog Menai? Yn rhyfedd iawn mae yna gawl o Lithwania sydd, fel petai, wedi ei enwi ar gyfer Blog Menai Sal Tibarsciai: Mae'n oer, yn ddiflas, yn sur ac yn cynnwys dim maeth o gwbl :-)

31/03/2009

Costau'r Costa Geriatrica

Prin bydd unrhyw un call yn methu cydymdeimlo a'r bobl hŷn yng Ngwynedd sydd yn wynebu cynnydd o 50% yn eu costau gofal o dan benderfyniad hunanddinistriol diweddaraf Plaid Cymru.

Bydd cyfiawnhau yn dod o du blogwyr y Blaid, maes o law, bid siŵr.

Prin bydd gwerth y cyfiawnhad i deuluoedd y sawl sydd yn gorfod dewis rhwng talu mwy am ofal yn y cartref neu ddanfon Mam, Dad, Taid neu Nain i gartrefi gofal sydd ar fin cau.

Ond rwy'n cydymdeimlo a chyngor Gwynedd yn yr achos yma.

Yr enghraifft a roddwyd o un a oedd am ddioddef o dan y cynllun ar newyddion y BBC oedd dynes o ganolbarth Lloegr a chostau mawr iawn am ei gofal!

Dyma broblem sydd gan Gyngor Gwynedd, Cyngor Conwy, Cyngor Bro Morgannwg a sawl gyngor ar lan môr hyfryd Lloegr hefyd. Problem y Costa Geriatrica!

Mae pobl mewn swyddi bras yn talu i mewn i'r pot cymdeithasol mewn ardaloedd breision. Ond o ymddeol i lan môr maent yn tynnu allan o bot cymdeithasol tlawd, lle mae llawer mwy yn cael ei dynnu allan na sydd yn cael ei roi i mewn.

Os yw unigolyn yn gweithio trwy ei oes ym Myrmigham ac yn talu trethi i gyngor Byrmingham, ac yna'n ymddeol i'r Bermo onid trethdalwyr Byrmingham ddylid talu am gostau'r gofal henoed yn hytrach na threthdalwyr Gwynedd?

06/03/2009

Polau Piniwn ac Amseru Refferendwm

Ychydig ddyddiau yn ôl, ar Ddydd Gŵyl Dewi, cyhoeddodd BBC Cymru pôl piniwn a oedd yn awgrymu bod 52% o bobl ein gwlad o blaid pwerau ychwanegol i'r Senedd a bod 39% yn wrthwynebus i bwerau ychwanegol.

Mewn adroddiadau ar y pryd cafwyd awgrym gan Betsan Powys, ymysg eraill, bod y gwahaniaeth rhwng yr Ie a'r Na ddim yn ddigon eang i liniaru ofnau'r sefydliad. Cyn i'r bobl bwysig dechrau alw am refferendwm bydda angen o leiaf 20% o wahaniaeth, yn nhyb Betsan.

Aelod o'r sefydliad yw Dafydd Wigley, Llywydd Anrhydeddus Plaid Cymru. Mae o'n cefnogi sylwadau'r newyddiadurwyr, gan rybuddio bod y polau piniwn wedi bod yn anghywir yn y gorffennol. Mae Dafydd yn nodi:

Dwi'n cofio yn 1978 bod pôl piniwn yn dangos bod 'na ddwywaith yn fwy o blaid nag oedd yn erbyn er bod y canlyniad yn 1979 bedair gwaith yn fwy yn erbyn nag oedd o blaid

Nid ydwyf yn cofio'r pôl y mae Dafydd yn ei gofio. Ond rwy'n parchu geirwiredd Dafydd, nid oes amheuaeth bod canlyniadau'r pôl y mae o'n ei gyfeirio ati ar gael yn rhywle. Ond os oedd ddwywaith gymaint o bobl wedi dweud ie yn y pôl, mae'n rhaid bod y gagendor rhwng yr ie ar na ym fwy nag 20% Betsan.

Fy atgof pennaf o'r ymgyrch ym 1979 oedd ei fod yn uffernol o oer, a doedd yr ymateb ar y drws ym Meirion '79 yn gwneud dim i gynhesu'r galon. Roedd pob Tori, pob Rhyddfrydwr a phob Llafurwr yn erbyn. Roedd nifer o Bleidwyr pybyr wedi eu dychryn gan atgasedd rhai o Lafurwyr y Deheubarth ac yn poeni mae pobl fel nhw bydda'n gyfrifol am bethau fel addysg Gymraeg os oedd senedd i ddyfod i Gaerdydd.

Roedd yn amlwg o ddiwrnod cyntaf yr ymgyrch bod y refferendwm am gael ei golli yn drychinebus, beth bynnag fu canlyniad y polau piniwn.

Roedd yr un peth yn wir ym 1997. Roedd y polau piniwn yn awgrymu mwyafrif mawr i'r achos o blaid datganoli. Ar y drws rodd yn amlwg mae cael a chael oedd y canlyniad am fod - felly y bu!

Mae yna dwy wers yma.

Y gyntaf yw bod polau piniwn Cymreig sydd wedi eu selio ar arferion y DU yn fethedig ac annibynadwy parthed Cymru! Does dim modd rhoi cred ynddynt. Gwirion bydd amseru refferendwm ar sail polau o'r fath. Da o beth bydda weld gwyddoniaeth polio yng Nghymru yn gwella fel bod polau mwy dibynadwy ar gael - breuddwyd gwrach mae'n debyg.

Yr ail wers yw mai trwy ymgyrchu a chanfasio bydd gwybod pryd bydd yr amser gorau i alw refferendwm. Os am lwyddo cael pleidlais IE mae'n rhaid i'r ymgyrch a'r canfasio dechrau rŵan - nid tair wythnos cyn diwrnod y bleidlais.

02/03/2009

Cwestiwn Dyrys Gŵyl Dewi

Pam bod Cymry Anghydffurfiol, sydd ddim yn credu mewn eiriolaeth i'r Saint, yn gwneud gymaint o ffỳs am Ddydd Gŵyl Dewi?

Pam bod anghredinwyr rhonc yn gwneud mwy byth o ffỳs am yr Ŵyl?