29/03/2011

Cari On Elecsiwn Cymru

Yn ôl rhaglen digon chwit chwat ar ITV parthed etholiadau'r Cynulliad neithiwr mae yna 5 wythnos i fynd cyn bwrw pleidlais. Ar un wedd mae hynny'n anghywir. Mae nifer cynyddol o bobl yn defnyddio'r bleidlais post bellach, bydd y pleidleisiau post yn mynd allan tua phythefnos cyn i'r blychau agor yn y gorsafoedd pleidleisio. Sy'n golygu mae tair wythnos a diwrnod sydd, cyn i'r pleidleisiau cyntaf cael eu bwrw.

Efo dim ond 3 wythnos i fynd cyn i nifer ohonom bleidleisio lle mae'r bwrlwm etholiadol? Ble mae'r taflenni, y posteri, y cnoc ar y drws , yr alwad ffôn? Pa le mae'r blogiau, y trydar y tudalennau Gweplyfr?

Hyd yn hyn yr wyf wedi derbyn un daflen yn fy annog i bleidleisio i'r Democrat Rhyddfrydol (uniaith Saesneg ar wahân i un paragraff byr sy'n addo cefnogi annibyniaeth S4C - addewid a dorrwyd neithiwr gan Arglwyddi'r Lib Dems); ac yr wyf wedi gweld car UKIP yn mynd heibio fy nhy heb gorn siarad (be ddigwyddodd i'r cyrn etholiadol?)

Rwy'n byw mewn etholaeth lle mae gan dair o'r pum brif blaid gobaith i gipio'r sedd, ond yr unig ddwy sy'n ymgyrchu yw'r ddwy heb obaith mul!

Hurt Botas, sefyllfa sydd a mwy o ffars yn perthyn iddi na ffilm Cari On!

28/03/2011

Seisnigrwydd Undeb Credyd y Gogledd

Rwy'n rhannu siom Plaid Wrecsam a Blog Menai am Seisnigrwydd yr Undeb Credyd newydd ar gyfer Gogledd Cymru. Ond yn wahanol i fy nghyfeillion blogawl nid ydwyf am annog pobl i gysylltu â'r Undeb i gwyno.

Mudiadau cydweithredol, cyd-gymorth yw'r Undebau Credyd, maent wedi bod yn hynod lwyddiannus wrth roi cymorth i rhai o'r bobl fwyaf difreintiedig i reoli eu cyllidebau trwy gynnig benthyciadau fforddiadwy ac annog cynilo.

Mae llawer o lwyddiant yr Undebau Credyd yn perthyn i'r ffaith eu bod yn cael eu cynnal, ar y cyfan, gan wirfoddolwyr sy'n cynnig amser ac arbenigedd i'r achos.

Os am weld Cymreigio'r Undeb newydd yn y gogledd, gai awgrymu bod cefnogwyr y Gymraeg a'r mudiad Undebau Credyd yn cysylltu ag Undeb Credyd Gogledd Cymru, nid er mwyn cwyno, ond er mwyn cynnig cymorth ieithyddol iddynt!

25/03/2011

Arwyddion Saesneg Cyngor Sir Conwy

Er gwaetha'r hinsawdd economaidd garw mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy wedi cael hyd i ddigon o arian i gyfnewid pob un arwydd stryd ym mhentref Cyffordd Llandudno, mae'r Gyffordd yn bentref gweddol o faint, gan hynny byddwn yn amcangyfrif bod tua deugain o arwyddion newydd wedi eu gosod yno a phob un ohonynt yn uniaith Saesneg.

Roeddwn yn credu bod yr ymgyrch dros arwyddion dwyieithog yn y gogledd orllewin wedi ei hennill yn ôl yn y saithdegau, mae'n amlwg fy mod i'n anghywir a bod angen twrio yng nghefn y sied i ganfod yr hen bot paent gwyrdd yna eto.

From Hen Rech Flin

Diweddariad.
Mae'r cynllun gosod arwyddion yn rhan o Gynllun Gwella Strydwedd gwerth £400,000 i Ffordd Conwy, fel rhan o waith adfywio parhaus Cyffordd Llandudno.

Gellir dweud eich dweud am y cynllun trwy gysylltu ar:
Ffôn: 01492 576128

E-bost:llandudnojunction@conwy.gov.uk

Llythyr:
Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy, Tîm Cadwraeth ac Adfywio, Swyddfeydd Dinesig, Bae Colwyn, LL29 8AR

Wêls Wân Tŵ - Dim Diolch!

Ar drothwy ei chynhadledd mae arweinydd Plaid Cymru wedi dweud wrth Golwg 360 ei fod yn annhebygol y bydden nhw’n gallu dod i gytundeb â’r Ceidwadwyr neu’r Democratiaid Rhyddfrydol yn dilyn Etholiadau’r Cynulliad.. Rwy'n methu deall pam!

Mater o farn yw pa mor onest oedd y Blaid ar y pryd, ond ar ôl etholiad 2007, roedd yna awgrym cryf bod modd creu clymblaid enfys gwrth-Lafur, yn cael ei harwain gan Blaid Cymru. Be sydd wedi newid ers hynny?

Yr ateb syml, wrth gwrs, yw mai'r Blaid Geidwadol, bellach, yn brif blaid, Llywodraeth San Steffan mewn clymblaid a thrydydd lliw'r enfys, sef y Democratiaid Rhyddfrydol. Byddwn yn tybio bod hynny yn rheswm o blaid ail adfer y posibilrwydd o glymblaid enfys! Wedi'r cwbl un o brif ddadleuon yr achos dros Gymru'n un oedd y byddai modd cael consesiynau o San Steffan, yn ogystal â chytundebau yn y Bae, o gynghreirio a phlaid llywodraeth Llundain.

Mae angen symudiadau o San Steffan o hyd ar Gymru os yw datganoli am esblygu, ac ar hyn o bryd y Ceidwadwyr a'r Rhyddfrydwyr yw'r rhai sy'n gallu cynnig y fath consesiynau, ac y maent y debycach o'u cynnig i Lywodraeth Enfys nag i Gymru'n Un #2!

Mae Ieuan yn cyfiawnhau ymwrthod a ddêl gyda'r Ceidwadwyr a'r Rhyddfrydwyr trwy ddweud Mae angen fformiwla ariannu deg i Gymru, ac yn sicr nid dyna y mae Fformiwla Barnett yn ei gynnig. Ond pa Gynghrair yn y Cynulliad sydd yn fwyaf tebygol o fynd i'r afael a'r fath achos; cynghrair a'r Blaid Lafur neu gynghrair a phleidiau Llywodraeth San Steffan?

Y gwir yw bod syniad yr Enfys wedi ei drechu yn 2007 gan chwith eithafol y Blaid, nad oeddent byth bythoedd am weld Plaid Cymru yn clymbleidio a Bwystfil Tinflewog y Blaid Ceidwadol o dan unrhyw amgylchiadau, a'r un bobl sydd y tu cefn i ddatganiad Ieuan Wyn nad oes gobaith i'r Blaid cytuno ag Enfys eto.

I mi'r Fwystfil Tinflewog yng Ngwleidyddiaeth Cymru, casawyr pob dim sydd yn dda yn ein traddodiad gwerinol Cymreig a Chymraeg, yw'r Blaid Lafur.

Mae Cymru wedi dioddef o dan ganrif o hegemoni Llafur a'i chasineb tuag at ein hiaith a'n cenedl, mi fyddwn wrth fy modd pe bai ei gafael unbenaethol ar ein gwlad yn cael ei thorri unwaith, os nid am fyth.

Rwy'n casáu’r Blaid Lafur a chas perffaith o herwydd bod y Blaid Lafur wedi dangos cas perffaith tuag at hunaniaeth Gymreig a'r Iaith Gymraeg am dros ganrif, ac y mae'n parhau i'w wneud.

Os mae bwriad Plaid Cymru yw ymladd yr etholiad ar bolisi o Wêls Wân Tŵ - a llyfu tin y fwystfil Llafur - bydd fy mhleidlais i yn y bin yn hytrach nag yn y post.

18/03/2011

Polau a Gwirioneddau

Un o'r pethau nad ydwyf yn hoffi am bolau piniwn, yw'r ffaith eu bod yn gallu dylanwadu ar wleidyddiaeth yn ogystal â mesur y tymheredd gwleidyddol.

Ar hyn o bryd mae'r polau piniwn yn awgrymu bod y Democratiaid Rhyddfrydol yn y cac, yn colli cefnogwyr rhif y gwlith. Pe bawn i'n hanner feddwl bwrw pleidlais i'r Rhyddfrydwyr ym mis Mai, mae'r polau yn dweud wrthyf mae afradu pleidlais byddai hynny, gwell byddid mynd gyda hanner arall fy meddwl a phleidleisio Llafur (dyweder). Yn hynny o beth mae polau yn gallu bod yn broffwydoliaethau sy'n gwireddu eu darogan eu hunnain (self fulfilling prophecies).

Cyn i ITV Cymru dechrau ar ei chyfres o bolau YouGov misol tua dwy flynedd yn ôl, roedd polau piniwn Cymreig yn andros o brin ac yn uffernol o anghywir.

Chware teg i YouGov roedd ei phôl diweddaraf ar ganlyniad y refferendwm yn agos iawn i'r canlyniad o ran canran y bleidlais IE a Na, er yn bell iawn ohoni o ran faint y bleidlais:

YouGov IE 67% Canlyniad 63.5%
YouGov Na 33% Canlyniad 36.5%
YouGov faint y bleidlais 56% Canlyniad 35.2%

Mae hyn yn awgrymu bod polau Cymreig yn gwella, ond eto dim yn berffaith o bell ffordd. Fel y nodais uchod mae polau perffaith yn gallu effeithio yn andwyol ar wleidyddiaeth, mae polau amherffaith yn gallu bod yn fwy andwyol.

Yn y cyd-estyn yna mae post diweddar ar Political Betting yn hynod ddadlennol!

Dydy pôl ddim yn cael ei gynnal trwy ofyn i fil o bobl sut ydynt am bleidleisio ac yna'n cyhoeddi'r canlyniad noeth. Mae'r polwyr yn gofyn cwestiynau amgen er mwyn pwyso'r canlyniadau. Os yw deg y can't o'r boblogaeth yn ennill mwy na hyn a hyn, ond bod ugain y cant o'r ymatebwyr yn ennill mwy na'r swm priodol, bydd gwerth eu pleidlais yn cael eu pwyso fel hanner pleidlais, er enghraifft.

Mae'r ffigyrau heb eu pwyso, a'r rheswm am eu pwyso ar Political Betting yn achos o fraw i Blaid Cymru. Mae'n debyg mae sawl sy'n darllen y Daily Mirror yw un o'r cwestiynau. Ar ôl ffars y Welsh Mirror yn 1999, prin bydd y Pleidwyr bydd yn cefnogi'r rhecsyn.

Un o'r pethau sydd yn cynyddu pwysau'r Blaid yw diffyg panelwyr sy'n gefnogol o'r Blaid.

Nid ydwyf am geisio gwyro YouGov, ond byddwn yn awgrymu bod angen i lawer mwy o gefnogwyr Plaid Cymru i gofrestru a'r safle yn fuan, a'u bod yn nodi wrth ymuno eu bod yn ddarllenwyr brwd o'r Sun a'r Mirror.

Gellir gwneud cais i ymuno a'r panel trwy glecio YMA

17/03/2011

Busnesa yn yng Ngwleidyddiaeth eich cymdogion?

Yn ôl Llais y Sais
Welsh and Scottish MPs could be barred from voting on laws which impact only on England, the Government said today.

Welsh Secretary Cheryl Gillan said a commission examining whether MPs should be stopped from having a say on issues which do not affect their constituents would be set up later this year.
Unrhyw un arall yn gweld doniolwch y ffaith mae AS Chesham ac Amersham sydd wedi gyhoeddi'r fath datblygiad?

15/03/2011

Amser Cychwyn yr Ymgyrch ar Gyfer Mai 5ed?

Dyma ddarllediad gwleidyddol cyntaf yr SNP ar gyfer etholiadau mis Mai.



Difyr iawn, yn gwneud ei bwynt, ond a ydy'r Deus ex Machina ar y diwedd yn awgrymu bod Salmond yn fwy na wleidydd? Ych a fi braidd!

Ond os yw ddarllediad cyntaf yr SNP wedi ei ddarlledu, pam nad oes darllediadau gan bleidiau Cymru wedi eu darlledu eto?

Mae'r ddau etholiad ar yr un dwthwn, wed'r cwbl, a phrin yw'r amser sydd ar ôl i berswadio bobl!

05/03/2011

Derbyn y canlyniad yn raslon

Fel yr unig un i wneud cais am statws ymgyrchydd swyddogol fel arweinydd yr ymgyrch NA yn y Refferendwm, yr oeddwn yn hynod siomedig o glywed Rachel Banner yn gwneud ymateb ar ran yr ymgyrch Na, wedi cyhoeddi'r canlyniad yn y Senedd, tra nad oeddwn i, hyd yn oed, wedi derbyn gwahodd i'r cyfrif!

Pe bawn wedi cael gwahodd i fod yn bresennol ac i ymateb; dyma'r hyn byddwn wedi ei ddweud:

Rwy'n Llongyfarch yr Ymgyrch Ie ar fuddugoliaeth ysgubol.

Wir yr! Yr oedd ambell i gyhoeddiad yn sioc imi! Nid oeddwn yn disgwyl i'r canlyniad Ie i fod mor bendant ac mor glir. Mae canlyniadau yn llefydd megis Sir y Fflint, Sir Ddinbych, Powys a hyd yn oed yn Sir Fynwy (lle mae 321 o bleidleiswyr a anghofiodd i bleidleisio Ie ddoe yn cicio eu hunain heddiw) yn syfrdanol, ac ymhell tu hwnt i'r hyn yr oeddwn yn ei ddisgwyl.

Hoffwn ddiolch i'r chwarter miliwn o bobl a bleidleisiodd o blaid fy ymgyrch Na! Dim Digon da! Yr oeddwn yn gwybod fod llawer yn cydsynio nad oedd cwestiwn y refferendwm yn un gymwys; nad oedd yn cynnig cydraddoldeb gyda Senedd yr Alban na Chynulliad Gogledd Iwerddon, ond nid oeddwn wedi disgwyl cymaint â chwarter miliwn o bobl i gytuno â mi yn y blwch pleidleisio.

Yr wyf yn cydymdeimlo a'r 65% o etholwyr Cymru a ddewisodd beidio â phleidleisio oherwydd bod yr hyn a oedd yn cael ei gynnig mor ansylweddol fel eu bod yn teimlo nad oedd unrhyw werth pleidleisio o'i blaid nac yn ei herbyn. Rwy'n rhoi sicrwydd 100% fod yr ymgyrch yn dechrau nawr i wneud y refferendwm nesaf (yn 2012, os nad yn gynt) yn un bydd yn cynnig opsiwn gwerth mynd allan i bleidleisio Ie drosti!

04/03/2011

a chanlyniad Cymru gyfan

Cymru
IE 517,132 63.5%
Na 297,380 36.5%

Caerdydd o'r diwedd

Caerdydd
Ie 53,427 61%
Na 33,606 39%
35% wedi pleidleisio

Gwynedd efo'r pleidlais Ie uchaf

Gwynedd
Ie 28,200 76%
Na 8,891 24%
43% Wedi Pleidleisio

Mynwy yn dweud Na o 320 pleidlais

Mynwy
Ie 12,381 50%
Na 12,701 50%
38% Wedi pleidleisio
Mwyafrif Na o 320

Cymru yn Dweud IE – canlyniadau Caerfyrddin a'r Rhondda

Caerfyrddin
Ie 42,979 71%
Na 17,712 29%
Wedi Pleidleisio 44%

Rhondda Cynon Taf
Ie 43,051 71%
Na 17,834 29%
Y trothwy o 402,594 wedi ei groesi

Canlyniad Torfaen, Ceredigion, Pen y Bont

Torfaen
Ie 14,655 63%
Na 8,688 37%
34% Wedi Pleidleisio

Ceredigion
Ie 16,505 66%
Na 8,412 34%
44% Wedi pleidleisio

Pen y Bont ar Ogwr
Ie 25,063 68%
Na 11,736 32%
35% wedi Pleidleisio

Bron yna!

Canlyniad Caerffili Bro Morgannwg

Caerffili
Ie 28,431 64%
Na 15,751 35%
35% wedi pleidleisio

Bro Morgannwg
Ie 19,430 53%
Na 17,551 47%
40% wedi pleidleisio

Sioc o'r Fflint

Y son bod Fflint am ddweud Na yn bell ohoni!
Ie 21,119 62%
Na 12,913 38%
Wedi Pleidleisio 29%

Canlyniad Merthyr Catell Nedd

Merthyr Tudful
Ie 9,136 69%
Na 4,132 31%
Wedi pleidleisio 30%

Castell Nedd
Ie 29,957 73%
Na 11,079 27%
Wedi Pleidleisio 38%

Canlyniad Abertawe Powys

Abertawe
Ie 38 496 61%
Na 22,409 37%
33% Wedi pleidleisio

Powys
Ie 21,072 52%
Na 19,730 48%
40% Wedi pleidleisio

Canlyniad –Ynys Môn, Casnewydd, Conwy, Penfro

Canlyniad –Ynys Môn
Ie 14,011 65%
Na 7,620 35%
(ac wyth wedi pl;eidleisio i'r ddwy ochr0
44% wedi pleidleisio

Casnewydd
Ie 15,983 55%
Na 13,204 45%
28% wedi pleidleisio

Conwy
Ie 18,368 60%
Na 12,390 40%
34% Wedi Pleidleisio

Sir Benfro
Ie 19,600 55%
Na 16,050 45%
385 Wedi pleidleisio

Canlyniad –Wrecsam

Canlyniad –Wrecsam
Ie 17,606 64%
Na 9,863 36%
27% wedi pleidleisio

Canlyniad -Sir Ddinbych

Sir Ddinbych
34% wedi bwrw pleidlais
Ie 15, 793 62%
Na 9,742 38%

Canlyniad cyntaf- Blaenau Gwent

Canlyniad cyntaf- Blaenau Gwent
Ie 11,869 69%
Na 5,366 31%

Sïon

75% o blaid Ie yng Ngwynedd a Merthyr Tudful;
51% Ie ym Mynwy;
Caerfyrddin 65%,
Ceredigion 70% Ie;
Aberconwy 60%,
a phleidlais Na o drwch y blewyn yn Sir y Fflint
Ie ym mhell ar y blaen ar Fôn

Diweddariad Y BBC yn awgrymu gallasai Caerfyrddin bod rhwng 70 a 80% Ie
Diweddariad 11:55 Wrecsam 60%

Yr Ymgyrch Na wedi ildio'n barod

Mae Syr Eric Howells ar S4C a Rachel Banner ar BBC Cymru ill dau wedi cydnabod bod yr ymgyrch Na wedi colli!

Cwestiwn am bwerau newydd

Cwestiwn, dylwn i wybod yr ateb iddi hwyrach, fel un sy'n ymddiddori yng ngwleidyddiaeth Cymru; ond os bydd pleidlais Ie heddiw, pryd fydd y Cynulliad yn cael defnyddio eu hawliau newydd? Dydd Llun? Ymhen y mis? Ar ddechrau'r Cynulliad newydd mis Mai? Does gen i ddim cof o glywed unrhyw un yn dweud yn union pa bryd y daw'r hawliau newydd yn "fyw".

Rhagolygon Cynharaf

Yn ôl yr hyn rwy'n clywed bu'r nifer o'r rhai a drafferthodd i bleidleisio yn Aberconwy yn amrywiol iawn; cyn lleied a 20% mewn ambell i ward arfordirol Seisnig a hyd at 50% mewn rhai o'r wardiau gwledig Cymreig. Mae Radio Cymru yn adrodd mae tebyg yw'r sïon yn Sir Fôn, efo canrannau uwch i'w gweld yn pleidleisio yn y pentrefi Cymreiciaf gyda'r ardaloedd llai Cymreig a chanran digon chwit chwat yn pleidleisio. Os yw'r tueddiad yma'n cael ei adlewyrchu trwy Gymru gyfan, mae'n argoeli’n dda ar gyfer y bleidlais Ie!

Bydd y cyfrif yn dechrau ymhen yr awr; cawn weld os ydy'r sïon am y niferoedd yn gywir tua 10:00am

27/02/2011

Cwestiwn dyrys am ferched posh

Wrth chwilota trwy Wicipedia (Cymraeg) cefais hyd i erthygl ar Gapel Celyn. Yn yr erthygl gwelais fod cyfrannydd o'r enw Pwyll, wrth son am yr ymgyrch i gadw'r cwm rhag y dŵr wedi cyfeirio at ferch DLlG fel yr Arglwyddes Megan Lloyd George, mae hyn yn anghywir, rhaid oedd ei gywiro Y Fonesig Megan Lloyd George sy'n gywir!

Ond wrth ei gywiro, roedd gwneud y fath gywiriad yn fy nharo fi fel peth od ar y diawl i'w wneud!

Ar y cyfan dydy'r Cymry ddim yn rhoi fawr o bwys ar radd gymdeithasol!

Yn ôl stori apocraffal yr wyf wedi ei glywed (rhywbeth wnaeth Wil, frawd y cyn Brif Weinidog, dweud wrth fy nhaid, yn ôl y son), fel Lloyd yr oedd DLlG yn cael ei adnabod yn blentyn, yn hytrach na David. Roedd gweision sifil Llundain yn ffieiddio at y ffaith bod pobl Cymru mor hy ag i gyfarch y gweinidog fel Mr Lloyd (enw cyntaf) a George (cyfenw) yn yr un modd a byddent yn cyfarch Robart Jones fel Mr Robart Jones; fel eu bod wedi troi Lloyd-George yn enw dwbl! Gwir neu beidio mae bodolaeth y stori yn dangos cred cyffredinol am agwedd y Cymry tuag at statws.

A dyma'r dryswch, o dderbyn pa mor ddi-hid ydym tuag at statws, pam fod y Gymraeg yn gwahaniaethu wrth gyfieithu'r gair Lady i wanhaol raddau?

Lady - Aelod benywaidd o Dy'r Arglwyddi, neu wraig i aelod o Dy'r Arglwyddi yw'r Arglwyddes.

Lady - Teitl cwrtais i ferch Ardalydd neu Iarll yw Y Fonesig.

Lady, gwraig i Farchog "Syr" – Y Ledi.

Pam bod rhaid i ni fod mor barticiwlar, pan nad oes ots gan y Saeson, sydd yn cyfrif statws yn beth llawer pwysicach, gwahaniaethu o gwbl rhwng y wahanol raddau o Ladys?

19/02/2011

Pa bryd caf wybod pwy yw fy AC newydd?

Yn ôl y son ymysg sylwadau ar flog Gohebydd Gwleidyddol BBC'r Alban bydd y cyd daro rhwng pleidlais refferendwm y Bleidlais Amgen a Phleidlais i Senedd yr Alban yn golygu gohirio cyhoeddi pwy sydd wedi eu hethol i Pàrlamaid na h-Alba hyd y Sadwrn wedi'r pôl.

Mae'n debyg bod pleidlais y refferendwm am gael ei gyfrif yn ystod y dydd ar Ddydd Gwener Mai'r 6ed.

Gan fod cwestiwn y refferendwm yn un Prydeinig mae'n goruchafu unrhyw bleidlais ranbarthol yng Nghymru a'r Alban neu bleidlais gymunedol yn Lloegr, a bydd dim hawl cyfri'r pleidleisiau rhanbarthol / lleol cyn cyfri'r bleidlais refferendwm ar ddydd Gwener, a gan hynny bydd y bleidlais ar gyfer Senedd yr Alban, Cynulliad Cymru a rhai cynghorau yn Lloegr yn cael eu gohirio i'r Sadwrn!

Rwy'n gobeithio nad yw hyn yn wir. Llai na flwyddyn yn ôl, y Ceidwadwyr a'r Rhyddfrydwyr oedd mwyaf uchel eu cloch yn erbyn y syniad o ohirio cyfrif pleidlais San Steffan y bore wedyn fel Sarhad ar Ddemocratiaeth!

Rwy'n cydnabod mae mwynhad y sioe sydd yn gwneud i fi ffafrio’r syniad o gyfrif dros nos. Does dim byd sy'n gynhenid ddrwg mewn cyfri'r bore nesaf, ond mae cyfrif deuddydd ar ôl y bleidlais yn perthyn i'r cyfundrefnau mwyaf llwgr ffug democrataidd yn y byd.

Nid ydwyf am awgrymu, pe bai cyfrif y Cynulliad yn cael ei ohirio tan y Sadwrn, y byddai'n arwain at ffug na thwyll - rwy'n ddigon ffyddiog yn y drefn i gredu na fyddai! Ond mae'n rhaid i wlad wir ddemocrataidd profi ei ddemocratiaeth trwy beidio a gochel y cyfle am dwyll. Gohirio cyfrif yw brif arf ffugio democratiaeth yn rhai o wledydd mwyaf orthrymol y byd!

Dydy pleidleisio Dydd Iau a chyfrif dydd Sadwrn dim yn creu argraff o ddemocratiaeth ddidwyll – mae'n rhad gochel rhagddi!

14/02/2011

Ie Dros Rygbi

Er gwaethaf ymdrechion gorau Ie Dros Gymru ac Untrue Lies nid yw'n ymddangos bod llawer o frwdfrydedd wedi ei chodi dros drafod y manteision a'r anfanteision o symud i ran pedwar o Ddeddf Llywodraeth Cymru (2006).

Ond mae yna un cwestiwn gellir ei gwarantu i godi pwysau gwaed pobl Cymru a'u rhannu i ddwy garfan brwd ac angerddol eu barn pob amser; sef: Beth yw Gêm Genedlaethol Cymru - Rygbi neu Pêl-droed?

Trwy gael ei arwain gan Brif Weithredwr Undeb Rygbi Cymru a thrwy ei defnydd gormodol o ddelweddau rygbi, ydy Ie Dros Gymru mewn perygl o sgorio yn eu rhwyd eu hunain trwy ddieithrio'r rhai a fyddai'n pleidleisio pêl-droed mewn pleidlais ar y cwestiwn wir dyngedfennol?



02/02/2011

Pleidlais Dan Glo

Yn ôl y BBC bydd Carcharorion yng Nghymru yn cael pleidleisio yn etholiadau'r Cynulliad. Yn bersonol rwy'n cytuno a'r egwyddor o garcharorion yn cael yr hawl i bleidleisio, oni bai eu bod wedi eu carcharu am wyrdroi etholiadau.

Ond mae'r datganiad bod carcharorion YNG Nghymru yn cael pleidleisio yn peri dryswch imi.

A fydd carcharorion Cymreig o ogledd a chanolbarth Cymru sydd yn y carchar ym Manceinion, yr Amwythig, Lerpwl ac ati yn cael pleidleisio? A fydd carcharorion o Loegr sydd heb unrhyw gysylltiad â Chymru mond bod y gyfundrefn wedi eu danfon i Abertawe, Caerdydd neu Ben-y-Bont yn cael pleidleisio?

Gan nad oes carchar i fenywod yng Nghymru a oes achos Swffragét newydd yn codi yng Nghymru? Dynion o garcharorion yn cael pleidleisio yn etholiadau'r Cynulliad ond merched o garcharorion yn cael eu hamddifadu o'r bleidlais?

Does geni ddim syniad sut mae trefn rhoi pleidlais i garcharor am weithio, ac er Gwglo nid ydwyf dim callach. Os yw carcharorion unigol am gael pleidlais post yn seiliedig ar eu cyfeiriad cartref cyn eu dedfryd, iawn! Ond mae'r syniad bod carchar cyfan yn gallu gwneud gwahaniaeth mewn un etholaeth braidd yn wrthyn; a'r syniad bod carcharorion o'r Gogledd yn cael eu hamddifadu o bleidlais oherwydd ein bod yn cael ein hamddifadu o garchar yn y Gogledd yn fwy gwrthun byth

27/01/2011

Dim Sesh £70K!

Yn anffodus mae'r Comisiwn etholiadau wedi gwrthod fy nghais i fod yn arweinydd swyddogol yr Ymgyrch Na yn y refferendwm ar hawliau deddfwriaethol y Cynulliad.

Pe bawn wedi ennill fy mwriad oedd llyncu'r £70K o nawdd gwladol (yn gwbl gyfreithlon) mewn cyfarfodydd meddwol i drefnu'r ymgyrch. Ond oherwydd penderfyniad gwbl afresymol ac ysgeler y Comisiwn bydd dim modd imi drefnu'r fath seshus mwyach. Damnia!

Esgus gwael y Comisiwn dros ymwrthod a fy nghais oedd nad oedd fy nghais yn ddigonol gynrychioli ymgyrchwyr Na. Rwy'n anghytuno'n llwyr!

Rwyf yn hollol ffyddiog y bydd y mwyafrif o'r rhai sydd yn pleidleisio Na a'r mwyafrif o'r sawl sydd yn ymatal eu pleidlais yn gwneud hynny oherwydd iddynt gael eu hysbrydoli gan fy ymgyrch Na! Dim Ddigon da! Wedi'r cwbl, er gwaethaf cael ei wrthod, dyma'r unig ymgyrch digon hyderus ei neges i wneud cais am gydnabyddiaeth swyddogol. A phan fydd y gwrth Gymreig yn cwyno hyd at syrffed am y ddegawd nesaf am faint y mwyafrif a'r niferoedd a bwriodd pleidlais, mi fyddwyf yn manteisio ar bob cyfle i'w hatgoffa o'r ffaith ddiymwad mae Na! Dim digon da oedd yr unig ymgyrch i godi ei ben uwch y pared!

Roeddwn wedi meddwl poeri fy nymi allan o'r pram fel protest at benderfyniad annheg y Comisiwn a chroesi’r llawr at yr ymgyrch Ie. Ond wedi darllen ymateb yr ymgyrch Ie i'r penderfyniad yr wyf yn ystyried newid fy meddwl.

Mae'r ymgyrch Ie am barhau fel ymgyrch swyddogol, sef yr unig ymgyrch sydd yn cyd-gynrychioli’r holl gyrff ac unigolion sydd yn dymuno gweld ymateb cadarnhaol yn y Refferendwm. Penderfyniad call, dilys a digon teg. Ond y rheswm am ail-feddwl a pharhau a'm hymgyrch Na yw awgrym Ie Dros Gymru Cyf ar sut i drin y gwahanol leisiau Na:
Bydd ymgyrchwyr ‘Ie’ yn parhau i weithio gyda’i gilydd trwy Ie dros Gymru i gyflwyno neges gyson ac i weithio gyda’r cyfryngau, ond does dim arweiniad cydnabyddedig gan yr ymgyrch ‘Na’, felly ni ddylid trin yr un grŵp unigol gydag unrhyw fath o flaenoriaeth dros y pleidiau ymylol eraill sy’n ymgyrchu dros bleidlais Na. Mae gan bob grŵp yr hawl i gydraddoldeb, hyd yn oed os nad yw eu gwahanol safbwyntiau yn help i wneud pethau’n eglur.
Hynny yw, cafodd True Wales eu cyfle ar Dragon's Eye yr wythnos diwethaf, tro'r Lwnis yw heno a fy nhro i fydd wythnos i heno!

Syniad gwych, hollol resymol a hollol deg!

Rwy'n amcangyfrif dau ymddangosiad ar Dragon's Eye, Waterfront a Politics Show Wales, o leiaf un ar Question Time, un arall ar Sunday Supplement a chael bod yn un o Bobl Beti (rhaid gwneud gwleidydda'n ysgafn weithiau).

Gan nad oes Cymro Cymraeg rhugl ar gael gan y Lwnis na True Wales rwy'n bagio pob un rhifyn o Hawl i Holi, Dau o'r Bae a Phawb a'i Farn o hyn hyd ddyddiad y refferendwm a thua dwsin o gyfweliadau ar Daro'r Post.

Bydd yr ymddangosiadau yma ddim yn gwneud iawn am y siom o golli'r £70K a'r sesh fawr, ond bydd y ffioedd ymddangos yn caniatáu imi gael meddwad bach personol ar y nosweithiau pan na fyddwyf yn rhy brysur yn gwneud cyfweliadau.

24/01/2011

Ffordd hurt o drefnu pleidlais

Yr wyf newydd dderbyn cerdyn "rhybudd o bôl" gan Cyngor Conwy parthed y refferendwm arfaethedig ar bwerau i'r Cynulliad. Er mae'r 3ydd o Fawrth yw diwrnod swyddogol y bleidlais, bydd y rhai sydd a'r hawl i bleidlais post yn cael pleidleisio ychydig yng nghynt na'r diwrnod pleidleisio. Mae'r cyngor yn fy hysbysu i ddisgwyl i'r bleidlais cyrraedd ar ddydd Mercher Chwefror 16.

Yn ôl llythyr a dderbyniais gan y Comisiwn Etholiadol bydd y Comisiwn yn penderfynu os oes ymgyrchwyr swyddogol i fod ar gyfer y refferendwm ar Chwefror 6ed. Gan hynny os yw'r comisiwn yn penderfynu bod ymgyrch "swyddogol" i fod bydd dim ond ddeng niwrnod o ymgyrch swyddogol cyn i'r pleidleisiau cyntaf cael ei fwrw; prin fod hynny'n ymarferol digonol ar gyfer ymgyrch o unrhyw fath.

Un o'r pethau sydd yn dod yn gynyddol amlwg yw bod y drefniadaeth gyfreithiol bresennol ar gyfer refferenda yng Ngwledydd Prydain yn ffars llwyr.

Rwy'n gweld bod Jessica Morden AS yn galw am i'r refferendwm ar bleidlais amgen i gael ei ohirio. Byddwn yn annog unrhyw un sydd â diddordeb yn y pwnc boed gefnogol neu'n wrthwynebus i'w chefnogi, er mwyn dysgu gwersi o ffars refferendwm Cymru cyn cynnal refferendwm arall o dan yr un drefn.

21/01/2011

Cwestiwn am di-dieddgarwch y Bîb

O dderbyn bod fy nghais i fod yn arweinydd swyddogol yr Ymgyrch Na am gael ei wrthod gan y Comisiwn Etholiadol (o dderbyn fy mod yn cachu brics y caiff ei gymeradwyo). Y gwir yw mae fy ymgais i yw'r unig Ymgyrch Na sydd o dan ystyriaeth gan y Comisiwn.

Hyd gwneir penderfyniad, fy het i ydy'r unig un yn y cylch. Dyna wirionedd y sefyllfa gyfredol, leicio fo neu beidio!

Pam felly bod Rachel Banner wedi ei wahodd i gynrychioli yr Ymgyrch Na ar Dragon's Eye neithiwr, yn hytrach na fi ?

Mae'r Bîb yn cydnabod bod ei hymgyrch hi wedi jibio allan ac yn gwybod bod fy ymgyrch i yn parhau o dan ystyriaeth. Rwy'n cydnabod nad oes gennyf siawns mul mewn Grand National o gael fy newis fel arweinydd yr ymgyrch, ond hyd groesi'r llinell-derfyn fi yw'r unig ful ar ôl yn y ras Na!

Y Comisiwn Etholiadol, nid y BBC, sydd i bennu llwyddiant fy ymgais, ond mae'n ymddangos i mi bod y Gorfforaeth wedi rhagfarnu penderfyniad cyfreithiol statudol y Comisiwn, cyn i'r Comisiwn cael ennyd i ddyfarnu'n deg!

Ydi'r BBC yn torri ei reol ddiduedd trwy anwybyddu fy ymgais i ac yn parhau i roi sylw i'r sawl sydd wedi tynnu allan cyn y glwyd gyntaf?

Cwestiwn llawer mwy difrifol, a ydy'r Gorfforaeth yn ceisio dylanwadu ar ganlyniad refferendwm trwy danseilio ymgyrch sydd wedi ei dderbyn fel un sydd o dan ddwys dilys ystyriaeth y Comisiwn Etholiadol ar hyn o bryd?

20/01/2011

Y Gefnogaeth

Yn ogystal a'r rhai oedd am gofrestru i arwain yr ymgyrchoedd Ie a Na, roedd rhaid i'r sawl sy'n dymuno cyfranu dros £10K i'r ymgyrchoedd cofrestru erbyn ddoe hefyd. Dyma'r rai sydd wedi cofrestru:

I gefnogi Na Beech Mark William, aelod o'r Monster Raving Loony party o Bontypridd

I gefnogi Ie; Cymru Yfory, Ie dros Gymru Cyfyngedig, Plaid Cymru a UNISON.

Diweddariad
Rwyf newydd glywed Vaughan Roderick yn dweud nad oes dyddiad cau ar gyfer cofrestru fel cyfrannwr arian mawr i'r ymgyrchoedd. Felly os oes yna ddarllenydd sydd a £10K neu ragor i gyfrannu i fy ymgyrch!

19/01/2011

O Na!

Rwyf newydd gael galwad gan y Comisiwn Etholiadol i ddweud mai fy nghais i i fod yn arweinydd yr ochr Na, gan nad yw'r hyn sy'n cael ei gynnig yn Neddf Llywodraeth Cymru 2006 yn ddigon da, ydy'r unig ymgais na sydd wedi ei dderbyn, hyd yn hyn .

12/01/2011

Cwestiwn dyrys parthed ymgyrch NA

Pe bai dau ymgyrch Na yn codi; y naill am ddweud Na o wrthwynebu hunanlywodraeth i Gymru a’r llall am ddweud Na gan nad yw datganoli yn ddigon da - bod angen annibyniaeth i Gymru - sut mae'r Comisiwn Etholiadol am ddyfarnu pa achos yw'r achos Na go iawn?

A oes gwerth cynnig y Na Cenedlaethol fel yr achos Na swyddogol – er mwyn yr her?

Rwyf am arwain yr Ymgyrch Na swyddogol. A oes Gefnogwyr?

Rwy'n ansicr os yw blogiad diweddaraf Ifan Morgan Jones ar Flog Golwg yn un difrifol neu'n un tafod mewn boch – rwy'n credu ei fod o ddifrif!

Yn ôl Ifan mae True Wales yn bygwth peidio a gwneud cais i fod yn ymgyrch Na swyddogol.

Yn ôl y ddeddf os nad oes ymgyrch Na swyddogol 'does dim modd cael ymgyrch Ie swyddogol chwaith!

Mae'n dacteg ddiddorol.

Os bydd ymgyrchoedd Ie a Na swyddogol bydd y naill ochr a'r llall yn cael £70,000 o goffrau'r Llywodraeth er mwyn eu cefnogi. Os na fydd ymgyrch Na swyddogol, bydd dim hawl i ymgyrch Ie swyddogol bodoli chwaith.

Os nad oes ymgyrchoedd swyddogol bydd dim hawl i Undebau Llafur na Phleidiau Gwleidyddol nac Elusennau na Busnesau nac amryw o gyrff eraill cefnogi ymgyrch Ie nad yw'n bodoli yn swyddogol.

Mae'n dacteg bydd yn ceisio boddi trafodaeth ar y pwnc (a chreu dadl cyn lleied a phleidleisiodd at y dyfodol)! Mae'n dacteg sydd raid ei drechu!

Y mae gennyf trac record am amau dilysrwydd trywydd datganoli gan nad ydyw yn mynd yn ddigon pell. Yr wyf yn Genedlaetholwr yn hytrach nac yn Ddatganolwr. Os nad oes ymgyrch Na go iawn yn cael ei gynnig gan y gwrth Gymreig yr wyf yn fwy na bodlon ffurfio ymgyrch Na ar sail Cenedlaetholdeb, ac yn gwbl sicr caf digon o genedlaetholwyr ynghyd bydd yn fodlon llyncu'r £70K o nawdd mewn cyfarfodydd trefnu'r ymgyrch!

Sut mae mynd ati i wneud cais am fod yn arweinydd ymgyrch Na?

09/01/2011

Mwy am Addysg Gymraeg Gwynedd

Yn dilyn fy mhost diwethaf mae Blog Menai wedi ymateb i fy sylwadau parthed Addysg Gymraeg yng Ngwynedd. Yn anffodus mae ei ymateb yn ymylu ar fod yn annarllenadwy oherwydd ei fod yn llawn o dablau o ystadegau.

Yn ôl y son y tri thwyll a ddefnyddir mwyaf yn y byd gwleidyddol yw celwydd, celwydd mawr ac ystadegau! A thwyll yw ystadegau Blog Menai.

Dadl ystadegol Cai yw bod 26% o blant Gwynedd sydd yn dod o gefndiroedd di-Gymraeg wedi dysgu'r Gymraeg o dan gyfundrefn Gwynedd; ffigwr sy'n well o lawer na'r 6%, dweder, o blant o gefnderoedd di-Gymraeg yng Nghaerdydd sy'n dod yn rhugl yn y Gymraeg. Gwendid y ddadl yw nad ydyw'n cymharu tebyg at debyg.

Yn ôl polisi Gwynedd mae pob ysgol yn y sir yn Ysgol Gymraeg, a gan hynny does dim angen ysgolion Cymraeg penodedig yn y sir. I gymharu llwyddiant agwedd Gwynedd tuag at addysg Gymraeg dylid cymharu canlyniadau Ysgolion "Cymraeg" honedig, Dolgellau neu Dywyn neu Gaernarfon a chanlyniadau Ysgolion Cymraeg yn Llanelwy neu Bontypridd neu Fro Gwaun.

Yn ôl Wikipedia mae 95% o ddisgyblion Ysgol Glan Clwyd sy'n dod o gefndiroedd di-Gymraeg yn dyfod yn rhugl yn y Gymraeg - yn ôl ffigyrau Cai dim ond 26% pitw o'r sawl sy'n mynd i ysgolion "Cymraeg" Gwynedd sydd yn dod yn rhugl - prawf bod polisi Gwynedd yn methu!

Fe mynchodd fy meibion Ysgol Cymraeg Naturiol yr hen Sir Gwynedd yng Ngorllewin Sir Conwy. Nhw oedd yr unig ddau o aelwyd Cymraeg yn yr ysgol. Fe aethant i'r ysgol gynradd yn uniaith Gymraeg a dod allan ohoni, i bob pwrpas, yn uniaith Saesneg.

Gan fod yr ysgol gynradd yn un ffug Gymraeg doedd y dewis i'w danfon i Ysgol Gymraeg go iawn neu ysgol a ffrwd Gymraeg dim ar gael imi - Yr Ysgol Saesneg ymarferol ond Cymraeg ar gyfer ystadegau oedd yr unig ddewis!

Mae'r plant bellach yn mynychu Ysgol y Creuddyn, Ysgol Cymraeg Penodedig yn yr hen Glwyd. Arwahân i wersi Saesneg, y mae pob pwnc yn cael ei ddysgu iddynt trwy'r Gymraeg. Pe byddent wedi mynychu Ysgol Tywyn, Ysgol Ardudwy neu Ysgol y Gader bydda dim modd iddynt ddilyn pob cwrs trwy'r Gymraeg, dydy pob cwrs ddim ar gael trwy'r Gymraeg yn ysgolion De Gwynedd!

Oherwydd polisi iaith Gwynedd mae modd mynd trwy yrfa ysgol yng Ngwynedd heb ddysgu dim trwy gyfrwng y Gymraeg ar wahân i wersi Cymraeg, mae cogio bod ysgolion sy'n caniatáu hynny yn naturiol Gymraeg yn anfadwaith.

Pa les i'r iaith yw ffug a chelwydd?

Onid gwell byddid i Wynedd (a siroedd eraill) nodi yn glir ac yn groyw lle mae addysg Cymraeg ar gael i rieni plant sydd am i'w plantos derbyn addysg Gymraeg, yn hytrach na'n hamddifadu o addysg Gymraeg i'n plant trwy dwyll ystadegau?

08/01/2011

A Oes Addysg Gymraeg yng Ngwynedd?

Difyr bod Blog Menai wedi gwneud ffys am ddatganiad parthed fy sylw am nifer y bobl yng Ngwynedd sy'n cydnabod eu hunaniaeth Gymreig.

Byrdwn fy sylw oedd effeithlonrwydd polisi addysg Gymraeg Gwynedd, druan na chafodd ymateb!

Ym 1974, pan ffurfiwyd y Sir newydd, penderfynodd Awdurdod Addysg Gwynedd mae'r Gymraeg oedd iaith naturiol ei thiriogaeth, a gan hynny nad oedd rhaid iddi ddilyn trywydd ysgolion Gwent, Morgannwg a Chlwyd o sefydlu ysgolion Cymraeg penodedig.

Ffug benderfyniad wedi ei selio ar ddelfryd o'r cychwyn cyntaf.

Mi ddilynais i gwrs lefel A Hanes yn Ysgol y Gader Dolgellau ychydig ar ôl gychwyn y polisi. Roedd 10 ddisgybl am ddilyn y cwrs drwy'r Gymraeg, fi oedd yr unig un digon ansicr fy Nghymraeg i ddymuno dilyn y cwrs trwy'r Saesneg, ac yn ôl traddodiad y dafarn, os oes un yn y cwmni yn ddi-Gymraeg yr ydym i gyd yn troi at y Saesneg - a dyna a wnaed yn y gwersi hanes! Y peth ffieiddiaf oedd fy mod, nid yn unig wedi troi iaith y dosbarth, ond fy mod wedi methu'r arholiad efo gradd F.

Roedd gan yr athro Ysgrythur agwedd gwahanol! Yr oedd yn gwybod fy mod yn mynychu ysgol Sul Cymraeg ac yn mynnu bod fy ngwybodaeth ysgrythurol yn well yn y Gymraeg nag oedd yn y Fain ac yn gwrthod troi iaith ei wersi ar fy nghyfer. Roedd o'n fodlon marcio traethodau Saesneg gennyf ac yn y Saesneg sefais yr arholiad, ond trwy'r Gymraeg fu 90% o'r gwersi. Yn rhyfedd iawn cefais radd A yn yr Ysgrythur!

Pymtheng mlynedd ar hugain yn ôl penderfyniad athro unigol oedd sicrhau gwireddiad y polisi o "naturioldeb" y Gymraeg mewn addysg, ac roedd angen athro cryf i'w gwireddu. Efo llai a llai o blant cynhenid Gymraeg yn ysgolion Gwynedd mae gwireddu polisi sydd wedi aros yn ei hunfan ers 37 mlynedd yn amlwg am fod yn fethiant. Mae gormod o blant mewnfudwyr wedi troi iaith "naturiol" ysgolion. Mae'n rhaid i Wynedd derbyn bod angen ysgolion penodedig Cymraeg i gadw'r iaith yn fyw yn y dalaith!

Y peth tristaf am addysg Gwynedd yw mai'r ysgolion lleiaf, fel Ysgol y Parc ac Ysgol y Clogau, ysgolion sydd am gau, bu'r fwyaf llwyddiannus o gadw'r ethos Gymraeg yn fyw. Trwy eu huno ag ysgolion mwy bydd naturioldeb y Gymraeg yn ysgolion Gwynedd yn gwanhau - a gwaeth i ysgol 3-16 oed ar gyfer plant canolbarth Meirionnydd cael ei nodi fel Ysgol Penodedig Saesneg - dyna fydd mewn pob dim ond enw!

Mae'n rhaid i Gyngor Sir Gwynedd derbyn bod y lol o bob Ysgol yn Ysgol Gymraeg yn jôc bellach, a dechrau trefnu addysg Gymraeg go iawn.

07/01/2011

Penblwydd Hapus Mebyon Kernow

Newydd ddarllen ar flog arweinydd y blaid, y Cyng. Dick Cole, bod Mebyon Kernow wedi dathlu ei thrigeinfed pen-blwydd ddoe.

Llongyfarchiadau mawr a phen-blwydd hapus.

I'r sawl bydd yng nghyffiniau Cernyw ar y pryd bydd parti i ddathlu ar Ionawr 22in yn y Gamfron a bydd llyfryn yn amlinellu hanes y blaid yn cael ei gyhoeddi cyn pen y mis. Bydd modd archebu copi o'r llyfr (neu docyn i'r parti pen-blwydd) trwy gysylltu â mebyonkernowatbtinternet.com.

05/01/2011

Hel Tai efo'r Arg Roj

Yn fy hosan eleni fe fu Siôn Corn yn ddigon caredig i adael llyfr nad oeddwn yn gwybod ei fod wedi ei gyhoeddi gan na chlywais dim son amdano yn y wasg Gymreig na'r wasg leol sef atgofion y Parchedig Arglwydd Roger Roberts. Hel Tai - O Dŷ Plant i Dŷ'r Arglwyddi

O ran gofiant i bregethwr, rhaid cydnabod nad yw yn cymharu â Chofiant John Jones Talsarn, dydy o ddim ychwaith ymysg yr hunangofiannau gorau gan wleidydd. 'Does yna ddim byd syn hunandybus am Roger, am ŵr cyhoeddus mae o'n eithriadol swil ac yn gyndyn i frolio ei gryfderau ei hun ac i ladd ar wendidau eraill - sef yr union bethau mae dyn yn disgwyl o gofiant gwleidydd.

Sawl blwyddyn yn ôl fe wnaeth Roger gael darlithydd gwnsela o Goleg Llandrillo i roi cyfres o wersi i bregethwyr a blaenoriaid y gylchdaith er mwyn gwella ein sgiliau empathi a'r praidd. Yn un o'r gwersi gofynnodd y darlithydd inni feddwl am rywbeth trychinebus yn digwydd i berson yr oeddem yn ddrwg leicio, a be fydda ein hymateb? Roedd y mwyafrif ohonom yn feddwl am farwolaeth cymydog yr oeddem wedi cael ffrae a fo a'r anhawster o gydymdeimlo a'r teulu wedyn; ymateb Roger oedd mai ei ymateb ef i newyddion drwg am ei arch-elyn bydda paratoi am isetholiad. Does dim o'r cig-noethder yna yn y llyfr - mwya’r piti.

Mae'n llyfr darllenadwy ac yn un gwerth ei brynu (oni bai bod Siôn Corn wedi gadel copi yn yr hosan).

Mae'n ddifyr hefyd oherwydd bod dau o wrthwynebwyr Roger yn sedd Conwy eisoes wedi cyhoeddi hunan gofiannau. Daeth Right From the Start Syr Wyn allan yn 2005 a llyfr Betty Williams, O Ben Bryn i Dŷ'r Cyffredin llynedd, sydd o bosib, yn gwneud Conwy'r etholaeth fwyaf hunangofiantedig yn y bydysawd!

Hel Tai - O Dŷ Plant i Dŷ'r Arglwyddi Roger Roberts Gwasg y Bwthyn £7.95 ISBN: 9781907424120

03/01/2011

Problemau'r IE!

Yn ôl Blog Menai:

Mae lliw gwleidyddol y llywodraeth yng Nghaerdydd mwy at ddant y rhan fwyaf yng Nghymru ar hyn o bryd nag ydi lliw gwleidyddol y llywodraeth yn San Steffan.

Onid dyma berygl mwyaf yr ymgyrch IE! hefyd?

Yr ydym eisoes wedi gweld dipyn o halibalŵ rhwng Peter Black a Leighton Andrews yn codi o'r ffaith bod rhesymau gwahanol gan aelodau o bleidiau gwahanol am ddweud IE!

Mae'r ymgyrch NA! yn weddol unedig – mae 99% o'u cefnogwyr yn gynhenid wrth Gymreig.

Problem yr ymgyrch IE! yw bod ynddi genedlaetholwyr sy'n gweld datganoli fel cam ar y ffordd i annibyniaeth ac unoliaethwyr sy'n gweld datganoli fel modd i atal cenedlaetholdeb. Mae'r ymgyrch IE! yn cynnwys, sosialwyr sydd am greu amddiffyniad rhag Torïaid Sansteffan a Cheidwadwyr sydd yn gweld datganoli fel cam ar y ffordd i leoliaeth a chyfrifoldeb personol.

Y perygl i'r ymgyrch IE! yw bydd ofn pechu cynghreiriaid yn yr ymgyrch yn arwain at ymgyrch wan; ac yn arwain i ddim un o'r dadleuon IE! yn cael eu gwyntyllu yn glir ac yn effeithiol, a gan hynny'n colli'r bleidlais.

Mi fyddwyf i'n pleidleisio IE! oherwydd fy mod yn credu mewn Annibyniaeth i Gymru. Rwy'n credu bod y lol datganoli 'ma wedi bod yn rhwystr i'r ymgyrch dros annibyniaeth, yr wyf am gael y lol ddiweddaraf drosodd, yn y gobaith bydd cenedlaetholwyr yn rhoi eu trwynau at y maen er mwyn ymgyrchu dros Gymru Rhydd, be bynnag bo ganlyniad y bleidlais.

Canlyniad IE! bydd orau, ond os mae NA! yw'r canlyniad mae'r frwydr yn parhau!

Y peth pwysicaf i mi yw mai Annibyniaeth i Gymru yw'r cam nesaf i genedlaetholwyr - nid datganoli lefel 3!

Yn anffodus bydd dweud fy marn yn glir ac yn groyw yn cael ei weld fel torri consensws resymau wishiwasi yr ymgyrch IE! dros bleidlais IE!

Y gwir plaen yw bod Leighton, Peter, Cai, Nick Bourne a fi am bleidleisio IE! am resymau cwbl, cwbl wahanol. Bydd creu ymgyrch sydd yn ein huno yn anoddach ar y diawl na chreu ymgyrch unedig i'r ddadl NA! Ac o hynny o beth bydd yn haws i'r ochr Na! ennill y dydd!

25/12/2010

Hwre mae o wedi bod yma!

Llynedd nodais fy siom nad oedd Siôn Corn wedi ymweld â Chymru yn ôl yr asiantaeth tracio taflegrau a Santa NORAD.

Dywedais:
Mae'n rhaid i'r Cynulliad gweithio'n galed yn y flwyddyn newydd i sicrhau bod ymddygiad plant Cymru yn gwella er mwyn sicrhau nad yw Siôn Corn yn hepgor ein gwlad ar ei daith byth eto (neu, o leiaf, i gysylltu â NORAD a gofyn iddynt i gynnwys Cymru yn y daith y flwyddyn nesaf).
Mae'n edrych fel bod fy apêl wedi dwyn ffrwyth, oherwydd eleni yr wyf yn falch o ddweud bod NORAD wedi sbotio’r un barfog yn ymweld â Chymru.


Dymuniadau gorau am Nadolig da i'm holl ddarllenwyr, gobeithiaf fod Siôn Corn wedi bod yn hael i chi yn ystod ei ymweliad.

22/12/2010

BBC Alba a S4(BB)C

Mae'n debyg bod y rhesymeg tu cefn i'r penderfyniad i roi S4C yn nwylo'r BBC yw'r diffyg ymwybyddiaeth gan Sansteffan parthed y gwahaniaeth rhwng sefyllfa'r Aeleg yn yr Alban a'r Gymraeg yng Nghymru. Mae'r sianel Gaeleg wedi bod yn weddol lwyddiannus o dan reolaeth y Bîb, waeth i'r Sianel Gymraeg gael ei redeg yr un fath, mae'n debyg yw'r rhesymeg.

Rwy'n wyliwr eitha' cyson o BBC Alba, rwyn gwylio dwy neu dair rhaglen pob wythnos, mae'r sianel yn darlledu nifer o raglenni dogfennol, hanesyddol a cherddorol sydd yn hynod ddiddorol o ran eu cynnwys ond yn gwan o ran eu harddull.

Er enghraifft mi wyliais raglen yr wythnos diwethaf a oedd yn trafod y ffordd yr oedd y tlodion yn yr ucheldiroedd yn cyweirio gwely o rug gan nad oedd deunydd gwely amgenach ar gael iddynt; rhywbeth na wyddwn i amdano gynt. Roedd y rhaglen yn agoriad llygad, yn brawf o ddyfeisgarwch dyn o dan yr amgylchiadau dwysaf, yn gofnod gwych o draddodiad gwerin, yn addysg ac yn hynod ddiddorol; ond o ran ddarllediad yr oedd o'n wan. Dynes yn ymweld â dyn ac yn dweud wrtho rwy'n deall dy fod di yn gwybod sut i wneud gwely o rug. Y fo'n ateb ydw -fel 'ma mae gwneud hi ac yn dangos y grefft - rhaglen dechnegol wael a rhad.

Y fath o ddeunydd rwyf am ei weld ar S4C ond nid y fath o safon yr wyf am weld ar S4C. A'i dyma'r safon bydd ar S4BBC yn y dyfodol?

Lansiwyd BBC Alba dwy flynedd yn ôl fel arbrawf, bu adolygiad o'i ddwy flynedd gyntaf yr wythnos yma. I wylwyr BBC Alba mae'r newyddion yn galonogol, mae'r sianel wedi bod yn llwyddiant ac y mae o am barhau am o leiaf pum mlynedd eto.

Ond mae rhai o'r cwestiynau sy'n cael eu codi yn yr adolygiad yn peri pryder, er enghraifft a ddylai'r sianel cael ei gyfyngu i'r we yn unig? Dim ar hyn o bryd gan fod argaeledd y we yn wan yn yr ardaloedd lle mae'r Aeleg yn gryfaf - ond posibilrwydd yn y dyfodol! A'i dyna ddarpar ddyfodol S4BBC hefyd?

Mae'r Gorfforaeth yn gyndyn o sicrhau slot i BBC Alba ar Freeview yn yr Alban oni bai bod ambell i sianel radio yn cael ei golli i wneud lle ar ei gyfer, yn ddi-os ni fydd ar gael ar Freeview trwy wledydd Prydain. Yn ôl y son mae hyd at draean o wylwyr S4C yn wylwyr y tu allan i ffiniau Cymru, a fydd S4BBC am eu haberthu hwy er mwyn sicrhau ystod i sianelau eraill, gan wanhau darlledu Cymraeg?

O dderbyn mae dim ond tua 70 mil o siaradwyr Aeleg cynhenid sydd ar ôl, mae'n rhaid llongyfarch y BBC am ei ddarpariaeth wych o dan yr amgylchiadau ieithyddol, ond mae’n rhaid gwylio nad yw'r gorfforaeth yn tybio bod yr un fath o ddarpariaeth yn ddigonol i dri chwarter miliwn o Gymry Cymraeg hefyd!

16/12/2010

Pasbort Cymraeg i Wartheg Cymraeg!

Mi fûm yn gyd ddisgybl ysgol ag Alun Cae Coch (Alun Elidir rhaglen Ffermio S4C) roedd o ymysg fy nghyfeillion Cymraeg iaith gyntaf a rhoddodd cyfle imi ymarfer fy Nghymraeg trwsgl wrth imi geisio troi o fod yn Gymro di Gymraeg i fod yn Gymro Cymraeg hyderus. Ond mi gefais fy siomi yn arw gan Alun echdoe am ei ddiffyg ymrwymiad i'r iaith Gymraeg.

Bu Ffermio yn dilyn hanes Alun yn gwerthu rhan o'i fuches ym Mart Dolgellau. Wedi'r gwerthu roedd rhaid iddo gofrestru'r gwerthiant ar wefan CTS online Saesneg yn ôl y rhaglen. O weld Alun yn cael ei orfodi i ddanfon y fath wybodaeth trwy'r Saesneg cododd fy ngwrychyn - cywilydd bod diwydiant mor Gymraeg a'r byd amaeth yn gorfodi Cymro mor Gymraeg ag Alun i ddefnyddio gwefan uniaith Saesneg -rhaid cwyno!

Yn rhyfedd iawn, o chwilio am y wefan CTS online cefais fy nanfon yn unionsyth i SOGar-Lein, sef fersiwn Cymraeg y rhaglen yr oedd Alun yn ei ddefnyddio; gwefan a oedd wedi nodi mae'r Gymraeg oedd fy newis o hanes ymweld â safleoedd eraill Llywodraeth y DU ac wedi fy nanfon i'r porth Cymraeg yn awtomatig!

Mater unigol i Alun, am wn i, yw dewis neu beidio a dewis y Gymraeg fel iaith ei fusnes, ond piti bod rhaglen ar S4C heb nodi bod y gwasanaeth Cymraeg ar gael, yn hytrach na dangos amaethwr Cymraeg yn ddewis yr opsiwn Saesneg yn hytrach na'r gwasanaeth Cymraeg.

Gwaeth peidio a rhoi gormod o bwys ar statws swyddogol a Mesur os nad yw Cymry triw am ddefnyddio'r Gymraeg sydd ar gael iddynt eisoes, ac os nad yw S4C, o bob sianel, am hybu argaeledd gwasanaethau Cymraeg yn ei ragleni!

13/12/2010

Dwi eisio Sesh efo Guto!

Yn ôl Matt Withers o'r papur Wales o'n Sunday ymateb fy AS Guto Bebb i fuddigoliaeth y llywodraeth ar dreblu ffioedd myfyrwyr oedd bod y ffaith y byddai myfyriwr yn gorfod talu £360 o ernes ar ei daliadau gyntaf yn ôl i'r system ddyled myfyrwyr yn ddim amgen na chost penwythnos da.

Os yw Guto yn fodlon talu £360 ar sesh penwythnos da, rwy'n gobeithio y caf wahoddiad i fod yn westai iddo y tro nesaf y bydd o'n gadael ei wallt i lawr.

10/12/2010

A Oes Angen Galw'r Glas?

Yr wyf wrthi yn gwrando ar ddadl hynod ddiddorol ar gostau plismona ar raglen Y Dydd yn y Cynulliad. Rwy'n ansicr pa bwyllgor sy'n trafod gan nad yw S4C yn rhoi'r wybodaeth yna yn y modd mae BBC Parliament yn gwneud, ysywaeth.

Un o'r cwestiynau sydd ddim yn cael ei drafod, yw un sydd wedi fy mhoeni fi yn gynyddol dros y blynyddoedd, sef pam bod gymdeithas yn mynd yn fwyfwy ddibynnol ar yr heddlu a'r system droseddol i dorri dadl neu i ymdrin ag ymddygiad sy' ddim ond yn ddrwg yn ystyr ehangaf y gair?

Roedd enghraifft yn y Daily Post ddoe, cafodd Keith Edwards, gwirfoddolwr efo Clwb Pêl droed Glan Conwy ei dwyn o flaen Ynadon Llandudno a'i ddirwyo am adael neges ar ffôn Ysgrifennydd Cyffredinol Cymdeithas Pêl Droed Arfordir Gogledd Cymru yn ei alw, yn ôl y Post, yn “f****** t***” ar ôl anghytundeb parthed dyfodol y Gymdeithas.

Yn ddi-os roedd ymddygiad Mr Edwards yn anghwrtais ac yn annerbyniol, ond oedd o'n droseddol? Oedd angen i'r Heddlu a'r llysoedd ymyrryd? Onid mater i'r deuddyn sortio allan eu hunain ydoedd neu, ar ei waethaf, i glwb y pentref neu'r Gymdeithas Pêl-droed ei sortio?

Faint gostiodd ymyrraeth yr Heddlu a'r llysoedd? Llawer mwy na'r £75 o gostau bydd Mr Edwards yn gorfod eu talu mae'n debyg, ac onid ydy'r ffaith ei fod wedi dwyn yr achos i sylw'r heddlu a'r llysoedd yn profi bod y swyddog yn “f****** t***”?

Os oes angen torri lawr ar gost plismona, onid un o'r ffyrdd gorau i wneud hynny yw trwy beidio a disgwyl i'r heddlu ar system gyfreithiol i fod yn rhan o bob anghydfod a phob achos o ymddygiad "anghymdeithasol"?

05/12/2010

Llongyfarchiadau i Blaid Cymru ar y Mesur Iaith

Pe bai Cymru yn wlad annibynnol a'r gallu i greu ei ddeddfau ei hun heb ddylanwad y brawd mawr digon hawdd byddid cael cyfansoddiad yn dweud yn glir a diamwys mae'r Gymraeg yw iaith swyddogol Cymru neu fod y Gymraeg yn un o ieithoedd swyddogol Cymru. Ond o dan ddatganoli dydy'r rhyddid yna ddim gan y Cynulliad ysywaeth.

Mae'r setliad datganoli presennol parthed deddfu ar yr iaith yn gymhleth ac yn ddryslyd. Un o'r cymhlethdodau yw bod gan y Cynulliad cyfrifoldeb dros yr iaith Gymraeg yng Nghymru, ond heb gyfrifoldeb dros y Saesneg yng Nghymru nac ieithoedd cynhenid eraill megis iaith arwyddo nac ieithoedd tramor aml eu defnydd yng Nghymru. Mae hyn yn ei wneud yn anodd gwneud datganiad clir am statws y Gymraeg mewn cyd berthynas ag ieithoedd eraill ein gwlad mewn mesur iaith.

Mae Deddf Iaith 1993 yn ddeddf Brydeinig sydd ag oblygiadau ar gyfer cyrff cyhoeddus trwy wledydd Prydain. Mae'r ddeddf yn sicrhau bod cyrff megis yr Asiantaeth Trwydded Teledu (corff sydd heb ei ddatganoli ac sydd a'i brif ganolfan ym Mryste) yn cynnig gwasanaethau Cymraeg. Mae'n bwysig bod Mesur Iaith y Cynulliad ddim yn tanseilio deddf 1993 gyda datganiad penagored am statws y Gymraeg yng Nghymru a all rhoi achos i gyrff o'r fath cael eu rhyddhau o'u hoblygiadau ieithyddol.

Mae'n bwysig bod y Cynulliad yn datgan yn glir yn y Mesur Iaith hyd a lled statws y Gymraeg yn unol â hawliau'r Cynulliad i weithredu ar yr iaith; bydda ddatganiad penagored sydd yn caniatáu i lysoedd barn sy'n eistedd y tu allan i Gymru, neu hyd yn oed o fewn Cymru o dan farnwyr gwrth Gymraeg dyfarnu ystyr datganiad ar statws yr iaith yn drychineb.

Rwy'n credu bod Alun Ffred, Plaid Cymru a Llywodraeth clymblaid Cymru wedi gwneud eu gorau glas yn y Mesur arfaethedig i gael y statws gorau posibl i'r iaith o dan y setliad cyfredol. Y mae'r Blaid wedi datgan yn glir nad yw hynny yn ddigonol a'u bod am wella'r setliad er mwyn cryfhau statws yr iaith a chryfhau'r mesur ym mhen y rhawg.

Ar fater Mesur Iaith rwy'n wirioneddol credu bod Plaid Cymru wedi gwneud ei orau glas i gael y Mesur Iaith gorau sy'n bosibl o dan y setliad presennol, ac yr wyf, yn groes i fy arfer o fod yn snob wleidyddol, yn ei llongyfarch yn dwymgalon am wneud hynny.

Na! Dydy'r mesur ddim yn pob dim y dymunwn iddi fod, ond trwy gael mwy o rymoedd ieithyddol i'r Cynulliad mae ei wella, nid trwy feirniadu Ffred am ei gamp o lwyddo cael y Mesur gorau gellir ei ddisgwyl, o dan y drefn bresenol, o flaen y Cynulliad.

O a pheth arall, pan fo'r Rhyddfrydwyr Democrataidd wrth Gymreig yn beirniadu Plaid Cymru ar bolisi iaith, mae'n sicr bod Plaid Cymru wedi gwneud rhywbeth yn gywir, a thrist yw gweld Cenedlaetholwyr honiedig yn bwydo statws ieithyddol y blaid sy'n ymgyrchu ar gasineb i'r Gymraeg mewn ardaloedd megis Aberconwy a Cheredigion!

26/11/2010

Pwy Faga Blant?

Difyr yw gweld bod cefnogwyr pob plaid, gan gynnwys ei blaid ei hun, wedi condemnio'r cyn AS a'r darpar Arglwydd Geidwadol Howard Flight am wneud y sylw bod torri Budd-dal plant i'r cyfoethocaf yn mynd i greu system lle mae'r dosbarth canol yn cael eu hannog i beidio bridio oherwydd ei fod yn rhy ddrud, ond bydd cymhelliad ar gyfer y rhai ar fudd-daliadau i barhau i blanta.

Pwrpas gwreiddiol Budd-dal Plant oedd gwneud yr hyn y mae Mr Flight yn ei grybwyll - i annog pobl i gael rhagor o blant. Fe'i cyflwynwyd yn wreiddiol ar ôl yr Ail Ryfel Byd oherwydd bod yna pryderon y byddai merched a oedd wedi cael blas ar waith yn parhau yn y gweithle yn hytrach na dychwelyd i'w rhôl draddodiadol o aros adref i fagu plant. Byddai hynny yn ei thro yn creu problemau diweithdra i filwyr a oedd yn dychwelyd o faes y gad ac yn achosi problemau demograffig gan na fyddai'r gwragedd yn peryglu eu swyddi trwy syrthio'n feichiog. Ar ben hynny roedd angen i ferched cael mwy o blant er mwyn llenwi'r bwlch a chreasid gan golli dwy genhedlaeth yn y ddwy gyflafan.

O gondemnio sylwadau Howard Flight yr hyn mae'r holl sylwebyddion yn gwneud yw cydnabod nad yw'r budd-dal bellach yn cyflawni ei wir bwrpas. Os yw sylwadau Mr Flight yn orffwyll, yn gas ac yn ansensitif, mae'n rhaid bod talu'r budd-dal i famau hefyd yn orffwyll, yn gas ac yn ansensitif.

Os nad yw'r tâl yn gwneud ei briod waith bellach ac os yw crybwyll ei briod waith yn wirion, rhaid gofyn pam ei bod yn dal i gael ei dalu i unrhyw un, boed cyfoethog neu dlawd? Onid yw hi'n hen bryd i gael gwared â'r budd-dal fel un sydd heb bwrpas yn y byd modern?

ON
Cyn i neb ddweud fy mod i mor anystyriol o anghenion y tlawd ac ydy'r bonheddwr Ceidwadol dylid nodi nad yw'r tlawd yn cael unrhyw fendith o'r budd-dal. Mae Budd-dal Plant yn cael ei hystyried fel incwm ar gyfer pethau megis Credyd Treth a Chymorth Incwm, gan hynny mae ei werth yn cael ei ddiddymu o'r taliadau hynny.

Y Blaid yn Archif yr Alban

Mae'r Archif Wleidyddol Gymreig wedi ei hen sefydlu ac yn cynnwys miloedd o ddogfennau, taflenni, posteri a lluniau yn ymwneud ag etholiadau ac ymgyrchoedd gwleidyddol eraill yng Nghymru.

Yn niweddar mae Prifysgol Sterling wedi cychwyn ymgais i greu archif tebyg ar gyfer yr Alban. Mae rhan o'r casgliad yn cynnwys lluniau o aelodau Plaid Cymru yn cyd-ymgyrchu a'u cyfeillion yn yr SNP ac mae rhai ohonynt i'w gweld ar Flickr.

Gwynfor Evans

Mae'n siŵr bod yna enghreifftiau ar gael o wleidyddion o'r Alban o bob plaid yn ymgyrchu yng Nghymru hefyd; os oes genych ddeunydd byddech yn fodlon rhannu ag Archif Wleidyddol yr Alban gellir cysylltu â nhw trwy e-bost ar scottishpoliticalarchive"at"stir.ac.uk neu drwy eu tudalen weplyfr

Elin ym, ym, yr Jones

Mae Elin Jones yn un o wleidyddion gorau'r Bae mae hi hefyd yn weinidog hynod abl. Ar y cyfan mae ei chyfraniadau yn glod i'r wlad, i'w hetholaeth, i'w briff gweinidogol ac i'w phlaid, ond roedd ei chyfraniad i'r Is Bwyllgor Datblygu Economi Cefn Gwlad heddiw yn arteithiol i'w gwylio.


Mae'r pwyllgor yn para am awr, pe bai modd tynnu pob ym ac yrr a y-y allan o'r drafodaeth byddai ar ben mewn hanner yr amser!

Sori Elin, ond berfformiad gwael ar y naw gan un y mae dyn y disgwyl gwell ganddi.

23/11/2010

Blacleg Pêl droed

Mae'n debyg bod dyfarnwyr pêl droed yr Alban am fynd ar streic bwrw'r Sul. Yn ôl adroddiadau yn wasg yr Alban mae Cymdeithas Pêl-droed yr Alban am dorri'r streic trwy gael dyfarnwyr o Gymru i fod yn scabs - mae'n amlwg nad yw'r SFA yn gyfarwydd â'r traddodiad Cymreig o ddilorni scabs, blaclegs a thorwyr streic fel bradwyr. Rwy'n mawr obeithio bod dyfarnwyr Cymru yn cofio eu hetifeddiaeth ac yn dweud wrth y Sgotiaid lle i stwffio eu pêl.

20/11/2010

Ble mae cefnogaeth ASau Cymru i Cyw?

Dydd Mawrth diwethaf fe gyflwynodd Hywel Williams, AS Arfon, y Cynnig Boreol canlynol yn Sansteffan:
EDM 1011
CYW WELSH LANGUAGE CHILDREN'S CHANNEL 16.11.2010
That this House congratulates Cyw, the Welsh language children's channel, which has been nominated for Children's Channel of the Year in the British Academy Children's Awards, and Y Diwrnod Mawr, the first documentary series to be based around young children, which has been nominated in the UK Pre-School Live category; recognises the high quality of children's programming broadcast by Sianel Pedwar Cymru and the importance of educational and entertaining children's television for children's development and for the Welsh language; notes the importance of children's programming for the independent production sector in Wales as a way of developing media skills and maintaining employment throughout the country; expresses deep concern about the likely effect of significant budget cuts to the quality and quantity of programming available for Welsh-speaking and Welsh-learning children which has proven itself to be of such a high standard; and calls on the UK Government to ensure full editorial and commissioning independence and financial backing for Sianel Pedwar Cymru set out in the 1990 Broadcasting Act so that Wales can continue to bea producer of quality children's television, made for a Welsh audience, rather than a purchaser of television series which do not reflect the realities of being a Welsh-speaking child growing up.
Hyd yn hyn dim ond 8 AS sydd wedi ei arwyddo, Hywel ei hun a Martin Caton (Gwyr), Jonathan Edwards (Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr) Paul Flynn (Gorllewin Casnewydd), Andrew George (St Ives and the Isle of Scilly), Elfyn Llwyd (Dwyfor Meirionnydd), Jessica Morden (Gorllewin Casnewydd) a Stephen Williams (Bristol West).

Rwy'n gweld y lefel yma o gefnogaeth gan ASau Cymru yn siomedig o isel. Er bod ASau Rhyddfrydol o Loegr a Chernyw wedi dangos cefnogaeth ble mae'r ASau Rhyddfrydol Gymreig? A be am yr ASau Ceidwadol sydd wedi mynegi eu cefnogaeth i'r sianel - yn arbennig yr un sydd efo llond tŷ o blant sy'n gwylio Cyw yn rheolaidd? A dim ond 3 AS Llafur allan o 26 - cywilyddus!

17/11/2010

Ymgeisydd Plaid Cymru Aberconwy?

Yr wyf wedi clywed gan un neu ddau fod cynhadledd dewis ymgeisydd Plaid Cymru ar gyfer sedd Cynulliad Aberconwy wedi ei gynnal neithiwr. Er nad oes cyhoeddiad swyddogol wedi dod gan y Blaid eto rwy'n deall mae Iwan Huws o'r Felinheli sydd wedi ei ddewis. Mae Mr Huws yn un o aelodau Glas Cymru Cyfunedig ac yn ôl eu gwefan:

Bu Mr Huws yn Gyfarwyddwr yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol yng Nghymru (2003-2009) ac yn Brif Weithredwr Awdurdod Parc Cenedlaethol Eryri (1996-2003). Ar hyn o bryd, ef yw Cadeirydd Cyngor Cynghori ITV Cymru. Mae hefyd yn Aelod o Fforwm yr Ucheldir, Llywodraeth Cynulliad Cymru ac yn un o Ymddiriedolwyr Ymddiriedolaeth Clough Williams-Ellis.

Y llall oedd yn sefyll oedd Paul Rowlinson o Fethesda, y gŵr a safodd fel ymgeisydd San Steffan yn hen etholaeth Conwy yn 2005 a Delyn yn 2001.

Synnu braidd bod y ddau obeithiol yn bobl o du allan i'r etholaeth yn arbennig ar ôl clywed enwau nifer o gynghorwyr sir leol yn cael eu crybwyll fel posibiliadau cryf.

Yn ail i Cai eto byth!

Rwy'n ddiolchgar i Gylchgrawn Golwg am ddyfarnu fy myfyrdodau fel ail flog Cymraeg gorau'r bydysawd.

Fel yr wyf wedi dweud bron pob tro yr wyf wedi derbyn "gwobr" am flogio, rwy'n casáu’r syniad bod mynegi barn yn beth gystadleuol i'w gwneud; mae yna wastad berygl bod dyn yn newid ei farn er mwyn cipio'r wobr - neu yn wir yn newid ei arfer. Rwy'n cynnal dau flog - yr un yma yn iaith y Nefoedd ac yr un acw yn y fain, bai (sef arfer i'w newid) yn ôl beirniaid Golwg:
"un o brif ffaeleddau’r blog wleidyddol yma yw bod gan yr awdur flog Saesneg"
Am sylw hurt! Mae fy myfyrdodau Cymraeg yn ffaelu oherwydd fy mod hefyd yn myfyrio yn fy iaith gyntaf! Gwir yr?

Pe na bawn yn blogio yn Saesneg yn ogystal â'r Gymraeg a fyddwn wedi cael siawns o gipio'r brif wobr?

Oni bai am y llall, ai'r blog hon, yn hytrach na blog dwrdio plant ddrwg Cymru am boeri gwm ar fuarth y Blaid gan yr Hen Sgŵl byddai ar y brig?

I ddweud y gwir rwy'n poeni braidd bod Macsen yn hen snich sydd yn dymuno imi gael y gansen gan y prifathro o herwydd imi gael fy nal ar ddiwedd fy mhost diwethaf gyda'r English Not ar fy mrest.

30/10/2010

Cyfrinachedd a pharch

Ar Freedom Central mae Peter Black AC yn ailadrodd honiad a wnaed gan Glyn Davies yr wythnos diwethaf, sef mae'r rheswm am ddiffyg ymgynghoriad a Llywodraeth Cymru parthed ddyfodol S4C oedd bod Llywodraeth y DU yn methu ymddiried yn Llywodraeth Cymru i gadw cyfrinachau. Mae'r ddau wleidydd yn gweld hyn fel beirniadaeth o Blaid Cymru wrth reswm. Mae llywodraeth y Bae yn dangos diffyg parch, yn wir yn ymddwyn yn blentynnaidd yn ôl Mr Black; agwedd od gan un sy'n honni ei fod yn rhyddfrydwr ac yn ddemocrat.

Y cwestiwn y byddwn i yn disgwyl i ddemocrat rhyddfrydig ei ofyn yw Pam ar y diawl bod angen gwneud penderfyniadau am ddarlledu Cymraeg yn gyfrinachol ac yn Llundain?

Mae diffyg parch wedi ei ddangos yn achos adrefnu S4C yn ddi os. Trwy wneud penderfyniadau am ddyfodol y Sianel yn y dirgel heb hidio am farn gwylwyr Cymraeg, heb ymgynghori a'r sawl bydd yn cael eu heffeithio fwyaf gan y penderfyniad mae Jeremy Hunt wedi trin y Gymru Gymraeg gyda diffyg parch syfrdanol.

Os ydy honiad Glyn bod y manylion am gynnwys trafodaethau rhwng Ysgrifennydd diwylliant Llundain a gweinidogion Plaid Cymru wedi eu rhyddhau o fewn munudau, nid diffyg parch yw hynny; i'r gwrthwyneb mae'n dangos bod gweinidogion Plaid Cymru yn parchu'r bobl yr etholwyd hwy i'w cynrychioli - trwy beidio a'u cadw yn y tywyllwch, yn ol drefn Sansteffan.

Ydy Cofiwn yn cofio'n iawn?

Wrth chwilio a chwalu drwy hen bapurau heno cefais hyd i doriad papur newydd. Os cofiaf yn iawn yr Herald Cymraeg oedd y papur, ac mae'n debyg mae cofnodi gwrthwynebiad mudiad Cofiwn i ddathlu saith can mlwyddiant codi cestyll y gormeswyr ym 1982 gan Cadw oedd yr achlysur. Reitiach, wrth gwrs byddid galaru saith can mlwyddiant llofruddio Llywelyn ein Llyw Olaf ar y pryd.



Pan fu farw Llywelyn ein Llyw olaf yr oedd, yn ôl y son, yn gwisgo un o'i dlysau coronog, sef y Groes Naid - rhan o'r Wir Groes wedi ei dlysu a cherrig gwerthfawr. Yn y llun gwelir fi (ar chwith y sgrin) rhyw gôc oen o MI5 (yn amddiffy y castell rhag terfysgwyr) yn y canol a Gethin ab Iestyn ar dde'r llun. Mae Gethyn a fi yn ceisio planu symbol o'r Groes Naid yng Nghanol y Castell.

Rwy'n tristau bod Mudiad Cofiwn wedi diflannu, roedd y gwaith yr oedd y mudiad yn ei wneud yn bwysig. Mi astudiais hanes fel disgybl ysgol hyd at lefel A. Yr unig grybwyll o hanes Cymru a chefais yn yr ysgol oedd bod Harri'r VIII wedi rhoi cynrychiolaeth Seneddol i bobl Cymru, gan ei fod yn Gymro mor dda!

Roedd addysg Mudiad Cofiwn (er mor feias o'r ochor arall) yn addysg go iawn!

OND - mae rhai o brif gymeriad Cofiwn yn blogio bellach, ac yn blogio o'r chwith, ac rwy'n teimlo braidd yn anghysurus. Digon hawdd yw condemnio'r bobl a oedd yn byw yn nhridegau'r ganrif ddiwethaf am ddewis yr ochor anghywir, ar ôl y digwyddiad, roedd o'n anodd i ambell i Sais hefyd!

Ond a ydy condemnio tri Penyberth fel Ffasgwyr, a honni bod y sawl a bu farw yn Sbaen yn arwyr Cenedlaethol yn gywir?

Do fu farw nifer o Gymru yn Sbaen, heddwch i'w llwch, ond o'r sawl a oroesodd y frwydr sawl un rhoddodd cefnogaeth i achos Cenedlaethol Cymru wedi'r frwydr? Dim un hyd y gwyddwn.

Bu pob un, nid yn unig y tri a chafodd eu carcharu ar ôl protest, a fu'n ymwneud a Phenyberth yn driw iawn i Gymru am weddill eu bywydau a bu eu cyfraniadau i gymdeithas, diwylliant a bywyd cymdeithasol Cymru yn fawr.

Mi ymadawais a Phlaid Cymru o herwydd ei fod wedi ymrwymo i Sosialaeth yn hytrach na Chenedlaetholdeb. Piti bod archif Cofiwn yn anghofio Cenedlaetholdeb er mwyn clodfori Sosialaeth rhyngwladol hefyd.

A ydy clodfori Sosialwyr a gachodd ar eu Cymreictod, er mwyn condemnio cyfraniad pobl fel Ambrose Bebb a Saunders Lewis i'r achos Genedlaethol yn wir gofio?

29/10/2010

S4C a'r Arglwyddi

Cododd y Parch Arglwydd Roberts o Landudno cwestiwn parthed S4C yn Nhy'r Arglwyddi ddoe cafwyd cyfraniadau i'r drafodaeth gan yr Arglwyddi (Wyn) Roberts o Gonwy, Elystan Morgan a Morris o Aberafon. Am ryw reswm dydy'r trawsgrifiad heb ymddangos ar They work for you eto, ond dyma'r hyn a dywedwyd:
Asked By Lord Roberts of Llandudno
To ask Her Majesty's Government what assurances they can give that the Welsh language channel S4C will be adequately financed following the proposed new funding arrangement with the BBC.

Baroness Rawlings: My Lords, the Government want to make certain that S4C offers the best possible language service to its audience, and feel that the best way to secure its future while delivering a better service is through partnership with the BBC. From 2013-14, therefore, the cost of S4C will be met from a combination of continued Exchequer funding, advertising revenue and the licence fee.

Lord Roberts of Llandudno: I thank the Minister for that reply. First, do the Government realise how vital S4C-the only Welsh language channel-is to the Welsh people? Secondly, can I have an assurance that by 2015 the service provided in the Welsh language by S4C will not be diminished but will be as secure and comprehensive as it is at present?

Baroness Rawlings: My Lords, my noble friend Lord Roberts and many of your Lordships involved with Wales mind passionately about S4C, and he is right to raise the issue. I hope I can assure my noble friend and the House that its funding is secure for the next four years. This will enable S4C to structure itself for the modern broadcasting environment and, importantly, it will retain its commercial freedom.

Lord Morris of Aberavon: My Lords, does that not mean that there will be less money for Welsh television year by year? Because of the dangers of the BBC exercising too much influence in the new arrangements, will the Government assure us that there will be firm guidelines regarding the relationship in the new partnership?

Baroness Rawlings: My Lords, the noble and learned Lord is right, and that point has been brought up many times. The exact level of funding is not yet set beyond 2014-15. While future funding will reflect overlaps and efficiencies, it will remain consistent with the commitment to a strong and independent Welsh language TV service.

Lord Elystan-Morgan: My Lords, does the noble Baroness accept that the position of the Welsh channel is wholly unique? Does she appreciate that this channel was established 28 years ago after a long and bitter campaign of civil disobedience and law-breaking in Wales, and that although Parliament has the right to change the legislative structure which was set up to protect and preserve the Welsh language, to do so would mean reneging on a compact made between the Home Secretary of the day, the late William Whitelaw, and the Welsh people?

Baroness Rawlings: I agree with the noble Lord that it is unique. That is important and it is why the Government have stressed that S4C should continue to be properly funded. A new governance structure will be required to deliver the partnership with the BBC. The BBC Trust and the S4C Authority will need to agree jointly the strategic goals and broad editorial requirements and hold S4C to account for their delivery. This structure will be up and running by 2012-13.

Lord Roberts of Conwy: My Lords, can the Minister confirm that the agreement which her department concluded with the BBC over the part-funding of S4C ensures the continued independence of S4C within the partnership as regards commissioning programmes from independent producers and raising revenue from advertising? Can she further confirm that legislation will be needed to effect the change in S4C funding, which is currently subject to statute?

Baroness Rawlings: My Lords, my noble friend Lord Roberts of Conwy is of course right, and he naturally feels strongly about S4C because, after all, he started it. I can assure him that S4C will remain a unique entity and retain its editorial independence under the partnership. The intention is that the public bodies Bill will effect the change in S4C's funding by breaking the current automatic funding link with the RPI. He is also right to say that it is important that the programmes for the channel are 100 per cent independent.

Lord Hunt of Kings Heath: My Lords, the noble Baroness has said that she cannot give undertakings on funding beyond 2014-15. However, under the commitment that she has given today, can she commit that the Welsh language channel will continue beyond those years, and that it will be adequately financed?

Baroness Rawlings: My Lords, we have been consulting on this very important point, which many people have raised. We fully recognise the iconic status of the channel and the contribution that it makes to cultural and economic life in Wales. The last census showed that, since S4C started, there has been a 3 per cent increase in Welsh speakers in Wales. As well as sustaining and promoting the Welsh language, the channel provides a focal point for the celebration of Welsh national events. That is why we are financially securing S4C's future.

28/10/2010

Cymhwyster Defnyddio'r Gymraeg?

Yn ôl Cyfrifiad 2001 roedd 71% o bobl Cymru yn honni nad oedd ganddynt unrhyw wybodaeth o'r Gymraeg o gwbl.

Rwy'n amau'r ffigwr!

Cefais fy ngeni yn y Bermo, un o drefi Seisnicaf Gwynedd.

Er mae Brymis yw mwyafrif trigolion y dref, prin yw'r trigolion nad ydynt yn gwybod mae'r Bermo yw enw Cymraeg y dref, prin yw'r rhai sydd ddim yn gallu cynnig y llwnc destun iechyd da Prin yw'r rhai sydd ddim yn ymwybodol o ystyr geiriau ar arwyddion cyhoeddus megis Ysgol ac Ysbyty neu Cyfleusterau Cyhoeddus. Oni ddylem roi cymhwyster lefel 1 iddynt, er mwyn iddynt berchnogi’r iaith?

Mae nifer o fy mherthnasau a magwyd ar aelwydydd Cymraeg yn teimlo nad yw eu Cymraeg yn ddigon dda ar gyfer ymgeisio am swyddi lle mae'r Gymraeg yn gymhwyster angenrheidiol. Oni dyle bod cymhwyster galwedigaethol sydd yn gallu graddio eu defnydd o'r Gymraeg bod ar gael?

Mae 'na rywbeth hurt yn y ffaith fy mod i wedi fy magu ar aelwyd Saesneg, ond yn llawer mwy cyfforddus fy nefnydd o'r Gymraeg na fy nghefndryd a magwyd trwy'r Gymraeg .Hyder ddysgwr, mae'n debyg, yw'r ffaith bod ei ddysgu wedi ei raddio!

Oni ddylid cael cymhwyster Cymraeg yn y Gweithle sydd yn holl gynhwysol i Gymry naturiol a dysgwyr yr un fath, sy'n dweud yn bendant "dyma safon dy Gymraeg" ac mae'r safon yna sy’n dy gymhwyso at allu defnyddio'r Gymraeg ar gyfer jobyn arbennig, neu beidio?

27/10/2010

Gwers Wyddelig i Addysg Gymraeg

Yn fy mhost blaenorol am addysg Gymraeg mi ofynnais gwestiwn am addysg yn y Gwyddelig

Yn ôl yr hyn yr wyf yn ddeall mae bron pob Gwyddel yn y Gweriniaeth yn gallu defnyddio'r Gwyddelig ond dim ond 5% sy'n dewis gwneud hynny - a'i dyna berwyl addysg Gymraeg?

Cefais fy nghywiro mewn ymateb gan BlogMenai:

Yn ôl cyfrifiad 2002 roedd yna 1,570,894 o siaradwyr Gwyddelig yn Iwerddon a 2,180,101 nad oeddynt yn siarad yr iaith.

Dydy ystadegau Cai, ddim cweit yn cyfateb i'r ffigyrau swyddogol, ond y maent yn ddigon agos.

Yn ôl yr hyn rwy'n ddeall mae'n rhaid i bob ysgol sydd yn derbyn arian cyhoeddus dysgu'r Gwyddelig i bob disgybl, a bod rhaid i bob athro mewn ysgol gynradd, boed yn derbyn arian cyhoeddus neu beidio, cael cymhwyster i ddysgu trwy'r Gwyddelig. Gan hynny (gyda'r eithriad o'r sawl sydd wedi mewnfudo ar ôl oedran ysgol), y mae bron i bawb yn y Gweriniaeth wedi dysgu'r iaith.

Yn ôl yr ystadegau y mae bron i 60% o'r sawl sydd wedi dysgu'r iaith Wyddelig yn yr ysgol naill ai wedi anghofio'r hyn a ddysgasant neu yn ddewis gwrthod cydnabod eu gallu yn yr iaith.

Mae'r filiwn a hanner (41%) sydd yn cydnabod eu bod yn gallu'r iaith hefyd yn gamarweiniol, gan mae dim ond cyn lleied a 80,000 (2%) sydd yn defnyddio'r iaith fel eu prif ddewis iaith. Sy'n dod a ni yn ôl i'r ddadl gymhleth.

A oes gwerth gwario arian mawr a defnyddio adnoddau di-ri i ddysgu'r iaith i bedwar miliwn, pan fo cyn lleied a 2% ohonynt yn dewis defnyddio'r iaith wedyn? Nag oes, yn fy nhyb i.

Mae yna alw cynyddol am addysg Cymraeg, a phrin yw'r awdurdodau sy'n gallu darparu'r galw.

Ond os ydym am greu sefyllfa debyg i un yr Iwerddon lle mae pob disgybl yn derbyn addysg Gymraeg, ond bod 60% ohonynt yn anghofio'r Gymraeg ar ôl gadael yr ysgol a dim ond 2% ohonynt yn dewis defnyddio'r Gymraeg, be di'r pwynt?

Mae cael y rhai sy'n gallu'r Gymraeg rŵan i ddefnyddio eu Cymraeg, cyn bwysiced, os nad yn bwysicach na sicrhau ehangu'r ddarpariaeth addysg Gymraeg. Ac mae deall paham bod y rhai ohonom sydd wedi mynd i'r drafferth o ddysgu'r iaith yn cael anawsterau wrth ei ddefnyddio yn hanfodol bwysig i'r cynllun ieithyddol. Dydy diystyru ein anhawsterau cymleth efo neillebau tebyg i Arglwydd mawr Alwyn - mae fy mhen i'n troi wrth geisio deall hynna i gyd dim yn tycio!

26/10/2010

Cwestiwn Dyrys am Ddallineb

Pan fo Ci Tywys yn baeddu'r palmant, sut mae perchennog y ci yn gallu canfod y baw er mwyn osgoi'r gosb o ganiatáu i'w gi baeddu?

Yr Welsh Gordian Knot

Bu ymateb diddorol i fy mhost diwethaf ar raglen David Williams, Welsh Knot. Roedd Cai yn meddwl ei fod yn neges mor gymhleth fel bod ei ben yn troi wrth geisio ei ddeall. Cafwyd sylw tebyg gan Cledwyn Aled yn awgrymu bod fy hanes o anawsterau'n dyfod yn ddwyieithog ymarferol yn debyg i Gordian Knot; sef cwlwm rhy anodd ei ddatod.

Dyna'r union bwynt yr oeddwn yn ceisio ei wneud; mae defnyddio ail iaith yn ymarferol gymhleth, yn llawer mwy cymhleth na'r ddu a gwyn yr oedd rhaglen David Williams yn ei awgrymu.

Mae'n amlwg bod Rhys Wynne, sydd wedi cael profiad tebyg, yn ei dallt hi. Fy unig anghytundeb efo sylw Rhys yw ei honiad mae tuedd y di-Gymraeg ydy gweld popeth mewn du a gwyn. Mae sylwadau Cai a Cledwyn yn awgrymu bod y Cymry naturiol Gymraeg yn gweld yr achos yr un mor ddu a gwyn a'r di Gymraeg, bod rhai o garedigion penna'r iaith ddim am gydnabod y cymhlethdodau oherwydd eu bod yn torri ar draws eu polisïau hawdd yw datrys er mwyn ail adfer yr iaith Gymraeg.

Mae cyfrannydd dienw yn cyfeirio at yr hogyn o Fethesda yn y rhaglen a oedd yn deall pob gair o'r Gymraeg yr oedd yn ei glywed ond eto yn ymateb yn y Saesneg, ond dydy di enw, na David Williams dim yn gofyn pam? Mae'n amlwg bod yr hogyn yn gwbl rugl yn y Gymraeg, ond eto'n gyndyn i ddefnyddio'i Gymraeg. Dyna'n union sut oeddwn i yn 16 oed, sut mae rhoi hyder i'r hogyn yna?*

Roedd ceisio newid Cymru o fod yn wlad uniaith Gymraeg i fod yn wlad uniaith Saesneg yn weddol hawdd, yr hyn oedd ei angen oedd disodli'r hen iaith a mabwysiadu iaith newydd. Ond methiant syfrdanol bu'r ymgyrch hawdd. Ry' ni yma o hyd! chwedl DI!

Peth llawer mwy cymhleth yw creu gwlad ddwyieithog lle mae nifer mawr o'r boblogaeth yn dewis defnyddio'r ddwy iaith yn gyfartal neu'r iaith frodorol uwchlaw iaith eu magwraeth.

Yn ôl yr hyn yr wyf yn ddeall mae bron pob Gwyddel yn y Gweriniaeth yn gallu defnyddio'r Gwyddelig ond dim ond 5% sy'n dewis gwneud hynny - a'i dyna berwyl addysg Gymraeg?

Mae mynd o addysg Gymraeg i ddefnyddio'r Gymraeg yn hynod gymhleth, ond mae'n cymhlethdod mae'n rhaid i garedigion yr iaith ymdopi ag ef os ydym am weld dyfodol llewyrchus i'n hiaith.

*Dafydd El 'nath rhoi'r hyder imi trwy nodi nad oedd modd imi ddyfod yn AS Rhyddfrydol Gymreig oni bai fy mod yn ddigon hyderus i ddefnyddio'r Gymraeg ar y cyfryngau. Er cymryd ei gyngor rwy'n dal i ddisgwyl yr enwebiad! A dau ddi-Gymraeg wnaeth dwyn fy sedd edling!

25/10/2010

Siom Welsh Knot

Mi wyliais raglen David Williams, Welsh Knot, ar y BBC neithiwr, ac ar ôl ei wylio fy nheimlad oedd fy mod wedi gwastraffu awr brin o fy mywyd am ddim byd.

Ar ôl trafod dwyieithrwydd ac addysg Gymraeg ac effaith y cyfryngau newydd ar yr iaith fe ddaeth y rhaglen i'r casgliad terfynol od bod pobl sydd â theuluoedd a chydnabod rhugl eu Cymraeg yn dueddol o ddefnyddio'r Gymraeg yn fwy aml yn gymdeithasol na'r sawl sydd heb deulu a chyfeillion Cymraeg eu hiaith! Canfyddiad sydd ddim yn peri'r ymateb Wow! Pwy sa’n feddwl?

O weld rhag hysbysebion y rhaglen yr oeddwn yn disgwyl llawer mwy. Mae yna gwestiynau am broblemau newid iaith sydd yn dyfod o blant o deuluoedd di Gymraeg yn cael addysg Gymraeg na chawsant eu crybwyll yn y rhaglen.

Mae fy nhad yn Gymro Cymraeg iaith gyntaf, yn ymylu a bod yn uniaith Gymraeg. Cymraes di Gymraeg o Bontypridd yw Mam. Saesneg oedd iaith fy magwraeth mewn cymdeithas Cymraeg yn Sir Feirionydd (ar y pryd).

O herwydd yr amgylchiadau magwraeth a dros hanner canrif o arfer, Saesneg byddwyf yn siarad efo fy nhad. O herwydd eu magwraeth mae fy meibion yn siarad Cymraeg efo fi ac yn siarad Cymraeg efo fy nhad, ond mae sgyrsiau tair cenhedlaeth yn anghyffyrddus iawn. Rwy'n siarad Saesneg efo Dad. Mae Dad yn siarad Saesneg efo fi, mae'r plantos yn ansicr o ba iaith i ddefnyddio ond mae Dad a Fi yn flin os ydynt yn siarad Saesneg. Cawl annifyr cymhleth na chrybwyllwyd yn rhaglen Mr Williams!

Fe aeth cefnder i Mam yn un o ddisgyblion cyntaf Ysgol Gymraeg Rhydfelen yn y 60au. Fe ymbriododd a chyd disgybl, ond er gwaethaf eu haddysg Gymraeg, Saesneg oedd iaith eu cartref. I Ysgol Rhydfelen aeth eu plant fel disgyblion o gartref di Gymraeg. Mae rhai o'u gwyron, ac yn wir, eu gor-wyrion yn ddisgyblion i ddau cyn disgybl Rhydfelen yn Ysgol Gartholwg bellach ond eto yn ddisgyblion o gartrefi Saesneg.

Pedwar cenhedlaeth yn danfon eu plant i Ysgol Cymraeg, ond dim yn magu eu plant yn Gymry Cymraeg. Pam? Cwestiwn pwysig na chodwyd yn rhaglen Mr Williams.

Yn yr 80au yr oeddwn yn aelod o Senedd Mudiad Adfer, roedd cyfneither imi hefyd yn aelod o'r Senedd. Er gwaetha'r ffaith ein bod ni'n dau yn aelodau o fudiad a oedd yn hyrwyddo Un Iaith i'r Fro, yr oeddem yn siarad Saesneg a'n gilydd, o herwydd arfer. Roedd yn amlwg i ni’n ddau fod angen torri'r arfer er mwyn dilysrwydd ein hymrwymiad i'r mudiad, ond roedd yn beth anodd ar y diawl i'w wneud.

Roeddwn yn gweithio efo'r hogan a daeth yn wraig imi am ddwy flynedd cyn dechrau canlyn, heb sylwi ei bod hi'n Gymraes Cymraeg. Dim ond wrth ddechrau canlyn a chael hi'n ymddiheuro am siarad Cymraeg a'i Mham cefais wybod fy mod wedi bod yn gwastraffu fy Saesneg arni cyhyd. Ond erbyn hynny yr oeddem wedi dod i'r arfer a chyfathrebu yn y Fain a'n gilydd. Byddem, bellach, yn sgwrsio'n achlysurol yn y Gymraeg - ond wastad yn ffraeo yn y Saesneg!



Er gwaethaf pob addysg, mae newid iaith yn anodd, mor anodd fel mae ychydig sydd yn llwyddo. Piti bod rhaglen Mr Williams wedi bod mor arwynebol, yn hytrach nag yn ymdrin â gwir broblemau newid iaith!

23/10/2010

Clod haeddiannol i Guto am ei gefnogaeth i ddarlledu Cymraeg

Ar Pawb a'i Farn heno roedd y Gath yn ymboeni mae dim ond tri o'i etholwyr sydd wedi danfon e bost iddo yn erfyn arno i achub S4C. Fel un o'i etholwyr rhaid dweud bod amddiffyn darlledu Cymraeg yn bwysicach na chadw'r gorfforaeth i mi.

Rwy'n gwybod bod llawer mwy na thri o etholwyr Guto yn ymboeni am ddyfodol darlledu Cymraeg, ac mae'n rhaid ei longyfarch am ei ddadl yn Neuadd Westminster parthed y pwnc.

Mi wneis ystyried gosod ei gyfeiriad e-bost yma er mwyn i mwy na 3 o bobl Aberconwy cysylltu â'r AS er mwyn ei annog i barhau a'i ymgyrch dros ddarlledu Cymraeg, ond pe bawn wedi gwneud mae'n debyg y byddai'n derbyn mwy o e-byst yn ei annog defnyddio Viagra nac yn annog parhad y sianel!

Ta waeth, diolch lle mae diolch yn haeddiannol - da was!

22/10/2010

Diffyg anrhydedd i Betsi?

Yr wythnos diwethaf cynhaliodd Y Coleg Nyrsio Brenhinol darlith arbennig yn Llanelwy er cof am Betsi Cadwaladr. Roedd y ddarlith a draddodwyd gan y cyn AS Julie Morgan yn un o gyfres sydd wedi cael eu cynnal ers 2004, ond yn ôl y Coleg roedd i ddarlith eleni pwysigrwydd arbennig, gan ei fod hefyd yn dathlu anrhydeddu Betsi trwy enwi bwrdd rheoli iechyd y gogledd ar ei hol.

Rwy'n methu meddwl am ffordd waeth i gofio am berson nag enwi bwrdd iechyd neu ysbyty ar ei ôl. Bron pob tro bydd enw'r anrhyddededig yn cael ei grybwyll yn y newyddion ar ôl derbyn y fath "anrhydedd" bydd o mewn cyd-destun o ddiffygion mewn gofal.

Roedd Betsi Cadwaladr yn arloeswr ym myd nyrsio Cymru, yn arwres rhyfel y Creimia ac yn ysbrydoliaeth i gannoedd o nyrsiaid Cymraeg. Ond oherwydd bod ymddiriedolaeth iechyd y gogledd wedi ei hanrhydeddu, bellach mae ei henw yn cael ei chysylltu â pheryglu iechyd mamau a phlant.

A dyna Hywel Dda, dyn a oedd yn enwog am ddod a threfn i gyfraith Cymru yn cael ei gysylltu ag anrhefn megis danfon dyn ar daith tacsi 80 milltir am driniaeth yr oedd yn amlwg yn rhy sâl i'w derbyn. Neu Aneurin Bevan, sylfaenydd y GIG yn cael ei gysylltu â mesurau argyfwng oherwydd diffygion difrifol yng ngwasanaethau llaw feddygaeth - Mawr o anrhydedd!

A phetai'r RCN yn wirioneddol am ddangos parch i goffadwriaeth Betsi, mi fyddent yn ymwybodol o'r ffaith ei bod hi'n anghydffurfwraig rhonc ac yn dod o deulu a wynebodd erledigaeth am eu ffydd, ac mae llawer mwy priodol byddid cynnal gwasanaeth coffa am ei chyfraniad i Gymru mewn capel Methodist yn hytrach nag yng Nghadeirlan Anglicanaidd y gormeswyr.

Stori od! Athrawon Seisnig am ddod yn Gymry!

Mae'n ymddangos, yn ôl yr Independent, bod nifer o athrawon yn Lloegr yn poeni gymaint y bydd gwaredu'r cwango The General Teaching Council for England yn eu hamddifadu o gorff disgyblu fel eu bod am gofrestru eu hunain fel athrawon Cymreig sydd yn atebol i Gyngor Addysgu Cyffredinol Cymru (CynACC, fel mae'n digwydd, mae'n amlwg bod rhywun wedi gweld y perygl o gyfeirio at y corff fel CACC!)

Rwy'n deall pam fod cyrff disgyblu proffesiynol yn bod, rwy'n atebol i'r Cyngor Nyrsio a Bydwreigiaeth, da o beth yw bod y fath corff yn bodoli i reoli nyrsio a bydwreigiaeth; rwy'n deall pam fod pobl broffesiynol yn dymuno i sefydliadau o'r fath i barhau er mwyn cynnal safon broffesiynol.

Ond wedi cael y profiad annymunol o gael fy nisgyblu gan ragflaenydd y NMC (am roi swadan i glaf nath poeri crachboer yn fy llygaid) byddwn i byth yn gwirfoddoli i ddod o dan reolaeth corff disgyblu heb orfodaeth. Mae ymateb yn reddfol yn hytrach nag yn broffesiynol mor hawdd!

Ac ar ddiwedd y dydd onid y rhai sydd fwyaf sicr na chant eu disgyblu bydd yn cofrestru fel athrawon Cymreig? Bydd y gwael a'r gwachul a'r mwyaf tebygol o dramgwyddo byth yn ystyried ymuno yn wirfoddol a chorff megis CynACC.

Mawr obeithiaf y bydd CynACC yn ymwrthod a'r mewnlifiad. Mae gan y corff ddigonedd o ddyletswydd i reoli proffesiynoldeb athrawon Cymreig go iawn, heb iddi orfod pandro i athrawon Seisnig hunan gyfiawn sy'n meddwl eu bod mor sbesial na chant byth eu dal mewn cyfyng gyngor proffesiynol!

20/10/2010

Rysáit Cymraeg: Humble Pie!

Un o'r pethau sydd yn nodweddiadol o'r Blaid Geidwadol yw ei allu i dal dig a thalu'r pwyth yn ôl blynyddoedd wedi achos yr anghydfod gwreiddiol.

Yn ddi-os roedd gan yr ymosodiad ar y glowyr ym 1984 gymaint, os nad mwy, i'w wneud efo talu pwyth am ddymchwel llywodraeth Ceidwadol deng mlynedd ynghynt, ac ydoedd yn ymwneud a pholisi ynni ac economi'r dwthwn.

Er bod ambell i Geidwadwr wedi hawlio clod am greu'r Sianel Gymraeg, does dim ddwywaith mae bygythiad ympryd Gwynfor oedd sylfaen y Sianel.

Dros ei chrogi troi nath y ledi dros sianel teledi (chwedl DI).

Rwy'n cofio cartŵn o un o bapurau mawr Llundin y cyfnod yn dangos llun o Willie Whitelaw yn bwyta llond ceg o humble pie a slogan yn cyhoeddi rhywbeth tebyg i Gwynfor Evans isn't the only one who won't be starving now!.

S4C oedd un o'r prin esiamplau o Fagi yn methu cael ei ffordd ei hunan. A yw'r bygythiad i S4C yn engraifft arall o'r Ceidwadwyr yn dal dig? Ydy'r blaid a orfodwyd i fwyta humble pie yn ôl ym 1980, bellach am gael dial?

Os ydy Jeremy Hunt (efo C) yn credu bod modd iddo wireddu ei ddial oherwydd bod Gwynfor wedi marw a bod Cymry Cymraeg yn gallu bod yn feirniadol o S4C, mae o wedi gwneud camgymeriad mawr.

Fel aelod o'r genhedlaeth sy'n cofio'r dyddiau cyn bodolaeth y sianel, rwy'n gweld beirniadaeth negyddol (a diffyg gwylwyr) i ambell i raglen Gymraeg fel rhan o gryfder a phrifiant teledu Cymraeg.

Does dim rhaid i'r gwyliwr teledu Cymraeg cyfoes clodfori unrhyw cach yn yr Iaith Gymraeg er mwyn cyfiawnhau hanner awr o deledu yn ein hiaith bellach! Does dim rhaid inni gogio mae Shane wedi ei dybio'n wael yw'r ffilm gorau inni ei weld erioed. Yr ydym wedi dod i arfer ar wylio'r gwachul a'r gwych yn y Gymraeg, ac mae digon ohonom ar ôl sydd am roi'r un ymrwymiad a rhoddodd Gwynfor i'r achos dros sicrhau bod hynny'n parhau.

Mae'r rysáit am humble pie ar gael o hyd, mae'n deisen efo plas cas. Wyt wir am ei brofi Jeremy?

Mae Mr *unt yn blogio, os hoffech gadael sylw, na chaiff ei gyhoeddi, dyma ei flog gyfeiriad.

15/10/2010

Cwestiwn Dyrys Chwaraeon a Diwylliant

Mae Deuddeg Biliwn o Bunnoedd yn gallu prynu pythefnos o chwaraeon yn Llundain, neu werth dros chweugain mlynedd o raglenni teledu Cymraeg.

Pe bait yn Weinidog Diwylliant a Hamdden yn Llywodraeth Sansteffan ac am wneud arbedion mawr yn dy gyllideb, pa un fyddet yn ei gwtogi?

Os wyt wedi dewis yr ateb amlwg, nid Jeremy Hunt* AS yw dy enw!

Ond fel mae Peter Black AC yn nodi, mi fyddai'n well i'r arian sy'n cael ei wastraffu ar S4C cael ei wario ar ysbytai er mwyn arbed y Gemau.

(*Sori am y teipo, ond maer H a'r C mor agos ar y gweddiadur!)

11/10/2010

Yr Athro Nick Bourne a'r Iaith Gymraeg

Dyma lythyr agored i Nick Bourne arweinydd y Ceidwadwyr yn y Cynulliad gan Geidwadwr Seisnig Gwrth Gymraeg.

A dyma ymateb yr Athro Bourne i'r Llythyr.

Mae'r drafodaeth yn cael ei grybwyll yn WoS hefyd.

08/10/2010

Canlyniad od yng Nghaernarfon

Dyma ganlyniad is etholiad ward Seiont Cyngor sir Gwynedd:

Llais Gwynedd 399
Plaid Cymru 279
Y Blaid Lafur 184
Annibynnol 91
Plaid Geidwadol Cymru 23

Fel mae BlogMenai yn nodi bydd o ddim yn andros o siom i Blaid Cymru, sedd annibynnol ydoedd Seiont cyn marwolaeth y deiliad, ac mae'n ward lle mae'r Blaid Lafur wedi bod yn weddol gryf a Phlaid Cymru wedi bod yn siomedig yn y gorffennol. Mae gan y Blaid a'i hymgeisydd lle i ddathlu am ddod yn ail dechau mewn talcen caled ac am gynyddu ei phleidlais o fymryn.

Ond mae'n ganlyniad diddorol parthed ffrae'r Blaid a Llais. O edrych yn ôl i 2008 roedd nifer o enillion Llais yn rhai lle nad oedd dim ond dau ymgeisydd yn sefyll un o'r Blaid a'r llall o Lais, neu dau go iawn a nytar o annibyn. Yr hyn a oedd yn ffafriol i Lais oedd bod cyn cefnogwyr y Blaid a oedd wedi pwdu yn cael eu cefnogi gan bobl byddid yn fwrw pleidlais i Satan yn hytrach na chefnogi Plaid Cymru; roedd Llafurwyr a Cheidwadwyr a Rhyddfrydwyr a chasbleidwyr eraill yn bwrw pleidlais dros Lais jest er mwyn rhoi swaden i'r Blaid.

Roedd gan etholwyr Seiont y dewis i bleidleisio dros ymgeisydd Lafur neu Geidwadol neu annibynnol, doedd dim rhaid iddynt bleidleisio Llais i gadw'r Blaid allan (os mae cadw'r Blaid allan oedd eu bwriad - sy'n anhebygol yma), nid oedd y canlyniad yma yn un anti-Plaid!

Mae ward Seiont yn ward trefol bydd ar ei hennill o bolisi Gwynedd o gau ysgolion bach cefn gwlad gan fod ysgolion bach cefn gwlad yn tynnu cyllid allan o ysgolion trefol. Dydy rheswm bod Llais ddim yn un bydda ddyn yn disgwyl i daro nodyn yma!

Os oedd Seiont yn dalcen caled i'r Blaid, byddwn yn disgwyl iddi bod yn dir diffrwyth i Lais Gwynedd!

Pam bod Llais wedi ennill?

Y rheswm symlaf, wrth gwrs, yw bod pobl yn dueddol i bleidleisio i'r unigolyn yn hytrach na'r blaid mewn etholiad lleol. Hwyrach mae James Endaf Cooke oedd yr unigolyn mwyaf hawddgar yn y ras.

Os oeddynt yn pleidleisio yn negyddol, hwyrach bob pobl Seiont yn pleidleisio yn erbyn Tecwyn Thomas yr ymgeisydd Llafur. Mae rhai yn credu bod Tecwyn wedi defnyddio Caernarfon er mwyn hybu uchelgais personol aflwyddiannus.

Y drydydd posibilrwydd yw bod pobl trwy Wynedd gyfan wedi penderfynu mae Llais yw'r wrthblaid swyddogol go iawn i Blaid Cymru yng Ngwynedd. Yn 2008 roedd pobl yn pleidleisio i Llais pan nad oedd ymgeisydd arall, mae pobl Seiont wedi cefnogi Llais er gwaetha'r ffaith bod dewis helaeth o ymgeiswyr eraill - a fydd etholwyr Gwynedd oll yn gwneud yr un fath y tro nesaf? Os ydynt bydd y Blaid yn y cac.

Ta waeth, llongyfarchiadau i'r Cyng James Endaf Cooke ar ei fuddigoliaeth.

01/10/2010

Y Blaid yn cipio sedd gan Llais

Synnu nad yw BlogMenai wedi ei nodi eisoes, ond dyma ganlyniad isetholiad Cyngor Sir Gwynedd ward Bowydd a Rhiw:

Plaid Cymru 338,
Llais Gwynedd 246.

Canlyniad etholiad 2008 Llais Gwynedd 341, Plaid Cymru 247, Y Blaid Werdd 117.

Plaid Cymru yn cipio'r sedd gan Llais yn weddol gyfforddus. Llongyfarchiadau i'r Cyng. Paul Eurwel Thomas ar ei fuddugoliaeth.